Anlatım Biçimleri Soruları

2. katkı sağlamadan çocuk edebiyatı oluşturulamaz. Antik Yunan'da bir şeyin yetkinliği anlamına gelirdi erdem. Ken- dine uygun olan işi yapana, kendine özgü işlevi yerine getirene, Aretes'si olan yani yetkin olan, erdemli insan denirdi. Örneğin bıçağın Arete'si iyi kesmektir çünkü bıçak bu amaç için imal edilmiştir. İnsan söz konusu olduğunda erdem şu şekilde ta- nımlanır: "İnsana özgü faaliyet türü, hareket, büyüme, üreme me değildir çünkü bunları hayvanlar da gerçekleştirir. İnsanın erdemli aklı en yüksek düzeyde kullanılmasından ve geliştir- mesinden oluşur." Erdem terimini felsefeye sokan "her varlı- ğın kendine özgü fonksiyonunu en iyi biçimde yerine getirme" anlamına gelen erdem sözcüğünün insan ve insanın etkinlikleri için kullanan Sokrates olmuştur. Bu bağlamda Sokrates'e göre erdem, insanın kendisine uygun olanı gerçekleştirmesidir. Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine varılabilir? Al Endoideal A) Erdem insanın kendi doğasının kurallarına uygun bir ey- lemi yapma gücü ve iradesidir. Isqof gibedy fing nio odludatio B) Erdem toplumsallığın gereklerine, toplumun insana yük- JO 1901 lediği role bağlı kalarak sorgulamadan itaat etmesidir. insivös ut C) İyi, erdemli insan olmak için iyi yurttaş olmak gerekir, bu -martda kanu kanunlara ve geleneklere, toplumsal tercihlere uygun davranmakla gerçekleşir. ve an ve aklı her sevin ölme her şeyin ölçüsü değildir. Şayet böyle dav- ranırsa yozlaşır, kendisi ve toplumla çatışır. E) Politik ve ahlaksal topluluğa bağlı olma yönetim içindeki sorumlulukları yerine getirme erdemli olmanin temel ko- şuludur. as uğublo lesúg ninhahlie hiago (@ Fides İnsan 12

ne için C)Yalnız IV 7. Tarihsel hadiselerin içerisinde ferdin tartışmasız bir yere ve öneme sahip olduğunu kabul eden Leon E. Halkin: "En iyi biyografi; grupların, müesseselerin, iktisadi olguların incelenmesinden asla vazgeçemez." sözüyle tarihe geçmiş önemli bir şahsın hayatını konu edinen bilimsel biyografi çalışmasının kurgusunu tarif eder. Aynı şekilde iyi bir siyasi ve iktisadi müessese tarihinin yazılabilmesi için kurumları ve olayları şekillendiren tarihsel şahsiyetlerin metin içerisinde anlamlı bir yerde konumlandırılmaları gerekir. Bu bağlamda bir kişinin resmi hayatında geçirdiği aşamaları, bulunduğu görevleri bildirerek eserlerinin adlarını sıralamakla yetindiği kısa biyografi türü şeklinde tanımlanan tercümeihâl yazıları, Osmanlı döneminde yaşamış bir şahsiyetin hayat hikâyesinin önemli noktalarını tespit aşamasında önem ve değer kazanır. Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine varılamaz? A) Tercümeihâl yazılarının kısa bir biyografi çeşidi+ olduğuna B) Nitelikli bir politik ve ekonomik kurum tarihinin kaleme alınabilmesi için kurumları ve olayları biçimlendiren tarihsel kişiliklerin göz önünde bulundurulması gerektiğine C) Tercümeihâl yazılarının tarihsel kişiliklerin eserlerini detaylı olarak tanıttığına D) Leon E. Halkin'e göre tarihsel olaylarda bireyin öneme sahip olduğuna + E Tercümeihâl yazılarının Osmanlı devrinde hayat sürmüş bir kişinin yaşam öyküsü ile ilgili olduğuna c 8. 9. (C ar ah bi un as B iç A Bi ol be şi Ba ola ba et

6. (1) Son yıllarda kimya endüstrisinin bir “imaj” sorunu olduğu kesin. (II) Her ne kadar kirliliği azaltmada ileri adımlar atılmış, halkla ilişkiler departmanlarında sıkı çalışmalar yapılmışsa da insanların aklına önce tüten bacalar, kirletilmiş nehirler, yanıcı ve patlayıcı kimyasallar geliyor. (III) Sanırım kimya fabrikaları toksik (zehirli) ve yanıcı çözücüleri ağırlıklı olarak kullanmayı sürdürdüğü sürece kimya endüstrisi bu imaj- dan kurtulmayı başaramayacaktır. (IV) Belki bir gün kimya, üzerine yapışmış bu sabıkalı görün- tüyü yok edebilecek adımları atar. (V) Çünkü dünya nüfusunun giderek artması, öte yandan - özellikle, gelişmiş ülkelerde- yaşam standartla- rının yükselişi, kimyasal üretimi bir yandan te- tikleyen bir yandan da bunun zararlı sonuçları- na karşı tepkiyi geliştiren süreçlere yol açıyor. A) I. B) II. C) III. Q) IV. E) V. 14

9. (1) Isınma hareketleri kalbi ve dolaşım sistemini aşama aşama hızlandırarak vücudu fiziksel egzersize hazırlar. (11) Isınma hareketleri sırasında kalp atış hızı artar ve do- laşım hızlanır. (III) Böylece kaslara ulaşan oksijen miktarı artar, vücut sıcaklığı yükselir. ((IV) Bu durum kasların esnek- liğinin artmasına ve daha verimli çalışmasına yardımcı olur. (V) Tipkı spor yapmaya başlamadan önce vücudu hazırla- mak gerektiği gibi egzersizi de aniden sonlandırmamak ge- rekir. (VI) Çünkü egzersiz yaptıktan hemen sonra kalp hâlâ normalden hızlı atmaya devam eder. Numaralanmış cümlelerden hangisi kendinden önceki yargının nedeni durumundadır? A) II B) III C) IV D) V E) VI 12. I. T ic Ç III. K n IV. T V.T Č Num eşte A) I

7. Çevremi hayranlarım kuşatmalı yoksa üşüyorum. Yalnız kalmak sıkıyor beni. Aynalara makyajsız bakamıyorum, markasız giysilerle dışarı çıkamıyorum. Boyayın, cilalayın köpürtün beni. Verin bana en güzel maskelerimi. Sosyal medya paylaşımlarım rekor kırmalı. Acı, kimin kapısını çalarsa çalsın, bana uğramamalı. Herkes bana çalışma- P II. Dünya benim etrafında dönmeli. Ben en iyiyim. Ben en değerliyim. Ekmek aslanın ağzındaymış, kaplanın midesin- deymiş bana ne bundan. Pastam var kremalı. Ekmek için S aslanı, kaplanı mı öldürelim yani. Olmaz efendim. Yorula- mam o kadar. Arada bir sansasyon yaratmalıyım. Gündem- den düşemem. Düşersem kalkamam. Belim kırılır hatta kalbim kırılır. E Bu parçadaki gibi konuşan insan aşağıdakilerden han- gisiyle nitelenemez? A) Kendisiyle baş başa kalamayan B) Olduğu gibi görünmekten kaçınan C) Onaylanma beklentisine kapılan D) Anormal davranışlar sergileyen E) Yaşama enerjisini yükseltmeyi bilen

il- p Z 1- ri l - e NOAS 34. Bir toplumun rakip medeniyetler karşısında güçsüz duru- ma düşmesi, kültürel bir kriz yaşaması; değişimi kaçınıl- maz kılar. Bu kültür krizini aşmak için yenilik hareketleri- ne başvurulur ancak o kadar kolay olmaz o. Çünkü yenilikçi tavır, karşısında her zaman eski yanlılarını bulur. Bu açıdan bakıldığında özellikle "Yenileşme Döne- mi" olarak adlandırabileceğimiz 19. asırdaki o çalkantılı edebî dönemin, kültür tarihimizin en maceralı çekişmele- rinden nasibini aldığını söyleyebiliriz. Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Her medeniyet farklı bir kültür zenginliğine sahiptir. B) Kültür her dönemde kendine has özellikleriyle var ol- muştur. C) Medeniyetlerin birbirlerine egemenlik kurması çok zor değildir. (D) Siyasi ve sosyal gelişmeler kültürel yapının oluşma- sında etkilidir. E Eski-yeni çatışmaları medeniyetlerin değişim sancı- ları yaşadığı dönemlerde ortaya çıkmaktadır.

13. Bir insanı, bir eseri, bir konuyu doğru ve yanlış yanlarını bulup göstermek amacıyla inceleme işi, tenkit olarak tanımlanan "eleştiri" sözü tanımdaki "doğru ve yanlış yanlar" sözünden farklı olarak ülkemizde uzmanlık alanı Türk dili olan bilim adamları arasında bile yalnız “yanlış yanlar"ın gösterilmesi olarak anlaşılmakta hatta çoğu zaman daha da ileri gidilerek eleştiri boyut değiştirmekte, muhatap tamamen şahsi çıkarlar uğruna kıyasıya eleştirilmektedir. Bir yazarımızı yukarıda sözünü ettiğimiz türden biri eleştiriyor, o da hazırladığı yıllıkla ilgili eleştirilere yeri geldikçe cevap veriyor. Onun "Bu yıl izlediğim dergi sayısı geçen yıldakinden de az." cümlesi, hazırladığı yıllık için yeterince donanım sahibi olmadığının bir itirafı. Ancak "Daha önceki yıllıklarda kendi dergilerinden şiir seçmediğimiz için kimi dergiler bize dergi göndermeyi kestiği için o dergileri de inceleyemedik." savunması ise bana biraz komik geldi. Hem öyle de olsa her sene bu yıllıkları hazırlayan ve kitap formunda yayımlayan bir eleştirmen olarak sizin göreviniz araştırmak, bulmak, bir şekilde elde etmek değil de nedir? Hiçbir gerekçe, sizin "yok sayıcı" tavrınızı hafifletmeye yetmez! Bu parçada yazar, sözünü ettiği eleştirmeni aşağıdakilerin hangisinden dolayı eleştirmektedir? A Kimi dergileri değerlendirme dışı tutmasından B) Dost ve arkadaşlarının şiirlerine öncelik vermesinden Yıllıkta genç şairlere yer vermemesinden Eleştirilerinde öznel değerlendirmelerde bulunmasından Yıllıkları para kazanma amacıyla hazırlamış olmasından

Dostlarımı, sevdiklerimi çarşı içlerinin kara çocuklarından seçtim. Her umumi, herkese açık yol, aşçı dükkânı, bahçe, kır benim oldu. Köylülerle beraber demir parmaklıklarına asılıp belediye gazinosunda saz dinledim. Açık yerlerde oynanan sinemaları parasız seyredenlerle yaz günleri birbirimizi ittik. Mahalle kahvesinde yirmi lira maaşlı işçiler, balıkçılar, dostsuz emekliler, zebun kahvecilerle altı kol iskambil oynadım. --== Bu parça aşağıdakilerden hangisiyle sürdürü- lemez? A) Her kesimden tanıdığım bu insanlar hikâyelerimin karakterlerini oluşturmamda bana yardımcı oldu. B) Sıradan bir hayat yaşayarak farklı beklentilere girmeden küçük mutluluklarla yetinmeyi bildim. C) Tanıdığım bu insanlarla yaşanılan mutlu bu küçük anlar geride kaldı, şimdi mutluluğu bulmak zor ve hayattan beklentilerim fazla. D) Eserlerimde de bu mutlu ama küçük insanların hayatlarından kesitler sunarak en ufak ayrıntıları önemsedim. E) Artık bu insanlardan uzaktayım ancak yıllar geçse de onların bana kattıklarını ve hayatımı şekillendiren bu anıları unutmadım.

Dostoyevski, ancak kendimizi berbat hissettiği- mizde, acı çekebilme sınırımızın sonuna varmış- sak ve yaşamı bütünüyle alev alev yanan bir yara diye algılıyorsak, eğer artık yalnızca çaresizliği soluyorsak ve umutsuzluğun bin bir ölümünü yaşamışsak, işte ancak o zaman okumamız ge- reken bir yazardır. (1) Ancak o zaman, yani acıdan yapayalnız kalmış, felce uğramış olarak yaşa- maya baktığımızda, o vahşi ve güzel acımasızlığı içerisinde yaşamı artık anlayamaz olduğumuzda ve ondan hiçbir şey istemediğimizde, evet, ancak o zaman bu korkunç ve görkemli yazarın müziği- ne açığız demektir. (II) Böyle bir durumda artık bir izleyici olmaktan, yalnızca okuduklarımızın tadına varıp onları değerlendirmekle yetinen kişiler olmaktan çıkmış, Dostoyevski'nin eserlerindeki o zavallı ve yoksul kardeşlerin arasına katılmışız demektir. (III) Ve yine ancak o zaman Dostoyev- ski'nin müziğine, bizi, teselli etmek için söyledik- lerine, sevgisine kulak veririz. (IV) Ancak o zaman onun korkutucu, çoğu kez cehennemden farksız dünyasının anlamını kavrarız. (V) 7. Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine düşüncenin akışına göre "O zaman biz de onların acılarını çekeriz, onlarla birlikte, soluk bile almaksızın, yaşamın anaforuna, ölümün sonrasız öğüten değirmenine bakışlarımızı dikip kalırız." cümlesi getirilebilir? (A) I BY 11 CIII DYIV Ne dar da de. Bu EYV

16. O, başını eğdi, gözlerini indirdi. Şimdi bir çocuk gibi utanıyordu. Bu hicâp onu çocuklaştırarak anasına yaklaştırmış oldu. Anası iki elini uzatarak sabahtan beri öpmeye kuvvet bulamadığı bu başı çekip oğlunu alnından öptü. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak; V. Hakim bakış açısı kullanılmıştır. X. Gözlemci bakış açısı kullanılmıştır. ✓. İç monolog tekniğinden yararlanılmıştır. yargılarından hangileri söylenebilir? A) Yalnız I Yalnız II DI ve III II ve III Yalnız III

ATIM me Açıklama Tartışma 9 3. Sinan, başını öne eğdi. Gözleri doldu. Anahta- ri alıp kapıyı açtı ve padişah geçsin diye kena- ra çekildi. Divan üyeleri takip ettiler. Peşlerinden girebilmek için yarıştı insanlar. İtişip kakışan kalabalığın içinde Cihan, kendine yol açtı. Etra- fında imparatorluğun en zengin insanları vardı, Parmaklarında mücevherler ışıldıyordu, pahalı kumaştan esvaplarının altında para keseleri ta- şıyorlardı. Sol tarafına bakınca birisiyle konuşan şişmanca bir paşa dikkatini çekti. Adamın elinde- ki tespihin taşları kıpkırmızı yakuttandı. Bu kadar kıymetli bir tespihle dua ediyorsa soyulmayı hak ediyordur diye düşündü. parçanın anlatımıyla ilgili aşağıda verilen- lerden hangisi yanlıştır? A) Öyküleyici anlatıma başvurulmuştur. B) Yer yer betimleyici cümleler kullanılmıştır. C) Bir düşünce örneklendirilerek verilmiştir. D) Niteleyici sözlere yer verilmiştir. E) Deyimden yararlanılmıştır. aşa nok lun Ca $0

30. Serin serin esen yele verdi kendini. Ne de tatlı esiyordu yel! Bu yel, insanı âdeta bu kumsaldan söküp bambaşka diyarlara, masmavi denizlere taşıyordu. Vakit, nisandı. Güneşin dünyamızı yeni yeni ısıtmaya başladığı, hoş bir mevsimdi vakit. Zaten ilkbahar ve nisan, bir başkadır. Henüz o kavurucu sıcaklardan eser yoktu. Uzaklardan bir kuzu melemesi ve belli belirsiz bir kedi miyavlaması işitiliyordu. Her şey rayında gibiydi. Ah, bir de rahmetli babaannesinin soğuk hoşafı da olsaydı... Daldığı düşüncelerden sıyrılarak sapsarı kumsalda yürümeye devam etti. Bu parçanın anlatımı ile ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi söylenemez? La Duyular arası aktarma yapılmıştır. B) Anlatıcının hislerine yer verilmiştir. C) Yinelemelere başvurulmuştur. B Eksiltili yargılar kullanılmıştır. E) Farkir duyular ile ilgili ayrıntılar vardır. 32.

TYT/TÜRKÇE 23. Insan ancak hak ettiği şeyi bekler ve herkes aslında neyi hak ettiğini kalbinde iyi bilir. Fakat şimdi, iyi bir yazarın hak- kını kimsenin yiyemeyeceğini anlayacak yaşa geldim. Oğuz Atay yaşarken onu küçümseyen kocaman adamların, ölü- münden sonra âdeta onu keşfeden edebiyat eleştirmenleri rolüne girdiklerini hepimiz gördük. Tanpınar'ın son anılarını okuyun, artık kendi yazarlığından şüpheye düşecek kadar yalnız. Şimdi nihayet değeri anlaşıldı. Zaman, kimin ve hangi eserlerin değerli olduğunu ortaya çıkartan en hınzır ve güçlü dedektiftir. Bu parçadan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı aşağıda- kilerden hangisidir? Her yazar daha yaşarken edebiyattaki yerini az çok gö→ rebilir. B)Bazı yazarlar sağlığında yeterince anlaşılamamıştır. C Bir yazarın değerini insanların tutumu değil zaman karşı- sındaki dayanıklılığı ortaya koyar. D) Bazı eleştirmenlerin yazarın ölümünden sonraki tavrı de- gişkenlik gösterebilir. E) İyi bir yazar, zamanında iyi eleştirmenlerce anlaşılmışsa mutlaka hak ettiği ilgiyi görecektir.

30. Çocukluğumda, yetmişli yılların TRT günlerinde, bir tar- tışma programı izlemiştim. Tartışmacılardan biri, beni yıllarca düşündüren bir şey söylemişti: Çizgi roman, ço- cukların hayal kurmasını engelliyor. Söz gelimi "Öyle güzel kar yağıyordu ki..." cümlesi resmedilmemeliydi ve çizgi roman edebiyatta yaygınlaşırsa çocukların ha- yal güçleri sınırlanacaktı ona göre. Aklımda bunlar var- ken sıcak bir coğrafyada yaşayan bir mektup arkada- şım hiç kar görmediğini, hep kartopu oynamak istedi- ğini yazmış; bana kar yağdığında neler yaptığımı sor- muştu. Arkadaşımın hayalindeki kış resmine ne kadar katkım olmuştur bilemem ama uzun uzun anlatmıştım kızakla nasıl kaydığımı, buz yüzünden yokuş çıkama- yan otomobilleri, zincirleri, kardan adamın kömür kara- si gözlerini. Yıllar sonra şunu anladım: Dil, ne kadar kap- sayabilir ki gerçekliği? FEM YAYINLARI Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakilerden han- gisidir? A) Kimi sanat yapıtları bizi bulunduğumuz ortamdan ko- parır, hayal dünyamızın gelişmesine katkıda bulunur. B) Görsel içerik taşıyan bazı sanat ürünleri, okunanla- rin anlaşılmasını daha da kolaylaştırır. C) Yazınsal yapıtlar, yaşantıdaki her şeyi tam olarak yan- sitamaz ve kimi zaman hayal gücünü sınırlar. D) Bir sanatçının, okurun duygu ve düşünce dünyasını şekillendirecek yapıtlar ortaya koyması her zaman mümkün olmayabilir. TÜRKÇE 32. Şiir yazan, şii rin sayısı binl tiri kitapları v miyor Bunla terli olmasa daha ciddi kitaplar hic tapların ka zın dünya E) Her sanat ürünü, yaşamı kendi diliyle okuru etkisi al- tına alacak şekilde anlatır. planıtım yazıs tığını, bir görüyors çıkarıp s çenlerd wyorum. houyemiş rusuna 78 Bu pa makt A) B B) E C) D E

11. Aşağıdakilerin hangisinde "yorum" söz konusudur? A) Sabah kahvaltısını simitle geçiştirirdi. B) Bu işin sonuçlarını enine boyuna düşünmeliyiz. C) Annem evi süpürmüş, yemekleri de pişirmişti. D) Bardak kırdığım için ceza almam adil değildi. E) Yemeklerinin lezzetinden işinin ehli biri olduğunu anla- dim. ünün ve zenginliğin ada-

6. İzzet Molla'nın "sürgün" dönemindeki "ben" merkezli hikâyesini anlatan ve yenileşme tarihi açısından edebi- yatımızın kendi içindeki kısmî bir tekâmülünü yansıtan Mihnet-Keşan, aynı zamanda devrinin siyasî pano- ramasını da veren biyografik bir roman karakteri arz eder. Molla, bu eserde zamanına ait kargaşayı, Hålet Efendi'ye yakınlığı dolayısıyla aleyhindeki çalışmalar- dan duyduğu iç tedirginliğini, mesnevi boyutlarını aşan bir tür 'anı roman' tarzında anlatır. Bu parçaya göre aşağıdakilerin hangisi Mihnet Keşan'ın özelliklerinden biri değildir? A) Döneminin politik görünümünü içermesi B) Şairin hayatını anlatan türde bir eseri andırması C) Kahraman bakış açısı ile kaleme alınması D) Edebi anlamdaki yenileşmeye katkıda bulunması E) Sürgün edildiği yerdeki sıkıntıları anlatması