Cümlede Anlam İlişkileri Soruları

im evgi tanm weuheh 2. Hemen hemen okurların tümü, salt (sadece) bilgiyi kuru bilgi olarak nitelendirdiğinden bilgiye kendi yorumunu katabilme melekesini (alışkanlık) geliştirmeyi daha manidar || bulur fakat burada ayırdına kolay varılamayan bir çelişki (paradoks) başlamaktadır. Okur, eğer yorumlama melekesini geliştirmek istiyor ve edebiyata kayıtsız kalıyorsa algıda seçiciliğini karanlığa terk ediyor sayılmaz mı? Tabiattan gündelik insan ilişkilerine, izafi (göreceli) TV bakış ve betimleme/zenginliği arasında cereyan eden edebiyat, entelektüel (aydın) meşgalenin de en yüksek V aşamasını temsil etmez mi? Bu parçada numaralanmış sözlerin hangisi, ayraç içinde verilen açıklamayla uyuşmamaktadır? A) I B) II DVIV EV

cenin Enve 9. 1. Hakaniye Türkçesiyle yazılmıştır. 11. Bilginin faydalan, cehaletin zararlanı, cömertlik, cimrilik, iyi ve kötü huylar anlatılarak halka yararlı olmak hedeflenmiştir. III. "Hakikatlerin eşiği" anlamına gelen eser Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır. IV. Alegorik söyleyişe sahip didaktik bir metindir. V. 40 beyit ve 101 dörtlükten oluşmaktadır. Atabetü'l Hakayık ile ilgili olarak yukandaki numara- lanmış bilgilerden hangisi yanlıştır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 16 E a A) B) S E H

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla çekim- li fiil vardır? A) Köyün civarını, çiçek açmış şeftalilerin dibinde yürü- yerek dolaştım. B) İçeriye şöyle bir göz attım, sekiz kişi ya var ya da yoktu. C) Benden uzakta idiler, ne konuştuklarını duyamıyordum. D) Öyle bir uyuşukluk içindeydim ki kalkıp gidemiyordum. Bu sessizliğe lapa lapa kar yağdığını görsem kesin- likle dışarı çıkmazdım.

3 ve 4. sorulan bu parçaya göre cevaplayınız. Türkçede yeni sözcük "uydurma" sadece Dil Devrimi sü- reciyle başlamadı. Buna Türk dili tarihinin her döneminde rastlanabilir. Ve bazı kişiler bu tür sözcükleri âdeta lanetler! Sözgelimi Ibn-i Kemal, Osmanlı Türkçesinde kullanılan bir sözcük olan felaketi, Galatatu'l - Avam adlı risalesinde açık- larken der ki: Bu kelam, Arap ve Farside olmayıp cühelanın uydurmasıdır. Güya felekten türemiş, yani felek darbe vur- muş! Zor zamanlarda bunu kullanmaları ne de gülünçtür. Bence iyi ki de uydurmuş o "cahil"ler! Yoksa Atilla İlhan, her gönülde bir sızı bırakan Üçüncü Şah- sın Şiiri”ni nasıl yazardı: "Gözlerin gözlerime değince / felâ- ketim olurdu ağlardım." Yaşasın eski ve yeni bazı "cahil"ler! 3. Bu parçada yeni sözcükler "uydurma" ya ilişkin; 1. III. Türkçenin her döneminde kural dışı yeni sözcüklerin dilimize sokulduğu ve bunların benimsendiği Dilimizin bu sözcükler yüzünden hızla kirlenip bozuldu- gu Kural dışı yeni sözcükleri kullananların cahillikle suçlan- diği IV. Edebiyatımızın en güzel örneklerinde "uydurma" ol- makla suçlanan sözcüklerin olduğu bilgilerinden hangileri verilmiştir? A) I, III ve IV B) I, II ve III down D) II ve IV E) I, II ve IV A İroni BÖrnekleme Tartışma D Alıntılama Tanımlama II, III ve IV 4. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok- tur? 169

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim tamlama- si bir ismi niteleme görevinde kullanılmıştır? A) Hâlâ o ölçülü sözlerin arkasına ustalıkla gizle- nen ipuçlarını bulmaya çalışıyordum. B) Tavan çok yüksekti ve süslemelerin arasına asi- lan avizeler kristaldi. Genç adam bana hiç beklemediğim bir anda usta işi bir vazo hediye etti. D) Aklına gelmiş gibi birden cümlesini yarıda kesip önemli saydığı haberi verdi. E) Birden ailenin en küçük bireyinin içeri girdiğini fark ettim. 12. SINIF 15 3

8. TYT-TÜRKÇE Soru Ba Otomobil; hayvan gücü kullanılmadan, itilmeden veya çekil- meden, enerjisini yakıtlardan alan içten yanmalı motorla ve tekerleklerin dönmesiyle hareket edebilen araçtır. Şasi ve karoser, otomobilin gövdesini oluşturur. Şasi ve karoser çevresi, aracın bütün parçalarını üzerinde taşıyarak motora, karosere ve güç aktarma organlarına destek olur. Karoser aracın kaporta diye bilinen ve değişik parçalardan oluşan sac aksamıdır. Dünya genelinde her yıl 58 milyon otomobil üretilir. ABD, Japonya, Almanya, Fransa, Çin ve Güney Kore otomobil üretiminde lider ülkelerdir. Günümüzde çalışır durumda 1 milyardan fazla motorlu araç vardır. Özellikle son 40 yılda araç sayısı %300 artmıştır. Dünya genelinde 1000 kişiye düşen araç sayısı 2013 yılında 174 olarak belirlen- miştir. Ayrıca gelişmiş ülkelerin başı çektiği otomobil üretimi birçok sektörün ilerlemesinde de büyük bir etkiye sahiptir. Türkiye'nin otomotiv hacmi büyüyerek ilerlemekte ve pek çok yan sektörü de beslemektedir. Bu parçada aşağıdakilerden hangisinin örneği yoktur? A) Zincirleme isim tamlaması B) Belirtisiz isim tamlamast C) Hem tamlayanı hem tamlananı topluluk adı olan isim tamla- ması D) Belirtili isim tamlaması E) Tamlayanı birden çok sözcükten oluşmuş ad tamlaması Tyn Tyn Tin

1. 1. - 16. SORULARDA BAŞTA VERİLEN CÜM- LELERDEN KESİN OLARAK ÇIKARILABİLE- CEK YARGIYI BULUNUZ. Takım çok daha zorlu maçlar oynayacak ve hakika- ten merkez savunması yetersiz. 3. A) Takım hücuma dayalı oyunlarda daha çok başarı sağlamıştır. B Merkez savunmasının yetersiz oluşu takıma olumsuz yansıyacaktır. C) Takim zor bir maç yapmıştır. D) Merkez savunma güçlendirildiğinde takım, daha iyi maç çıkarır. EXİlerleyen günlerde merkez savunmada yeniliğe gidilecektir. Uzu car lar A) B

3. Aşağıdaki dizelerin hangisinde eylemin en. az iki kere gerçekleştiği kesindir? A) En sonunda siz de dediğime geleceksiniz. B) Yaralı kalbimde yine başladı sancılar. C) Daha önce söylediklerinin hiçbirini dinle- yemedim. D) Bu sene de memlekete gidecek misiniz? E) Bundan sonra kahvaltıyı okulda yaparız.

Roman, her şeyin sere serpe anlatıldığı bir edebî tür değildir. Bu yüzden, bir kişinin başından geçen ilginç olayları anlatmasıyla ortaya çıkan anılara "roman" demek olanaksızdır. "Hayatım roman" diyenlere inana- lım ama onları büyük romancı olarak görmeyelim. Sanatın gerçek yaşam ırmağından altın çıkarmak kadar zor olduğunu bilelim. Yüzlerce ton toprağın, suyun içinden beş gram altını çıkarmak kadar zor. 3. 4. 3 ve 4. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Bu parçada asıl vurgulanmak istenen aşağıda- kilerden hangisidir? A) Roman, gerçek yaşamın içinden seçilen ay- rıntılarla ortaya çıkarılır ve yazarından bü- yük çaba ister. B) C) Herkesin roman yazmasını beklemek yanlış- tır çünkü her yaşam gerçekten roman olmaz. Kimi kişilerin hayatı romana konu olabile- cek kadar ilginçtir. D) Roman yazmak çok zor bir uğraştır, belli bir eğitimi gerektirir. E) Romanda her şey derinlemesine işlenmelidir diye bir kural yoktur. Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Anlatım biçimi tartışmadır. B) Benzetemeden yararlanılmıştır. C) Kahraman bakış açısıyla yazılmıştır. D) Sebep-sonuç ilişkili cümle kurulmuştur. E) İkilemeye yer verilmiştir.

1. Yazılarımda adını, fikirlerini ve çalışmalarını sıkça andi- ğım Carl Sagan, hayranlık uyandıracak denli yetenekli bir bilim insanı olmasının yanında, döneminin edebiyat- çılarına parmak ısırtacak düzeyde üsluba sahip bir bilim yazarıydı. Bilimin popülerleşmesi için verdiği çaba, mű- tevazı kişiliği, ileri görüşlülüğü ve zor kavramları anlaşılır terimlerle açıklama yeteneği onu dönemindeki tüm bilim insanlarından ayrı bir yere koydu. Pulitzer Ödüllü Sagan, İngilizce olarak basılmış bilim kitapları arasında en geniş okuyucu kitlesine ulaşmakla kalmadı, Emmy ödüllü Koz- mos dizisiyle dönemin televizyon yayımcılığı tarihine de imzasını attı. Bu parçadan Carl Sagan ile ilgili olarak I. Bilimsel yapıtlarının yanında edebiyat alanında da kitaplar yazmıştır. 11. Bilimin toplum tarafından bilinir hâle gelmesi için çaba göstermiştir. Kitapları İngilizce dışında birçok dilde basılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız 11 DI ve II E) II ve III C) Yalnız III

2. Eserlerinde yaptıkları betimlemeleri güçlü olan yazarlara "usta" ve "ölümsüz" sıfatları verilir. Bu cümlede görülen ses olayının açıklaması aşağı- dakilerden hangisidir? A) Türkçede "a, e" ünlüleri ile biten fiillerin şimdiki za- man çekiminde, söyleyişte de yazımda da "a" ünlüsü "1, u"; "i,ü" olur. B) İki heceli bazı kelimeler ünlüyle başlayan bir ek al- dıklarında ikinci hecelerindeki dar ünlüler düşer. C) Arapçadan Türkçeye giren ve tek ünsüzle kullanılan kelimeler, ünlüyle başlayan ek veya yardımcı fiille kullanıldıklarında sondaki ünsüz ikizleşir. D) Türkçede sert ünsüzle biten kelimeler sert ünsüzle başlayan ekler alır. E) Çok heceli kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıkla- rında sonlarında bulunan "p, ç, t, k” ünsüzleri yumu- şayarak "b, c, d, ğ'ye dönüşür.

1 25. Aşağıdakilerin hangisinde boş bırakılan yere ayraç içindeki söz getirilemez? ADHep başka anlatımları andıran, bilinen ve kullanılanın tekrarından öteye gitmeyen beylik denir. (özgünlük) anlatımlardan kaçınmaya B) Cümlede - insanı zorlamadan okunabilen, ses bakımından uyumlu sözcükleri özenle seçmekle olur. Ayrıca işlenen duygu ve düşüncelerin uyumu da bunda önemli bir etkendir. (açıklık) C) Bir sözcük, söz, olay, olgu, nesneden anlaşılan şeye; bunların hatırlattığı düşünce ya da nesneye denir. Başka bir deyişle sözcüğün söz içerisindeki diğer ögelerle bağlantılı olarak zihinde yarattığı kavramlardan her biridir. (anlam) D) ---- süse, özentiye kaçmadan yapılan anlatıma denir. İçtenlik bu anlatımın önemli bir özelliğidir. Uzun cümleler, karışık fikirler, zorlayıcı benzetmeler, edebî sanatların yerli yersiz kullanılması bu anlatımı engeller. (yalınlık) 131- 11-1 TUOI E) Cümle yapmacıklıktan, süsten uzak olmalıdır. Aksi takdirde cümlemiz özünü saklayan boyalı bir palyaçoya benzeyecektir. - güzel bir anlatımın temel taşlarındandır. (doğallık) 2

HIZ VE RENK YAYINLARI 13. Anlatımda olayların sıralanışı yönünden "Canı sıkıldık- ça sahile gider, sahile gittikçe eski günleri anar, eski gün- leri andıkça daha da çok hüzünlenirdi." cümlesi ile aşa- ğıdakilerden hangisi arasında benzerlik kurulabilir? A) Sabahları erkenden yürüyüşe gittikçe içi açılıyor, top- rak yolda yürüdükçe huzur buluyor, koşmaya başla- yınca da dertlerini unutuyordu. B) Dertlendikçe konuşmaya başlar, sıkıldıkça önüne ba- kar, üzüldükçe de ağlamaya başlardı. C) Bahar mevsimi gelince toprağı sürer, rüzgar dindikçe harmana gider, vakit buldukça diğer işlere koşardı. D) Çalıştıkça para kazanıyor, para kazandıkça biriktiri- yor, biriktirdikçe daha da hırslanıyordu. E) Torunları ziyaretine geldikçe seviniyor, çocukları ko- nuştukça o da konuşuyor, onlar gülmeye başlayınca da mutlu oluyordu.

10. I. Ülkemizde üniversiteler, tıp fakülteleri dışında, toplumun ihtiyaçlarına uluslararası ölçüler içinde cevap vermede başarısız ne yazık ki; Avrupa'da üniversiteler siyaset, ekonomi, sanayi, kültür ve sanatın temel besleyicileridir. E Türkçe II. Batı anlayışında uzun veya kısa vadede toplumun kültürel veya ekonomik ihtiyaçlarına cevap vermeyen bilim faydasızdır, uluslararası standartlar ölçüsünde üretime katkıda bulunmayan eğitim sistemi de modern değildir. Bu cümlelerden II numaralı cümle için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) I. cümledeki yargıyı gaye açısından desteklemiştir. B) I. cümledeki yargının bir tutarsızlığına vurgu yapmıştır. C) I. cümledeki yargının gerekçesine yer vermiştir. D) I. cümleyle karşıtlık oluşturacak örnekler barındırmıştır. E) I. cümledeki öznel duruma nesnel bir boyut kazandırmıştır. 1

da içten lemlediği x, yılların ) şağıdaki melidir? A A A 21. Yel değirmenleri, ahşap ayakkabılar, lale bahçeleri... Bu simgelerin Hollanda'nın kendine özgü coğrafyasıyla ve suy- la bağlantısı var. Yerel dilde "klompen" denen tahta ayakka- bilar, sulak arazilerde ayaklarını kuru ve sıcak tutmak için köylüler tarafından kullanılıyor. Ayrıca sert olması nedeniyle çalışırken köylülerin ayağına çalı çırpı batmasını engelliyor. Hollandalılar "ayağını kuru tutmak" ve benzeri deyimlerini sıklıkla kullanıyor. Lale ise kumullar ve verimli killi toprak- alarda yetiştiriliyor. Dümdüz arazide en kolay ve ucuz ulaşım aracı bisiklet. Yel değirmenleri Hollandalıların icadı değil ama burada kullanım amaçlarıyla diğerlerinden ayrılıyor ve ülkenin sembolü oluyor. Alçak ve sulak arazilerden suyu alıp başka bir noktaya transfer etmek için yel değirmenlerini kullanma fikri, dünyada en çok bu topraklarda işe yaramış. Bu amaçla kullanılan değirmenlerden ilki 15'inci yüzyılda Amsterdam'ın kuzeyindeki Alkmaar bölgesinde kayda geç- con miş. Günümüzde ülke genelinde 1000 kadar yel değirmeni varlığını koruyor. Bazıları bugün bile çalışır durumda. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Tanımlama yapılmıştır. B) Örneklemeden yararlanılmıştır. Açıklamaya başvurulmuştur. DKarşılaştırma yapılmıştır. E) Gerekçe bildiren yargı vardır.

TYT / TÜRKÇE 24. Dünya'nın eksen eğikliği yani dönme ekseniyle yörünge ekseni arasındaki açı, 23 derece, 27 dakikadır. Yaklaşık 26.000 yıllık yalpalama (pre- sesyon) döngüsünde eksen eğikliği 22,1 ile 24,5 derece arasında değişir. Eksen eğikliği sayesinde farklı enlemlere, farklı açılarla düşen güneş ışınları, gezegenimizdeki mevsimsel değişimlerin oluşma- sında temel belirleyici faktördür. Eksen eğikliğinin yüksek enlemlerdeki etkisi, düşük enlemlere kıyasla daha fazladır. Eğiklik 45 derece olsaydı 66 derece 33 dakika olan kutup daireleri Ekvator'a yaklaşık 21,5 derece daha yaklaşırdı. Güneş ışınlarının dik geleceği aralık da genişleye- ceği için tropikal kuşak da genişler ve orta kuşak ortadan kalkardı. Genişleyen kutup bölgelerinde yazlar çok daha sıcak, kışlar da çok daha soğuk geçerdi. Kutuplarda artan sıcaklık varyasyonları diğer bölgelerde gerçekleşen mevsimsel olayların ve felaketlerin şiddetini artırırdı. Bu iki parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Aynı görüşlerin istatiksel olarak benzerlik gösterdiğini açıklamaktadırlar. BY Farklı düşüncelerin farklı durumlarının aynı sonuçlarını ele almaktadırlar. 25 C) Aynı varsayımdan hareketle düşüncelerin nesnel sonuç- larını vurgulamaktadırlar. 6) Farklı olguların benzer yönlerinin farklı sonuçlarından bahsetmektedirler. E) Aynı olgunun farklı durumlarının farklı sonuçlarına yer vermektedirler.