Anlatım Biçimleri Soruları

7. I. Tonyukuk Anıtı: Vezir Tonyukuk'un kendi adına 720'de yazdırıp diktirdiği bir anıttır. Tonyukuk'un Çin'e karşı giriştiği bağımsızlık savaşı ve kendi yaşamı konu edilir. Kültigin ve Bilge Kağan anıtlarından daha sade bir dille yazılmıştır. II. Kültigin Anıtı: Göktürkleri Çin tutsaklığından kurtaran Kutluk Kağan'ın büyük oğlu Bilge Kağan'ın ağzından, kardeşi Kültigin'in ölümü anlatılır. 732'de diktirilmiştir. Tonyukuk tarafından yazılmıştır. III. Bilge Kağan Anıtı: 735'te Bilge Kağan adına oğlu tarafından diktirilmişitir. Anitta Bilge Kağan'ın gücü, yetenekleri ustaca bir dille anlatılmıştır. Yollug Tigin tarafından yazılmıştır. Numaralanmış parçalarda verilen bilgilerin hangilerinde bir yanlışlık yapılmıştır? A) Yalnız I D) II ve III B) I ve II E) Yalnız CYalnız II

13. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öge sayısı en azdır? ● A) Dilsiz karanlıklarda beliren uykusuzluk içimden dışarı- ya akseden bir yangındır. B) Bizimki her deneme sınavından sonra aklına takılan tüm soruları öğretmenlere tek tek cevaplattırır. C) Okul yıllarında kurulan dostluklar, arkadaşlıklar kolay kolay unutulmaz. D) Müdür, derse geç giren öğrencilere bahçenin her tara- fını bir güzel temizletti. E) Ihsan'ın bu kiracı ile münasebeti, bilinen bir şeyi bey- hude tecrübe etmenin makul olamayacağı hikmetine dayanırdı.

göre edebiyat, dünyaya tutulmuş bir aynadır; Sanatı bir yansıtma olarak yorumlayanlara toplumu, gerçekliği yansıtır. Dolayısıyla da insanı, yaşamı açıklar. Yansıtma kuramını benimseyen kimi düşünürlerse bunu yeterli bulmaz, edebiyatın eğitici bir nitelik taşıması gerektiğini öne sürerler. Onlara göre edebi- yat yapıtı gerçekliği yansıtmakla yetinmeme- li, toplumsal ya da siyasal açıdan insanları eğitmeli, bilinçlendirmelidir. Bu parçada anlatılanlara göre edebiyatla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylene- bilir? A) Edebiyat, sanatçının duygu ve düşüncele- rinin yansımasıdır. B) Edebiyat toplumun sorunlarına çözüm üre- ten bir araçtır. C) Edebiyat, toplumu eğitmek ve bilinçlendir- mek amacı gütmelidir. D) Edebî metinlerde sanat kaygısı ön planda tutulmamalıdır. E) Edebiyatta temel amaç öğreticiliktir, sa- nat ikinci planda olmalıdır. 3.

(1) Tolstoy'un eserlerinin, Puşkin'in başlattığı klasik Rus ger- çekçiliği ekolünden beslendiği şüphe götürmez. (II) Öte yan- dan her tür bilgiye kendi toprağının rengini veren bu dev sa- natçı, Rus edebiyatının yanında yabancı dildeki birçok ese- ri de iştahla okumuştur. (III) Sanatının zengin dokusunun il- mekleri açıldığında bu durum açıkça görülebilir. (IV) Öte yan- dan onun sanatçı tabiatı öylesine orijinaldir ki başka kaynak- lardan aldığı her şeyi bütünüyle bünyesine katıp özümse- miştir. (V) Devraldığı gerçekçi geleneği pratikte o kadar mu- azzam şekilde genişletip zenginleştirmiştir ki neticede orta- ya çıkan eserler, taklitçilerin kabusu hâline gelmiştir. Çünkü K 24. Bu parçada Tolstoy'la ilgili olarak aşağıdakilerin hangi- sine değinilmemiştir? A) Toplumsal bir duyarlılıkla hareket ettiğine B) Kendinden önceki edebî birikimden beslendiğine C) Eserlerinin benzerinin yazılmasının zor olduğuna D) Yazdıklarına yerel bir nitelik kazandırdığına E) Bir edebiyat anlayışının temsilcisi olduğuna

(10. Bir araştırma için iki, üç ve dört yaşındaki çocuklardan olu- şan iki farklı grup oluşturulmuş. Araştırmacılar, çocukların daha önce görmedikleri nesneler hakkında sorular sorma- larına izin vermişler. Birinci gruptaki çocukların soruları nes- nelerin sadece adları verilerek, ikinci gruptaki çocukların soruları ise nesnelerin işlevleri de söylenerek yanıtlanmış. Yaşlarına bakılmaksızın ilk gruptaki tüm çocukların aldıkları yanıttan sonra nesnelerle ilgili tamamlayıcı başka sorular da sordukları, öteki gruptakilerin ise aldıkları yanıtlarla daha çok tatmin oldukları görülmüş. Bu parçaya dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine varılamaz? Çocuklar nesnelerin özelliklerini öğrenmeye çalışmışlar- dır. Bir gruptaki çocuklara verilen bilgilerle, onların sorduğu soruların sayısı arasında ters orantı vardır. + Bilmedikleri nesnelerin yalnızca isimlerini söylemek ço- cuklar için bir şey ifade etmez. D) Nesnelerin işlevleri ile adları arasındaki ilişki çocukların ilgisini çeker. E) Soru sormak çocukların bilgi edinmek için kullandığı bir i edinme yöntemdir. (ALES) 155

17. (1) Kedi ve köpeklerin nerede, ne zaman ve nasıl evcilleştirildiği tam olarak bilinmemektedir. (II) Bazı kaynaklar köpeğin evcilleştirilmesinin Avrupa ve Yakın Doğu'da yaklaşık aynı dönemlerde günümüzden 10-12 bin yıl önce gerçekleştiğini bildirmektedir. (III) Kediler ise, pek çok kaynağa göre günümüzden 10 bin yıl önce, Orta Doğu'nun çeşitli bölgelerinde birkaç vahşi atadan evcilleştirilmiştir. (IV) Bazı kaynaklar ise Almanya'da bulunan günümüzden 14 bin yıl öncesine ait çene kemiğinin ilk evcil köpeğe ait olduğunu kabul etmektedir. (V) Farklı zaman ve mekânlarda kurtlar arasında sakin mizaçlı, dost canlısı, yumuşak görünümlü olanların, insan yerleşim alanları çevresinde gezinerek zamanla insanlara alışmaları evcilleştirme sürecinin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır? B) II D) IV A) I C) III Anchemy nebychuanu serenisimulan U Doepies theblobusnon E) V omole Juuk Absear (0) 13

t B Türkçe 37-38. soruları aşağıdaki parçaya göre cevap- layınız. Kabul buyurun; insanın, her şeyin ve herkesin düşma- nı olduğu gerçeği malumdur ve beşeriyetin tarihi kadar eskidir. Öyle ya kendi türüne dahi acımayan insan; bile isteye kendini soyutladığı doğaya, bitkiye, hayvana mi acıyacak? Asla! Habil ile Kabil'in acıklı hikâyesi, pek meşhur "İnsan, insanın kurdudur." klişesi, hep bu sal- dirgan hållerimize dairdir ve elbette doğanın çanına ot tıkamak asli vazifemizdir, bilesiniz. Neredeyse savaşsız yılı geçmemiş insanlığın, sürekli dengeyi bozmaya di- dinmiş, resmen kana susayan başa bela vahşiliğini ise dindirememiş. Evet, çoğalıyoruz, giderek artan bir ivmeyle üstelik. Mi- sal doğduğumda dört milyar idi dünya nüfusu, lisedey- ken beş milyar olmuştuk bile, milenyuma hop diye altı milyar kişi girdik, şimdilerde sekiz milyara ulaştık nere- deyse. Böyle devam edersek çok uzak bir gelecekte de değil hani, örneğin 2050'de, tamı tamına 12 milyar insan, topluca yaşamaya çabalayacak yeryüzünde; inanılmaz bir artış bu, kâfi gelmediyse tüketim çılgınlığımızı, yıkım gücümüzü, yağma kültürümüzü de ekleyin ve ardından gelecek nesillere bıraktığımız mirası şöyle gözünüzde canlandırıverin. Artık korkunç geliyor değil mi, hani hep umutla bahsettiğimiz güzelim yarınlar? Bu gelecek kur- gust insanlığın yalnızlık kaygısı tetiklendiği sürece hep var olacak, bunda kuşku yok! Bizim büyük çaresizliği- miz, belki de biziz lakin henüz farkında bile değiliz. Kim bilir? B 38. Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşünc savunan birinin söylemi olamaz? A Bir virüs dünyayı dize getirdi. Salgın da aslında, ziyan gidişatımıza, tabiatın yeter artık, durun ça B) Günün birinde gökyüzünde, güz mevsiminde a esmer lekeler göremeyeceksiniz. Yol kenarlann Aceksiniz. Bizim için değil ama çocuklar, sizin için ki toprak anamızın koyu yeşil saçlarını da göreme ve hayli ciddi uyarısı değil mi başlı başına? olacak. C) Teknoloji ve tedavi imkânları artıyor ama insanla kanser gibi beslenmeye bağlı rahatsızlıkların art görüyoruz. Doğal beslenme tavsiye ediliyor ama ge DIklim değişiklikleri dünyanın eskiden beri gelen prot lemlerinden. Son iki bin yılda çok ciddi iklim değiş liği olmasa da bir zamanlar dünyanın sular altında olduğunu veya buzlarla örtülü olduğunu unutmaya ride doğal olan ne bıraktık ki? Num. E) Dünyayı daha yaşanılası bir yer yapmak elimizde Öncelikle kendimizi tanıyalım. Ne yaptığımızın far kına varalım. Öz farkındalığımızın en net resmi ş olmalı: Kendi mezarımızı kendimiz kazıyoruz. E

55. Kimi büyük yapıtlar anlattıkları olaylarla değil, kişile- riyle yaşarlık kazanmıştır. Örneğin Hamlet'te yaşanan olayları unutabiliriz ama Hamlet'i asla. Dostoyevski'nin Suç ve Ceza'sında anlatılanları anımsamayız ama Raskolnikov için aynı şeyi söyleyemeyiz. Tolstoy'un Nataşa'sı, Balzac'ın Goriot Baba'sı hiç unutamadığı- mız kişilerdir. Çünkü yaratıcıları onları özlemleri, tut- kuları, özverileri, bencillikleriyle sevmiş, öylece yansıt- mışlardır. Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşı- labilir? A) Bazı edebî yapıtlardaki karakterler, anlatılanları gölgede bırakmıştır. B) Yapıtta anlatılanların gerçekmiş gibi algılanabil- mesi için karakterlerin ayrıntılı olarak betimlen- mesi gerekir. C) Kendine özgü yapısı, kimi yapıtlann unutulmaz- lar arasında yer almasını sağlar. D) E) Tarihi bir dönemle ilgili ipuçları veren yapıtlar daha ilgi çekicidir. Bir yapıtta ileti, karakterler aracılığıyla verilirse etkili olur. A PEGEM AKADEMİ

C şeylerdir. Ayrı ayrı insanı aynı olay etrafında buluştur Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunula destekler niteliktedir? A) Birlikte uçan kuşları gördüğünde öndekini ayırmalı- sın çünkü o, liderdir. B) Roman, gerçeğe bağlı kaldı diye onu gerçek saya- mazsın çünkü o, kurgudur. C) Gökyüzünden milyonlarca damla yağıyor diye düşü- nemezsin çünkü o, yağmurdur. Karağıyla D) Senden büyüklerin öğütlerini can kulağıyla dinleme- lisin çünkü o, deneyimdir. E) En zor anlarında bile yanında olan insana arkadaş demelisin çünkü o, dosttur. 24. Dünyanın çehresini değiştiren en büyük seyahat, bir odada, bir kitabın yoldaşlığında yapılan seyahattir. Ki- taplardan en çok, yola çıkmayı öğrenebiliriz. Ola ki hoyrat bir karakterle birlikte seksen günde dünyanın çevresinde devridaim eder, aklımızın eremeyeceği sır- lara vâkıf oluruz. Her yolculuk, insanın kendi içine attığı adımı biraz daha kuvvetlendirir. O koskoca Don Kişot romanı bir hapishanede yazılmıştır. Yani Cervantes'in yel değirmenleriyle savaşan komik şövalyesi ve okuma yazma bilmeyen ama yüz atasözünü ezberinde tutan Sancho Panza'sı biraz da kendi içine doğru yürümek- tedir. Bu parçada kitaplarla ilgili aşağıdakilerden hangisi- ne değinilmiştir? Yazmak için belli bir kültür birikiminin olması gerekti- ğine B) Kendini aramaya ve bulmaya yönelik bir araç oldu- ğuna İnsanın farklı maceralara atılmasına imkan sağladı- ğına ve Va D)) Kurgusal düzeniyle insanın iç dünyasını iyileştirdi- ğine Okudukça insanın kendisine duyduğu güveni artırdı- ğına B S 26

A Türkçe 36. Sinema bir kültür ürünüdür. Sinema eğlence aracı olmanın yanı sıra, tüm kültür ürünleri gibi, insanların ? kendilerini ve toplumdaki yerlerini anlamaları, içinde yaşadıkları kültürü anlamlandırmaları açısından önemli bir yere sahiptir. Çekilen filmler, içinde yaşanılan kültürü dolaylı ya da doğrudan temsil eder şekilde toplumun bir yansımasını oluşturmaktadır. Toplumun kendisini nasıl tanımladığının, toplumsal benliğin görsel bir ifadesidir. Dolayısıyla, sinemayı toplumla olan bağlarından, içinde yaşanılan kültürden aynı düşünmek olanaksızdır. Bu parçada sinemayla ilgili asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A PALME YAYINEVİ A) Sinema filmleri, içinden çıktıkları kültürel ve sosyal yapının unsurlarını barındırır. B) Sinema yalnızca bir eğlence aracı olmayıp kültürün taşıyıcısıdır. C) Sinemadaki filmlerin kültürel yapıya uygun olması gerekmektedir. D) Sinema, edebiyat gibi estetik kaygıyla oluşturulan bir güzel sanattır. E) Film sektörü yalnızca kendi kültüründen beslenmelidir. 37 PAYINEVI

TYT / Türkçe 25. (1) Dede Korkut Kitabı'nda evcil hayvanlar cinsinden pek çok hayvan yer almaktadır. (II) Türk kültür haya- tinda hayvanlar arasında at en önemli yeri işgal eder. (III) Kültür tarihçilerine göre tarihte atı evcilleştiren millet, Türklerdir. (IV) Çin ve Bizans kaynaklarından anlaşıldığına göre Türkler tarih sahnesine atlarıyla girmişlerdir. (V) Atı evcilleştirmenin avantajını kulla- narak hareketli bir hayat tarzı geliştirmiş; geniş ufuk- ları keşfetme, buralara hâkim olma yolunu seçmiş- lerdir. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır? A) I B) II C) II D) IV E) V 26. Bazen rüyamızda uçarız ya, uyandığımızda bir iki sa- niyeliğine de olsa uçabileceğimize inanırız. Rüyadan taşıdığımız 6 iki saniye, gündelik hayatın kimi inand- maz gerceklerine tahammül edebilmemizi color Raunt 28

20. (1) Melih Cevdet Anday, Kolları Bağlı Odysseus ile birlikte, Garip şiirinin söyleminden farklı bir şiir yazmaya başlamış- tir. (II) Daha öncesinden farklı kaynaklara yönelen ve daha öncekinden farklı bir tinsel evren sunan bir şiirdir burada söz konusu olan. (III) Bu kaynak bilindiği gibi mitolojik ev- rendir. (IV) Mitolojik evren, geçmiş tarihe farklı bir bakış açısı getirdiği için önemli bir yere sahiptir. (V) Mitolojik un- surlara gönderme yapan veya mitolojik imgelerle kurulan bir şiir evreni değil, sözünü ettiğim, mitolojik evrenin (varsa eğer) "mantığına" göre kurulan bir şiir evrenidir. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşün- cenin akışını bozmaktadır? A) I B) IN C) III D) IV E) V 22.

3. Edebiyat, eğlenceli ve faydalı bir etkinliktir. İnsanoğlunun yaşama gücünü artırmada, hayatın üzücü durumlarından uzaklaştırmada önemli bir görev üstlenir. Hayatın keşfedilmesinde ve yaşama yollarının öğrenilmesinde yol gösterici fonksiyonu vardır. İnsana hayatta rehberlik yapar. Onu, kimi etkinliklere teşvik eder; kişinin ana dilinin gelişmesine kat- kıda bulunur. Bu parçaya göre, aşağıdakilerden hangisi edebiyatın özelliklerinden biri değildir? A) Hayal gücünü genişletmek C) Yol göstermek Hoşa gidip eğlendirmek BYYaşamı anlamaya yardımcı olmak Ana dili geliştirmek Di

TYT / TÜRKÇE 35 ve 36. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Karıncaların çoğunlukla tek bir çizgiyi takip ederek, bu hattı hiç bozmadan, askeri düzende, art arda dizilip yürüdüklerini görüyoruz. Peki neden böyle yapıyorlar? Çünkü karıncalar, diğer hayvanlara göre son derece sosyal canlılar. Yaşam- ları, koloninin bir arada kalması üzerine kurulu ve hayatta kalmayı da bu kolektif anlayışları sayesinde başarıyorlar. Bir karınca kolonisi milyonlarca karıncadan oluşabilir ama hepsi güçlü bir takım ruhuna sahip. Bu uyumları neredeyse hiç bozulmuyor. Tabii olağanüstü iletişim becerilerine sahip olduklarını da ekleyelim. Başarılarının kalbinde aslında bu iletişim güçleri var. İletişim derken aklınıza sadece vücut dili gelmesin, kokular yoluyla kimyasal iletişim de kuruyorlar. Feromon denilen bu kokular kimi zaman kendilerine ait olan bölgeyi savunmak için salgılanabileceği gibi, bazen karma- şik bilgilerin aktarılmasını da sağlıyor. Bir yiyecek kaynağını bulduklarında, bulunduğu bölgenin yerini bu şekilde aktara- biliyorlar. 35. Bu parçada karıncalar ile ilgili olarak aşağıdakilerin hangisinden söz edilmemiştir? A) Topluluk hâlinde yaşadıklarından B) Kendi aralarında iletişime geçtiklerinden C) Birbirleriyle koku salgılayarak haberleştiklerinden D) Milyonlarca türünün olduğundan E) Yaşadıkları yeri sahiplenip koruduklarından 36. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinden ya- rarlanılmamıştır? A) Tanımlamadan B) Soyutlamadan C) Benzetmeden D) Orneklemeden E Karşılaştırmadan

Vaktiyle amatör edebiyat dergilerinde yazan yazarların ürünlerine ilgi duy- mamış olanlar, bugün aynı yazarların ürünlerini içeren tirajlı edebiyat maga- zinlerini ceplerinde taşımakta, masa- larının görünecek bir yerine bırak- maktadırlar. Yani, yazar dergiyi değil de derginin ünü yazarı okutuyor sanki. O zaman da insanın aklına şu soru geliveriyor: ----. Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden han- gisi getirilemez? A) Edebiyat dergilerinin günümüzde- ki işlevi ne acaba? B) Bazı yazarlar, ünlü dergilerin etin- den, sütünden mi geçiniyor? C) Edebiyatta tanınmışlık mı daha önemli yoksa edebi yetkinlik mi? %% D) Edebi açıdan sağlam bir yazar yıllar sonra da okunabilir mi? E) Bir derginin çok satması, onun kaliteli olduğunu mu gösterir?

ON-A mmat yayıncılık 7. Şavkar Altınel'in, "Tetikçiyi Beklerken" Seçme Yazılar'dan oluşan yeni kitabı raflarda yerini aldı. Yazar, bu kitabında çe- şitli zamanlarda yazdığı yazıları ve kendiyle yapılan söyle- şileri derlemekle kalmamış, bir edebiyat yolculuğu sunmuş okuyucuya. Bu yolculukta hem kendi, hem de edebiyatçılar ve o edebiyatçıların edebi eserleri hakkında düşünceleri var. Altınel, hem Türk hem de dünya edebiyatı üzerine iyi bir okuyucu. Belki de az yazma sebebi bu çok okumasından gelmektedir. Sadece kaleme almış olmak için değil, hayatın tam da içinden bir şeyler, onun deyişiyle "imalar barındıran" kitaplara imza atması bundan sanıyorum. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Açıklayıcı anlatımdan yararlanılarak oluşturulmuştur. B) Hem öznel hem de nesnel değerlendirmeler yapılmıştır. C) Tahmin cümlesine yer verilmiştir. D) Doğrudan anlatım cümleleriyle düşünceyi kanıtlama yo- luna gidilmiştir. E) Karşıtlık ilgisinden yararlanılmıştır.