Anlatım Biçimleri Soruları

2018-ALES-İlkbahar/SÖZEL 10. H. denizde, yukarıdan gelen ışığa II. karışmasını sağlayarak III. saçtığı ışık, hayvanı akvaryumda IV. görünür kılıyor ancak V. mürekkep balığının bir türünün VI. ona bir görünmezlik perdesi oluşturuyor Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur? A) I B) II C) III D) IV E) V 11-111-M

10. Edebiyata meraklı gençleri anlamakta zorlanıyorum. Özellikle de yazıya merak saran gençleri... Edebiyat yapmak, söze süs katmak onlarda yazmanın temel olarak görülüyor. Oysa edebiyatın özündeki sadeliği bir anlayabilseler işin hiç de öyle olmadığını fark edecekler ama yapamıyorlar. Biraz zamana ihtiyaçları olduğu kesin. Aşağıdaki yargıların hangisi bu parçada eleştirilen yazma biçimiyle örtüşür? A) Nisan yağmurlarıyla birlikte karlar erimiş, leylekler köyümüze dönmüştür. B) Annem hâlâ burada, yanı başımızda; onun sesi, onun kokusu evimizin duvarlarına sinmiş gibi. C) Her sabah erkenden işe gitmek, sürekli aynı dosyalarla ilgilenmek onu sıkmaya başlamıştı. D) Sobada fıslayarak kaynayan ıhlamur, odaya mis gibi kokular yayıyordu. E) Yalnızlığın kuytu köşesinde büyüyen hasretler, yüreğimin dinmek bilmeyen bir sızısı gibidir.

A) I ve II D) II ve IV E) III ve IV 11. Sokrates bilgeliği tanımlarken onun özelliğinin her şeyi bilmek değil, neyi bilip neyi bilmediğini bilmek olduğunu söyler. Bu bakımdan felsefe bilgelik arayışı diye de tanımlanır. Felsefe öğreniminin insanlara kazandıracağı önemli özelliklerden biri de, insanların bildikleri konuda konuşmayı, bilmediklerindeyse susmayı öğrenmeleri olacaktır. Bu özelliği kazanan kişi fikri sorulduğunda bilmediği bir konuda insanları yanlış yönlendirmeyecektir. Örneğin biri ona "Hangi eylemlerimiz erdemlidir?" diye sorduğunda, "erdem" kavramının tanımına ilişkin bir bilgisi yoksa "Bilmiyorum." deyip, karşısındakini yanlış yönlendirmemiş olacaktır. Bu parçada felsefenin aşağıdaki işlevlerinden hangisi vurgulanmaktadır? A) Hakikati arama ve ona ulaşma isteğini güçlendirmesi B) Kavramsal ve refleksif bilginin pratik yaşama aktarılmasını sağlaması C) Eleştirel bakış açısını geliştirmesi D) Tümel bilgiyi hedef edindirmesi E) Soruların yanıtlar kadar önemli olduğunun farkındalığını kazandırması B) I ve III C) II ve III

arak e ir ** 39.-40. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. (1) Nedeni tam olarak bilinmiyor olsa da son yıllarda yürütülen araştırmalar otizm spektrumunun, beynin gelişimi sırasında gerçekleşen bir hatadan kaynaklı olduğuna işaret etmektedir. (II) Ancak Harvard Tip Okulu araştırmacıları böyle bir durumun söz konusu olmadığını ve otizmin beyni aştığını, uzuvlardan beyne duyusal veri yollayan periferik sinirlerle de bağlantısı olabileceği düşüncesiyle bir çalışma başlattı. (III) Bu çalışmada spektrumun ortaya çıkışından-kabul edilenin aksine- sadece beynin değil, sinir sisteminin diğer sonucuna [(IV) Araştırmaya önculuk eden David Ginty, otizm spektrumundaki insanlarda görülen genetik mutasyonları da incelediklerini, nöronların iletişimi için kullanılan iki gende otizmli insanlara özgü bir mutasyon belirlendiğini söylüyor. (V) Qtizmle ilişkisi olduğu bilinen pek çok gen var ancak Ginty'e göre asıl mesele sinir sisteminde bu sorunun tam olarak nerede ortaya çıktığını bulmak. (VI) Araştırmanın sonucuna göre otizmli bireylerin duyusal açıdan farklı hissetmesinin ve dünyayı fiziksel olarak farklı duyumsamasının sebebi de yine bu genler. 39. Bu parçadan hareketle otizm spektrumuyla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? Agi A Görüme nedenine ilişkin birbirine karşıt fikirlerin olduğuna B) Duygu durumunda yarattığı karmaşamın kişin davranışlanna yansıdığına C) Sosyal iletişim kurmayla ilgili yarattığı sonurun sinir sisteminden kaynaklandığına D) Beynin gelişim sürecini yavaşlaten durumlann chuşmasına yol açtığına E) Braylerin gerlerinde mutasyon yaşanma riskini artırdığına

insan A A Anlaşılacağı üzere Sabahattin Ali'nin hikâyelerinde vaka (olay) önemli bir yer tutmaktadır. Gerçekten, hikâyelerinin genellikle "klasik" denecek bir yapısı vardır. Her hikâye bir konuyu işler, konu bir olaya dayanır; olay bir yerde geçer, bir sürece göre olu- şur, süreç "giriş, gelişme, düğümlenme, çözülme" sırasını izler. Bu parçadan hareketle Sabahattin Ali ile ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenebi- lir? A) Son derece başarılı bir hikâye yazandır. B) Hikâyelerini klasik tarzda yazmaktadır. C) Konu seçiminde titizlik göstermektedir. D) Betimlemelere sıkça yer vermektedir. E) Yalın ve anlaşılır bir dil kullanmaktadır. 11. 13.

BOŞLUK TAMAMLAMA METODU 9. (1) Karagöz oyunundaki kişiler, şekiller deriden yapılan tasvir, suret veya figür ismi verilen şekil- lerle canlandırılır. (II) Tasvirler cam deri tekniği ile tabaklanan, şeffaflaştırılmış deve, düve, at, eşek derilerinden yapılır ((III) Nemlendirilen deri kalıbın üzerine konulup çini mürekkebi kullanarak rapido kalemle çizilir, çizginin dışından makasla kesilir, kenarları çekiçle dövülerek yassılaştırılarak kalıp hazırlanır ve "nevregan" adı verilen büyüklü küçüklü çeşitli boyutlardaki özel kesme bıçakları ile işlenir. (IV) Tasvirler için kök boya da deni- len doğal katkı maddeleri nar şerbeti, bal, ağaç kabukları, ceviz kabuğu; bunların yanı sıra ekolin boyalar, çini mürekkebi kullanılır. (V) Tasvirler çift taraflı boyanıp çini mürekkebi ile kontur çekilerek hazırlanır. (VI) Daha sonra sopaların takılacağı delikler "çiçek zımbası" adı verilen bir aletle delinerek üstüne düğme adı verilen deri parçası dikilir. Hazırlanan parçalar "kat küt" adı verilen ameliyat ipliği ile özel bir bağlama yöntemi kulla- nılarak birleştirilir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisinden sonra düşüncenin akışına göre "Tasvir için hazırlanan deriden, yapılacak tasvir büyüklüğündeki deri, bahçıvan makası ile kesilip nemlendirilerek kaba kâğıt altında bir süre bekleti- lir." cümlesi getirilebilir? A) II B) III C) IV D) V E) VI rafın Şifresi® - Modüler Soru Bankası 11

2. Iran halısı bir kompozisyondur. Bir halının ressamı başka, dokuyucusu, ilmikçisi başkadır. Bir Iran ha- lisinda minyatür dâhilerinin desenleri göze çarpar Orada geyik, balik, kuş, deniz, gökyüzü, çiçek h şey vardır. Anlayan bir göz, hemen balığın balık, geyiğin geyik, kuşun kuş olduğunu görür. Hâlbuki Türk halısı tamamen bireysel, kişiye özgü bir sanat eseridir. Dokuyanın hayal gücünün, hassasiyeti- nin eseridir. Türk halısında ne karanfil karanfil ne de gül güldür. Onda yaratılmış çiçekler vardır. Bu çiçekler dünya yüzünde yoktur. Kuşlar hayal dün- yasındaki kuşlardır. Türk halısı bir fantezi, bir ruh durumu, bir sıkıntı, bir sevinç, bir bayram, bir keder ifade eden bir renk oyunudur. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden han- gisine başvurulmamıştır? A) Karsilastirma B) Açıklama C) Örnekleme Benzetme Tanımlama karekök 97 6

2. 16. yüzyılda Osmanlı sanat yapıtlarındaki süsleme- lerde görülen "kıvrımlı dal ve Uzak Doğu kökenli "hatayi çiçekler gümüş eşyalara da işlenirdi. Bu yüzyıldan sonra ise Türk süsleme sanatında gül, karanfil, lale, sümbül, nergis gibi çiçekler kullanıl di 17. yüzyıldan itibaren Osmanlı sanatının çeşit dallarında Batı etkisi görüldü. Serviler, narlar, ma- dalyon içinde çeşitli çiçek buketleri kabartma ola- rak işlenmeye başlandı. 18. yüzyıl sonlarına doğru, iri kıvrımlı yapraklar, sepetlerde güller, fiyonklarla "Türk rokoko usulü" kendini hissettirdi. 19. yüzyıla ait eserlerde ise küçük çiçekli dallar yer aldı. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden han- gisi ağır basmaktadır? Örneklendirme B) Tanımlama Karşılaştırma D) Betimlemey E) Alıntı yapma karekök - 95 4

15. Vücudumuzda çok sayıda bakteri bulunur ancak bu 10 bakterilerin hepsi zararlı değildir. Örneğin bağırsak- nota yaşayan bakteriler metabolizmamızın çalışmasına yardımcı olur. (1) Zararlı bakterilerse vücutta çeşitli en- hlefeksiyonlara neden olur. (II) Bu bakterilerin yol açtığı em enfeksiyonlarla mücadele etmek için antibiyotik adı verilen ilaçlar kullanılır. (III) Antibiyotikler, bakterileri beböldürerek ya da büyümelerini ve çoğalmalarını engel- leyerek enfeksiyonlarla savaşırken bazen antibiyotikler bakterileri etkili bir şekilde yok edemez. (IV) Antibiyotik od direnci olarak isimlendirilen bu durum, bakterilerin an- siq tibiyotiklere karşı yaşama yeteneği geliştirmesiyle olu- şur. (V) Antibiyotik direnci, insan sağlığı için en önemli tehditlerden biridir çünkü antibiyotikle kolayca tedavi edilebilen hastalıklar antibiyotik direnci nedeniyle za- manla tedavi edilemez hâle gelir. lleimini Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci pa- ragraf hangi cümle ile başlar? V A) I B) II C) III D) IV E) V

16. Tıpkı" kelimesini yıllardır kullanmam çünkü tıpkıdan sonra gelen "gibi" tek başına anlamı karşılıyor aslında. "Noktasında" kelimesini konuşurken bile kullanmam. Herhangi bir kravatlı kişinin "noktasında" kullanmadan bitirdiği konuşma yoktur zannımca. "Bütüncül" kelimesini kullanmam ki insanlar kullandıklarında kastettikleri aslında "bütünleşik"tir. Yanlış kullanılıyor. "Lakin" kullanmamaya çalışıyorum, dikkat edilmezse sakil oluyor. Romanın son okumasını yapan Selahattin Özpalabıyıklar da bizi "adına" kelimesi konusunda uyardı. Bir kere kullanmışım romanda, hemen kaldırdım. Çok mantıklı. "Mod" ve "fan" gibi birkaç yıl önce dilimize yerleşen İngilizce kelimeleri de bende göremezsiniz. Öte yandan, Yaşar Kemal'in mirası "umut" kelimesini, "terakki" kelimesini, bir kelimeye "perver" eklemeyi, "şefkat", "biz", "mütebessim", "inanç" ve "kitap" kelimelerini çok seviyorum. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Yaşar Kemal'in de dile sözcük açısından katkı sağladığına B) Batı kökenli sözcüklerin tercih edilmediğine C) Üslupta özenli olunması gerektiğine D) Türkçedeki dil kirliliğinin giderek arttığına E) Yazarların kimi sözcüklerin kullanımına sıklıkla yer verdiğine

Türkçe 37 ve 38. soruları aşağıdaki parçaya göre cevap- layınız. Kimse bile bile dilin gücünü yadsımaz. Yadsırsa her şey- den önce kendine eder. Dile saygısızlık, insanın kendi özüne saygısızlıktır. Dil zorbasının başına gelmedik kal- maz. Dilin öcü, uğradığı saygısızlıkla orantılıdır. Söyledi- ğine dikkat etmeyen, sözcüklerini tartarak kullanmayan, dil gereklerine aldırmayan, dil başıbozukluğunu alışkan- lik haline getiren bir insan, zararın her türlüsünü göze almalıdır. Yıkımdan yıkıma sürüklenir bu gidişle. Olağa- nüstü durumlara uzanmayalım, daha günlük yaşayışta "Evet" yerine "Hayır","lyi" yerine "Kötü", "Gel" yerine "Git" dediğimizde, öylesine eylemler boşandırırız ki bu- nunla yaşayışımızı kendi elimizle kötürümleştiririz. "Bin- bir iş arasında bir de dille mi uğraşacağım? Dilcilerin olsun dil!" diyenlerin işleri er geç sarpa saracaktır. Bu gi- biler yanlış bir dil anlayışının kurbanıdır. İnsan için ne bir yüktür dil ne de salt bilimsel bir konu. Tam tersine çoğu yükümüzü hafifletiriz dille, insanca yaşayışımızı sağla- riz konuşmayla. Bilim konusu olarak dilin büyük önemi de bu bildirişimden ileri gelir. 37. Bu parçada altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağı- dakilerden hangisidir? A Dilin insanlar arası bir iletişim aracı olması BY Dilin farklı anlamlar ifade etme kabiliyeti Dile yapılan saygısızlığın karşılıksız kalmaması Dilin uzmanuk gerektiren bir yapıya sahip olması Dil bilimellerin dilin değerini tam anlaması 38. Bu parçada asıl yakınılan durum aşağıdakilerden hangisidir? A) Dilin değişiminin farkında olunmaması Dilin gereksiz görülüp önemsenmemesi C) Dil yanlışlarının tespit edilememesi D) Dilin bilimsel bir yönünün olduğunun bilinmemesi E) Dilin salt bilimsel bir tutumla ele alınması TYTREHBER20213-2 10

Aşağıdaki dizelerin hangisinde karşıt anlamlı sözcükler kullanılmamıştır? A Sana çirkin dediler Düşmanı oldum güzelin B) Ben sıcak bir denize inen Buzdan bir dağım C) Gözlerin gözlerime deyince Felaketim olurdu, ağlardım D) Akşam nerde bitiyor Nerde başlıyor şehir E) Bir şey var aramızda Onu buldukça kaybediyoruz isteyerek

19. Gözün uzanabildiği yerlerde bitkisiz tek karış toprak yok. Koyu yeşil yapraklı, meyveleri daha turunculaş- mamış portakal dolu ağaçlar, kılıç sivrisi yapraklarında güneş ışığının en parlak yeşilini yansıtan sazlıklar, ka- mışlıklar hep arkamızda kalıyor. Arkamızda sazdan, kamıştan yapılmış tek odalı, içlerinde insan barınan kulübecikler de kalıyor. Topraktaki cömertliğe karşılık insan giysisindeki hırpaniliği, kafamı otomobilin hızına eşit işlettiğim hâlde anlayamıyorum. Çocuklara, kadın- lara, erkeklere, kötü giysili kimseye rastlamasam, di- yorum; insanların güzelliği doğayı bastırmalı, diyorum. Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Nitelemelere yer verilmiştir. B) İç konuşmaya başvurulmuştur. C) Mecazlı söyleyiş vardır. D) Örneklemeden yararlanılmıştır. E) Kişileştirmeye başvurulmuştur. CAL 21 7

A) Her geçen gün artan nüfusla birlikte İstanbul'un iyice yaşanmaz hale geldiğine B) Istanbul'da inmesi çok for yokuşlar bulunduğuna C) Çeşitli önlemler alınmasına rağmen İstanbul'da kaza- larm önüne geçilemediğine D) İstanbul'daki bazı kaldırımların orada yürüyenler için deta bir işkence haline geldiğine Istanbul ile Anadolu'nun aynı paralelde gelişme gös- termediğine 22. 1. O zamana kadar tabii olarak ilgi duyduğu fakat üzerin- de konuşmak, ders vermek ve kitap yazmak endişesi olmaksızın tanıdığı divan şiirine daha ciddi olarak eğil- mek gerektiği kanaatindeydi. II. O zaman Tanzimat edebiyatının kaynaklarına inebil- mek için belli başlı divanları yeniden ele aldı, onlardan yeni dönem edebiyat tarihine taşımak üzere çarpıcı misra ve beyitler topladı. III. Nitekim o güne kadar yazdıkları arasında divan şiiri ile ilgili olarak değil makale, deneme tarzında bile kalem oynatmamıştı. IV. Ayrıca edebiyat tarihi denen şeyin aynı zamanda bir medeniyet ve kültür tarihi olduğunu da düşündüğü için genç yaşlarda okumaya başladığı klasik Osmanlı tarihlerini yeniden okudu. V. Tanzimat Dönemi'ni bütünüyle anlatan bir edebiyat tarihi yazmayı planlayan Tanpınar, Tanzimat sonrası edebiyat hakkında değer yargıları verebilmek için on- dan önceki edebiyatı iyi tanımanın gerektiğine inanı- yordu. Yukarıdaki cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak bi- çimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur? AIX B) II C) V D) I ENI O#Hurkceyiseviyorum ARI 24. 132 25

26. Çağrışım kaynaklarını yerli yerinde kullanmamak, karşımıza ne anlaşılmaz, karmakarışık yazılar çıka- rır da bu yazılarda boşu boşuna hikmetler arayıp dururuz. Birçok yazı, şiir okumuşsunuz; gördüğü- nüz sadece daldan dala atlayan bir imge salatası, içinde yer yer ışıltılara da rastlanan kavramlar yu- mağı... Bir şeyler duyuruyor ama yüzeysel aynı za- manda bütünlükten ve düzenden uzak... Daha çok kolaya kaçma ve hayal balonunu amaçsızca şişir- mek yoluyla yazılan bu yazılar doyurmuyor, sadece oyalıyor. Oysa yazdıklarımız oldukça zengin bir çağ- rışım kaynağından fışkırmalı, çok renkli malzeme içermeli, okura bir şeyler diyebilmeli, onu bir lima- na götürebilmeli. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi eleştirilmek- tedir? A) Metni üretirken farklı kaynaklardan yararlanılma- SI B) Metinlerin çoğul anlam üretmesinin sakıncaları C) imgesel anlatımın metindeki anlamın önüne geç- mesi D) İmgelerin metinde gereğinden çok kullanılması E) Bütünlüğü yakalayamamış metinlerin okurun ha- yal gücünü zorlaması

8. Şairin dönüşü, hep akşama doğrudur çünkü akşa- min siyah rengidir buluşulmak istenen. Geçmişte yaşanan onca aşk ve acı, ancak akşamla sökün eder şiire Bu sırada aşklar yeniden yaşanır. Bütün bunlar olurken çocukluğuyla yeniden buluşan şair, "ay" in göğü aydınlatmasına aldırmaz bile. Çünkü gönül hiç bilmez bu aydınlığın siyah olmadığını. Şiir güneşi, şairin gözünü kör eder. Görmeyen bir göz içinse her yer ve her şey siyahtır. Bu nedenle siyah, şairlerin ana rengidir, bütün diğer renklerin olduğu gibi. Renklerin içinde yalnızca siyah renk, güneşin ışığını hapsedebilir içine. Şairin "siyah" ise söz- cüklerdir. Şair, sözcüklerin içine kendini hapseder, ışık olur. Bu parçada anlatılmak istenen, aşağıdakilerden hangisidir? A) Şiirdeki sözcüklerin büyüsünün, şain gerçekler- den uzaklaştırdığı B) Şairlerin, gerçekleri göremeyecek kadar şiire tutkun oldukları C) Karanlığın, yalnız yaşayanları anılarıyla buluş- turduğu Şairlerin; duygu, düşünce ve izlenimlenni söz- cüklerle şiire donüştürdüğü E) Şairlerin siyah rengi çok sevdiği ve kullandığı Paragrafta Ana Düşünce