Anlatım Biçimleri Soruları

Rüştü BAYINDIR cevaplayınız. gore Papatyalar ve karasinekler gibi çok bol bulunan bazı hay- van ve bitkiler hiç olmazsa günümüzde yok olma tehlikesiy le karşı karşıya değildir. Ama sayılan son derece azalmış birçok hayvan ve bitki türü vardır. Bu canlilar soyu azalan ya da soyu tükenme tehlikesi gösteren türler olarak bilinir. Yaşamın başladığı günden bu yana her zaman soyu azalan türler olmuştur. Bazen ender bulunan türler yeniden çoğa- larak yok olmaktan kurtulurken bazı türler de yeryüzünden tümüyle silinmiştir. Eskiden beri az bulunduğu bilinen bazı bitki ve hayvanlar ise yok olmanın eşiğindedir. Günümüzün sorunu, gittikçe daha çok türün var olma savaşı vermesi ve yok olmasıdır. Bu durum temel olarak bizim suçumuzdur. Insanlar çoğaldıkça ve yeteneklerini doğal dengeleri gözet- meden kullandıkça yok olan hayvan ve bitki sayısı artmıştır. Temiz hava, toprak ve su çoğu canlının temel gereksinim- lerini oluşturur. Ama çöplerimiz, fabrika atıklarımız, motorlu taşıtlarımızla çevremizi kirletiyoruz. Bitki ve hayvanların da yaşayacak yere gereksinimleri vardır. Ama hızla artan nüfu- sumuzun yarattığı baskıyla doğal alanlanı yollara, tarlalara, fabrikalara ve kentlere dönüştürüyoruz. Bu parçadan hareketle doğanın kendi ginda t zitlik barındırıyor olması asagidakilerden h siyle açıklanabilir? A) Papatya ve karasinsk gibi bitki ve böceklerin s ninin asla tükenmemesiyle B) Insanların doğayı kirletmelerine rağmen biryak rün insanlar sayesinde varlığını sürdürmesiyle C) Temel gereksinimlerin türlerin yok olmasında neden olmasıyla D) Insan nüfusunun artmasına karşılık türlerin de göstermesiyle Nadie bulunan kimi türler tekrar türerken kimi t rin tamamen yok olmasıyla bu? Bu parçadan hareketle hayvan ve bitki türlerinin kaybolmasındaki ana etken aşağıdakilerden han gisidir? A) Insanların, çevreden yararlanmak adına her şey fazlaca kullanmak istemesi B) Insanların kimi davranışlarında doğal sistemi göz ardı etmeleri C) Iosan nüfusunun artması sonucu doğal yaşam alanlarının azalması D) Doğal alanların kentleşme nedeniyle yok olmasın hayvanların alanını daraltması E) Insanların yayám alanlarının hayvan ve bitkis göre yeterli olması 19 www.pelikankitabevi.co

III ile IV V nemediğim de rastladım. cilmezleriydi. arçlıklarının cak pmaya dönen bir ezde duran düzeneği ukluk eski günlere. den hangisi, E) VI. 21. Bursa'daki Koza Han'ın dört girişi vardır ve bu kapıların hangisinden girilirse ona göre farklı yorumlar yapılır. Çünkü hana girdiğiniz kapı sizi ele verir. Ulu Cami tarafındaki alçak gönüllü kapıdan girdiyseniz muhtemelen şehre yabancısınız, turistik bir merakla girmişsiniz ve oturmaya niyetiniz yoktur. Kapalıçarşı tarafından girdiyseniz soluklanmaya ihtiyacınız var demektir. Eğer Orhan Bey Camisi'nin aralığındaki kapıdan girenlerdenseniz sizin almakla, vermekle, gezmekle işiniz yok. Öğrencisiniz veya öğrenciliğinizin hatıraları çok taze. Ama yok, ben bunların hiçbirinden değil, dördüncü kapıdan girdim derseniz bu çok şaşırtıcı. Çünkü bu kapı, usta gözlerden gizlenmiş gibidir. Bu şehrin gizli kapılarını ve yollarını bilecek kadar şehirle içli dışlı olmuş birinin rehbere ihtiyacı mi olur? O, zaten kendine ördüğü koza ile Koza Han'ın meydanına sığmayacak kadar büyük bir şehir olmuştur. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Birinci kişili anlatım söz konusudur. Sözde soru cümlesine yer verilmiştir. Konuşma havası içinde oluşturulmuştur. Kişileştirmeden yararlanılmıştır. E)) Betimleyici ögeler kullanılmıştır.

30. Sanatçıların bütün eserlerinin bir arada yayımlanması. benim öteden beri özlemini çektiğim bir kültür etkinliğidir. Biz sanatçılarımızı antolojilerden, tesadüfen ele geçen bazı kitaplardaki hükümlerden parça parça tanımaya veya o sanatçının derecesinde olmayan kişilerin sadeleştirmelerinden okumaya mahkûm gibiyiz. Yabancı ülkelerde sadece belli başlı sanatçıların değil, ikinci hatta üçüncü derecedeki sanatçıların bile birden fazla yayınevi tarafından basılan külliyatlarıyla karşılaştıkça biraz kıskandığımı itiraf etmeliyim, neden bizde de böyle değil diye. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada yakınılan durumlardan biridir? A) Sanatçılarla ilgili akademik çalışmaların azlığı B) Sadece tanınmış sanatçılarla ilgili araştırma yapılması C) Sanatçıların yüzeysel bilgilerle değerlendirilmesi D) Sanatçılara yönelik tanıtım etkinliklerinin yetersizliği E) Sanatçıların eserlerinin bir bütün olarak okuyucuya sunulmaması Insanla türlerini E Araştırm korunm

(1) Aşantiler, 17. yüzyıl sonunda, genç kral Osei Tutu önderliğinde ayaklandı ve Denkyera İmparatorluğu'n- dan koparak bağımsızlığa kavuştu. (II) 1695'e doğru kral seçilen Osei Tutu, resmî söylenceye göre ulusun simgesi altın tabureyi aldı. (III) Kumasi'yi kurdurdu, Kenkyera İmparatorluğu'nun güçlerini yenerek krallı- ğını genişletti. (IV) 1725'te onun yerine geçen ve yak- laşık 1749'a değin ülkeyi yöneten yeğeni Apoku Uare, özellikle altın madenlerini işleterek gücünü artırdı. (V) Kıyıdaki tüccarlardan ateşli silahlar da alarak gü- cünü tüm çevreye duyurma amacına iyiden iyiye yak- laşmış oldu. (VI) Osei Tutu, yöneticilik gücünü baba- sından alıyordu. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci pa- ragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle baş lar? B) III CVIV D) V E) VI www.pelikankitabevi.com.tr

Larvalar, erişkinlerinkinden oldukça farklı çevre koşullarına ve yaşam biçimlerine uyarlanmışlardır. Böyle bir farklılık aynı tür larvaları ile erişkinlerinkinin yiyecek ve barınak için doğrudan rekabete girmelerini önlemek açısından anlamlı sayılabilir. Bazı amfibyumların örneğin kurbağaların, teta- ri ya da iribaş denen ve suda yaşayan larvalarının erişkin kara kurbağasına dönüşmesi tipik bir başkalaşma örneğidic Denizyıldızlarının ve öteki derisi dikenlilerin iki yanlı bakışım gösteren larvaları da başkalaşma geçirerek ışınsal bakışım gösteren erişkinlere dönüşür. Kabuklular ile yumuşakçala- rın başkalaşma kalıpları bütün ayrıntılarıyla incelenmiştir. Tulumluların larvaları da tetariye benzer ve suda serbestçe yüzebilir. Oysa erişkinleri serbest yaşayışlı değildir. Oldukça büyük bir yapı farklılığı gösterir. Başkalaşmanın en çarpıcı ve en iyi incelenmiş örneklerinden biri böceklerin başka- laşmasıdır. Bütün böceklerin gelişmesi aynı olmadığından bu canlılar geçirdikleri yapısal değişiklik kalıplarına göre üç grupta toplanır: Başkalaşmasız, yarı başkalaşan ve yarı başkalaşmalı ile tüm başkalaşan ve tümbaşkalaşmalı bö- cekler. Bu parcadan hareketle aşağıdakilerin hangisine varılamaz? F A) Larvaların bulundukları yere uyum sağlayabilmeleri oplar için bir avantajdır. 1. Böceklerin başkalaşması dışında da başkalaşım örnekleri vardır. Kurbağa başkalaşımında denizden karaya yönel- me durumu görülmektedir. Erişkin larvaların direkt olarak yiyecek ve korunma amaçlı rekabet ettiği bilinmektedir. Denizyıldızlarının bakışım gösteren başkalaşımları diğerlerine göre farklıdır.

Genellikle basıncını göstermek için kazan basın- cının normal hava basıncıyla farkını belirten gös- terge basıncı kullanılır. Bu göstergeye göre buhar kazanını güvenli kul- lanmak doğru olur. III Kazandaki basıncın güvenlik sınırını aşmaması için bütün buhar kazanlarında basınç belirli bir düzeyi geçince fazla buharı dışarı veren bir emni- yet supabı bulunur. V. Buhar kazanları içinde herhangi bir sıvı kaynatila- rak buhar elde edilen aygıtlara denmekle birlikte güvenli olarak dayanabilecekleri bir basınç dü- zeyleri vardır, kazan basıncının bu düzeyi aşma- masına dikkat etmek gerekir. Ilk buhar kazanlarında basınç, ender olarak at- mosfer basıncının 1,7 katını geçerdi. Yukarıdaki cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baştan dördüncü olur? AIN CHI DNV ETV B) II

Insanların kimi kavramlar ve bu kavramların kullanım- larına göre zihinlerinde canlandırdıkları oldukça şaşır-. tıcı bir durumdadır. Bir kişiye aslanım diye seslendi- ğinizde o kişinin göğsü kabarırken aynı kişi için eşek ifadesini kullandığınızda olumsuz bir tavırla karşıla- şabilirsiniz. Aslında eşeğin de aslanın da bir hayvan olduğu düşünüldüğünde bu sözlerin söylendiği kişinin tavrı yadırganabilir. Aynı şekilde eşek ifadesini eşek gibi çalışmak şeklinde aynı kişiye söylediğinizde as- lan sözcüğü karşısındaki göğüs kabarmasını görme- niz mümkündür. Yılan sözcüğünü ele alalım. Kişinin karakteri için bu kavramı kullanırsanız olumsuz, dans edişi için yılan gibi kıvrılıyordu şeklinde kullanırsanız olumlu bir etki oluşturabilirsiniz. Bu ve buna benzer onlarca sözcük ve kullanımları mevcuttur. Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakiler- den hangisidir? A Kavramları kullanan kişilerin kastettikleri, kavramın gerçek anlamından daha değerlidir. B) Insanlar, duyduklarına değil de duyduklarının altın- da yatanlara bakarlar. C) Sozlerin ifade edilişleri ve yan anlamları olumlu ya da olumsuz tepkide rol oynar. Kavramların kendileri değil de ne şekilde ifade edil- dikleri karşı tarafı ilgilendirir. Sözcüklerin gücü, kullanıldıkları zamana göre deği- şiklik gösterir.

7 r- 3- (1) Anaerkilliğin, anayanlı soy zincirine dayanan aile yaşa- mıyla uzun süre karıştırıldığı söylenebilir. (II) Bununla bir- likte bazı toplumlarda kadın, kamusal yaşamda, görünüş- te, erkeğinkinden üstün bir güce sahip gibi görünmektedir. (III) Hindistan'da Assam'da, hasi kadınları yüksek dinsel görevlere geçebilirler. (IV) Ayrıca taşınır ve taşınmaz mal- ların mülkiyetine sahiptirler. (VI) Siyasal iktidar, kadın so- yundan devralınır, bu iktidarı ancak erkekler kullanabilir. (VII) Amerika'da Iroquoisların anaerkillik rejimine bağlı ol- dukları uzun süre ileri sürüldü. (VIII) Bu toplulukta kadın- lar dinsel törenleri yönetirler ve başkanların seçimine ka- tılırlar. (IX) Ama kendileri siyasal iktidara sahip değillerdir. (X) Pueblolar'da kadınlar evin sahibidirler ama hiçbir siya- sal güçleri yoktur (XI) Gerçekten de kadın, anayanlı soy- zincirine dayanan bazı toplumlarda temel bir rol oynayabilir. (XII) Bu toplumlarda, erkeklerin başlıca siyasal iktidarları kullanmalarına rağmen akrabalık kadınlara dayanır: Dayı çok önemli bir rol oynar ve kız kardeşinin çocuklarını gözetir ve yetiştirir. Bu parçadaki numaralı cümlelerle ilgili aşağıdaki- lerden hangisi yanlıştır? A) I. cümle kendisinden önceki yargıyı destekler bir anlam taşımaktadır. VIII. cümlede kadınların siyasi roller üstlenebile- cekleri söylenmiştir. 1. cümlede eskilerden bu yana birbiriyle karıştırılan iki kavramdan söz edilmiştir. VIII. cümlede kadınların üstlendikleri görevler ifade edilmiştir. VI. cümlede erkeklerin sadece siyasi iktidar konu- sunda alabildikleri söylenmiştir.

TYT/Türkçe 22. Yunan mitolojisine göre yaşaması için kendi suretini görmesi yasaklanan oldukça yakışıklı Narkisoss adlı genç bir avcı vardır. Bu genç bir gün nehir kenarına gelip serinlemek ve susuzluğunu gidermek üzere suya eğilir. Bu esnada nehrin suyuna yansıyan yüzünü ilk kez görür ve bu eşsiz güzelliğe hayran olur. Kendi gü- zelliğine kapılıp suyun derinliğine doğru süzülerek ora- cıkta boğulur. Daha sonra orada açan çiçeğe nergis adı verilir. Günümüzde kendini beğenen insanlar için kulla- nilan narsist tabiri de bu olayla ilişkilendirilmiştir. Kişinin kendine hayranlığı bencillik, özseverlik, egoistlik, hod- binlik ve megolamanlık gibi kavramlarla karşılanır. An- cak narsistliğe vurgu yapmamızın sebebi, Narkisoss'un sonunu hatırlatmasıdır. Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın yazarının okurlarına kazandırmak istediklerinden biri olamaz? A) Nergisin mitolojik kökeni hakkında bilgi vermek B) Kendini beğenmişliğin çok kötü sonuçlar doğurabi- leceği hakkında uyarıda bulunmak C) Bir kişilik problemi hakkında bilinçlendirmek D) Yunan mitolojisinin genel özellikleriyle bilinmesini sağlamak E) Bencillikle ilgili terimlerle okuyucunun kelime hazi- nesine katkıda bulunmak 23. Öykücülüğe öykünenleri yazmaktan, es geçtiğim usta- ların son yazdıklarını takip edemiyorum. Öykücülüğün, birkaç yaşam manzarasını alelâde tasvir etmekten iba- ret olmadığına bir türlü inandıramıyorum onları. Tam yetkin bir öykücüyü değerlendirmeye koyulurken bir de dillerinin masama kadar uzanması yok mu? Onlar zaten usta, sen çaylaklara kulak ver, diyenlerinizi isitir gibi angol 24. V ya A 25. Bir ola gül şür kol

gam pe Bir "konsept" sözcüğü var. Türkçe karşılığında "kav- ram, yaklaşım, anlayış zihniyet" var. Ne derseniz deyin. Pek çok seçeneği var. Mesela "trend" sözcü- ğü büyülü gibi görünen sözlerden. Bir meslektaşımız bu konuda araştırma yaptı. Şu anda Türkçede kulla- nilan İngilizce kökenli "trend" kelimesinin karşılığın- da 56 tane kelime, ibare var. Türkçenin bu zengin- liğinden haberdar olmayan bir kişi elli altı kelimenin varlığını bir kenara bırakarak o yabancı sözcüğü kullanıyor. Bu elli altı kelime unutulduğunda ve keli- meler mezarlığına gönderildiğinde kültürümüzün en önemli değer taşları kayboluyor. Bununla birlikte o sözlerle ilgili deyimlerimiz, atasözlerimiz unutulmaya terk ediliyor ve dilde kısırlık dediğimiz olay meydana geliyor. SOR Bu parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangi- si söylenemez? A) Öznel değerlendirmeler vardır. B) Örneklemeden yararlanılmıştır. C) Tartışmaya başvurulmuştur. LD D) Cikarimda bulunulmuştur. E) Dolaylı anlatıma başvurulmuştur.

33. Dış dünyayı örnek alan ressam, yaşadığı bölgenin iklim şartlarını bile sanatına yansıtır. Bu yüzden, kuzey ressamlarının yaptıkları manzara resimlerinde gökler daima gridir, bulutludur; İtalyan ressamlarınkinde ise her zaman mavi. Çünkü o ressamlar doğduklarından beri gökyüzünü o renklerde görmüşlerdir. Türk res- samı da doğduğu andan itibaren masmavi bir gökyüzü altında yaşadığı için gökyüzünü masmavi yansıtır. O kadar ki renk adlarına "Türk mavisi (Turqoise)" diye bir renk ismi bile kazandırmışlardır. Bu parçadan çıkarılabilecek en genel yargı aşağı- dakilerden hangisidir? A) Ressamların yaşadığı coğrafi konum ve iklim şart- ları, eserlerini etkileyen unsurlar arasındadır. B) Sanatçılar, yaşadıkları iklim şartlarından çok etki- lenmiş ve bu etkiyi mutlaka eserlerine yansıtmış- lardır. C) Turkuaz rengini resim sanatına kazandıran Türk- ler için gökyüzü, resim sanatında en önemli un- surdur. p) İklim şartları, coğrafya ve sanat arasındaki ilişkinin ifadesini bulduğu sanat, resim sanatıdır. E İtalyan ve Türk sanatçılarının en önemli ortak yönü, iklim şartları sayesinde gökyüzünü mas- mavi görebilmesidir.

ariç bir- az- nel ma tik te- an n- ne ak i- 27. Masal, insan ilişkilerindeki gerçeği soyut bir dünya ya- ratarak çözer. Bu yüzden, arayış içindeki insanın ger- çeğini yansıtmak için masal; olaydan olaya, durumdan duruma, gerilimden gerilime sürükler insanı. Masal, yapısı gereği başlangıçta insanı çözümü olanaksız so- runlar karşısında bırakır. Sonunda, en umulmadık dar- liklardan kurtulmanın bir yolunu bulurlar. Bu insan, umuda yönelir; çaresizlikten kurtulur, korkuyu yener. Bu parçada asıl anlatılmak istenen, aşağıdakiler- den hangisidir? Masallar, soyut dünya içerisindeki bir gerçeği ya- kalamak üzere kurgulanmıştır. BY Masallar, insanların çaresiz kaldığı durumlarda kendisine dayanak olması için kurgulanmıştır. C) Masallardaki çatışma gerçek dünyada da yaşa- nır, insanlar bunu masalda sembolize eder. P Masalların yapısında çözümü olanaksız sorunlar ve çaresiz kalan insanlar vardır. Masallardaki gerilim, anlatı içindeki olay ve du- rumlar ekseninde gelişir.

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11. Yangın yarım saatten beri devam ediyordu. Fakat ma- hallenin ahalisi iki ev sonra söneceğine kaildiler. Çün- kü bir zatı şerifin türbesi vardı. Mümkün değil, o, tu- tuşmazdı! Çiroz Ahmet etrafına bir göz gezdirdi. Ona göre yangın demek, vurgun demekti. Ama mahalle çok fakirdi. Halbuki, vurgunda âdet "yükte hafif, pa- hada ağır" şeyleri bulmaktı. "Allah belasını versin! Fay- dasız yangın!" Diye düşündü. Ahali türbenin önüne toplanmıştı. "Buraya gelince söner!" diyorlardı. Çiroz Ahmet, yeşil boyalı türbenin penceresine sokuldu. Rahlelerdeki kitapları alıp belinden çıkardığı kuşağı- na sardı. Seccadeleri topladı. Şimdi kapıdan çıkmak lazım geliyordu. Zihnindeki çıkış planı tamamlandı. Ki- taplarla şamdanları kucakladı, sandukanın altına gir- di. Paldır küldür kapıdan çıktı. Gürültüye başını çevi- ren halk şaşırdı. Herkes olduğu yerde kaldı. İşte evli- ya kalkmış yürüyordu. Tulumbalar durdu. İki tarafa açı- lip yol veren ahali korkudan titriyordu. Sanduka, kor- kunç manevi bir heybetle sallana sallana aralarından geçti, karanlıkta kayboldu. Yanmayıp evliyasız kalan türbe, yine mahalledeki kutsiyetini korudu. Ahali, "İki gözüm, yangın gecesi bu tarafa gitti." diyordu. Bu hikâye için aşağıdakilerden hangisi söylene- mez? A) Halkın batıl inançlarına dikkat çekilmiştir. B) Halkın yaşadığı dini bir çatışma yansıtılmıştır. C) Bir yangın gecesi yaşananlar konu edilmiştir. DHırsızlık yapan bir adamın aklından geçenler ak- X tarılmıştır. E) Konuşma dilinde ve içten bir üslupla yazılmıştır. ÖZDÈBİR YAYINLARI 1:

34, Edebî metnin temelini - oluşturur. Sanatçı, üzerinde yaşadığı çevreyi, dış dünyayı kendi sanat gücüne göre değişim ve dönüşüme uğratır ve daha sonra çoğu za- man günlük dilden farklı ---- eserine yansıtır. Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıda- kilerden hangisi getirilmelidir? A) toplumsal yönelimler sanath bir söyleyişle B) yaşanmışlıklar - doğrudan bir anlatımla C) kurgusal düzlem - estetik bir dille D) gelenekler ve görenekler - yerel bir dille E kişisel bakış açısı - olağanüstü bir kurguyla Pi

35. Çok iyi bir yazardı ve bir o kadar da nitelikli, dost canlısı, sevgi dolu insan. Dünyaya yüreğinin pen- ceresinden baktı hep. En büyük ihanetleri gördüğü insanları bile sevmekten, bağışlamaktan vazgeçme- di. Ne kadar dikeni olursa olsun yaşamın gülünü hep sevdi. Kırgınlıklarının acısını kendinden çıkarmayı yeğledi. İnsanlara bir verip üç istemedi, sadece iste- diği zaman vermeyi bildi., hayır diyemedi. Bu parçada tanıtılan kişiyle ilgili olarak aşağıda- kilerden hangisi söylenemez? JE A Yaşama sevinciyle dolu olduğu B) Fedakâr biri olduğu C) Hataları affedebildiği D) Duygusal bir yapıya sahip olduğu E Herkese çabuk güvendiği 37.

TYT TÜRKÇE SORU BANKASI 36. İyi kitaplar, dikkatimizi tümüyle kendi üstünde toplar, diğerleri ise bizi sarmaz. İyi kitaplar önce cezbeder, sonra sarıp sarmalar ve nihayet hükmünü kurar üzerimizde. Bir kitabın kapağını açıp da sayfalar ara- sında dolaşmaya, bölümlerin ve sayfaların arasında gezinmeye başladık mı bildik olanı bir yana bırakıp yeni olanın dünyasına adım atarız. İyi kitaplar bizim biletimizdir. Bu parçada geçen "İyi kitaplar bizim biletimizdir." sözüyle anlatılmak isteneni aşağıdakilerden han- gisi içermektedir? A) En iyi kitaplar gücünü okurlarından alır. B) Bir kitabın niteliğini okuru etkileyip etkilememesi belirler. C) Okur, nitelikli kitaplar sayesinde sürükleyici yol- culuklara çıkar. D) Yapıtın başarısı, dilinin akıcılığına ve içtenliğine bağlıdır. E) İyi kitaplar, okura bilmediklerini öğretir onun yaşamına farklılıklar katar. R E) 38. Ş g b S