Cümlede Anlam İlişkileri Soruları

Bu sanatçımız için bir dili bilmek, o dilin edebiyatını bilmek demektir. O edebiyatın gizli kalmış köşelerinde yatan şiirleri, öyküleri bilmek demektir. Gerek Türkçe gerekse Fransızca yazdığı yazılarda, zaman zaman öyle alıntılar yapar ki şaşırır kalırsınız. Halk şiirimizden, özellikle tekke şiirimizden; ama aynı zamanda bir Yunan, bir Bizans, bir İran şiirinden... Resim, heykel, yazın gibi hangi sanat dalından bir ürün ortaya koyarsa koysun, bunu, oksijeni bol bir ortamda oluşturmuş bir sanatçımızdır o. 6. Bu parçadaki altı çizili söz, anlatılan sanatçının hangi özelliğini belirtmek için kullanılmıştır? (2005) A) Edebiyatın, bütün sanatların temeli olduğunu düşünme B) Yapıtlarını oluşturmada ayrıntılara önem verme C) Edebiyatımızla başka edebiyatlar arasındaki benzerlikleri yansıtma D) Herkesçe bilinmeyen sanat ürünlerini ortaya çıkarma E) Çok zengin bir sanatsal kaynaktan beslenme

(1) Toplum, devamlı bir değişim sürecini yaşarken aynı zamanda bir istikrar ve düzen içinde bulunur. (II) Örneğin, bir yandan cep telefonlarındaki hızlı değişim temposundan, elektronik ve teknolojik kirlilikten söz ederken bir yandan da bu teknolojileri kullanmaya hatta yenileriyle değiştirmeye devam eder. (III) Yine de alışmış oldukları kurallara uyarak yaşamlarını sürdüren insanların, belirli durumlarda ne tür davranışlar gös- terebileceği kestirilebilir. (IV) Sosyologlar, toplumsal gelişmeleri ve bunların sonuçlarını, toplumun bu özelli- ğinden hareketle anlamaya, tahmin etmeye çalışır. (V) Ulaştıkları sonuçlarsa çoğu zaman tatmin edici ölçüde doğruluk payı taşır ancak elbette, bilimlere kıyasla ya- nılma olasılıkları her zaman yüksektir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili aşağı- dakilerden hangisi söylenemez? A 1. cümlede, bir saptama yapılmıştır. B) II. cümle, önceki cümlede anlatılan durumu so- mutlaştıran bir ifadedir. C) III. cümle, kesinlik anlamı taşımaz. D) IV. cümlede koşul ilgisi vardır. Y cümlede, karsılastırma anlamı vardır.

2. Hayatımızda önemli bir yeri olan "ağız" sözcüğü pek çok deyipade kullanılmaktadır. Örneğin, daha önce söylediğinin Xersini söylemeye başlamak anlamında “ağız değiştirmek”, birini kandırmak, yanıltmak amacıyla duygularını, düşünce- lerini olduğundan başka türlü gösterecek biçimde konuş- mak anlamında "ağız yapmak” deyimini kullanırız. Açık ve dürüst konuşmaktan kaçınmak anlamında “ağız yaymak”, || ||| kendini zevkle dinletmek "ağzına baktırmak" deyimi ile an- IV latılır. Söze karışmayıp susanlar için “ağzına gem vurmak” deyimi kullanılır. V Bu parçadaki numaralanmış deyimlerden hangisi yanlış açıklanmıştır? AN BNI C) III DV E)K

11. İnsan ilişkileri çok zayıfladı. İnsanlar arasındaki selamlaş- ma, güler yüz, yardımlaşma duyguları azaldı. Çocukluğu- mun mahallesini ve insanlarını çok özlüyorum. O zaman- lar ayrımcılık yoktu. İnsanlar içtendi, yalındı. Onun dışında şu an bilinen bir dünya var. Teknoloji dünyası... Teknoloji- ye çok hayranım. İnsanın modern dünyaya ayak uydurma çabası ilgimi çekiyor. Ancak teknolojinin insanların yaşa- mini altüst ettiğini görmek beni kaygılandırıyor. Her şeye kolay ulaşmak, beraberinde bazı duyguların körelmesine de neden oluyor. Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur? A) Sizce geçen yıllar, hayatımızdan neleri eksiltiyor? B) Neden ülkemiz insanının teknolojide geri kaldığını sa- vunuyorsunuz? C) Teknolojik gelişmelerin, beraberinde olumsuzluklar da getirdiğini düşünüyor musunuz? DŞu sıralar en çok neyi özlüyorsunuz? E) Teknolojiye ilgi duyuyor musunuz?

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim tamlaması yok tur? A) Sevgili okurlar, şu aralar televizyon programlarının hepsi birbirine benziyor. B) Ben şimdi sizin yüksek huzurlarınızda televizyonlar için bir program hazırlamak istiyorum. C) Programın amacı toplumun beklentilerine cevap ver- mektir. prog- D) Duyulan her türlü rezaleti dile getiren, kaliteli bir ram olacak. E) Program ekibi suçlu ile hâlkı karşı karşıya bırakır ve ortadan kaybolur.

2. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi parantez içindeki kavramla anlam bakımından ilgili değildir? (A) Bir elin nesi var iki elin sesi var. (dayanışma) LB) Başa gelen çekilir. (sabır) Çok okuyan bilmez, çok gezen bilir. (eğitim) D Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır. (taklit) E) Otacakla öleceğe çare bulunmaz. (kader) Wer is a C

4 23. 1. 11. Unutulmaya yüz tutan gölge oyunu Hacivat ile Kara- göz'ün eğlenceli hâlleri yeni nestin keşfini bekliyor. Karagöz sanatının devamı için önemli bir adım atan bazı akademisyenler Bursa Uludağ Üniversitesinde Karagöz ve Kukla Oyunları Uygulama ve Araştırma Merkezi kurdu. Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru bir bi- çimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir? A) Özelliklerinin hatırlanmadığı gölge oyunu Hacivat ile Karagöz'ün eğlenceli durumlarının yeni nesil aracılı- ğıyla sürekliliği için birkaç akademisyen Bursa Uludağ Üniversitesinde Karagöz ve Kukla Oyunları Uygulama ve Araştırma Merkezini oluşturdu. B) Unutulmaya başlanan gölge oyunu Hacivat ile Kara- göz'ün eğlenceli hållerinin devamını sağlamak üzere yeni neslin keşfini isteyen birçok akademisyen Bursa Uludağ Üniversitesinde Karagöz ve Kukla Oyunları Uy- gulama ve Araştırma Merkezi kurdu. V C) Eğlenceli durumlarını yeni kuşağın bulmasını bekleyen ve unutulmak üzere olan gölge oyunu Hacivat ile Ka- ragöz'ün sürekliliği için önemli bir işe girişen kimi aka- demisyenler Bursa Uludağ Üniversitesinde Karagöz ve Kukla Oyunları Uygulama ve Araştırma Merkezi kurdu. D) Gölge oyunu Hacivat ile Karagöz'ün hoşa giden hålleri- ni yeni neslin unutmamasını isteyen ve önemli bir adım atan bazı akademisyenler Bursa Uludağ Üniversitesin- de Karagöz ve Kukla Oyunları Uygulama ve Araştırma Merkezi kurdu. E) Neşeli durumlarıyla bilinen Karagöz sanatının deva- mi ve unutulan özelliklerini yeni neslin keşfetmesi için önemli bir girişim sağlayan bazı akademisyenler Bursa Uludağ Üniversitesinde Karagöz ve Kukla Oyunları Uy- gulama ve Araştırma Merkezini inşa ettirdi.

TÜRKÇE 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "konuşmak" sözcüğü- nün anlamıyla kullanımı uyuşmamaktadır? Anlam A) Konuşma dili ola- rak kullanmak B) Belli bir konudan söz etmek C) Gizli bir şeyi açığa vurmak, ele vermek D) Düşüncesini E) herhangi bir araç kullanarak anlatmak Sözcükte Anlam Bir konuda kar- şılık söz etmek, Sohbet etmek istiş hare Kullanım Uzun yıllar yurt dışında yaşa- masına rağmen Türkçeyi çok iyi konuşuyordu. Mehmet yedi yaşındayken ana- sıyla konuştuklarından fazla bir şey konuşmazdı. Bu konuyla ilgili arkadaşlarınla muhakkak konuşmalısın. Dilsizler el işaretleriyle konuşur. İşten sonra Nuruosmaniye'deki İkbal Kahvesinde arkadaşlarla şiir ve edebiyat konuşuyoruz. 3. Güzel ve insanlar benim ya otururla ğildir. B ve ürke eis yapma doğru Bu pa dakile A) Y B) E D) E) 4.

MEMURUN ÖLÜMÜ Güzel bir akşam vaktiydi. Yazı işlerinde memurluk yapan Ivan Dimitriç Çerviakov tiyatroda ön- den ikinci sıradaki bir koltuğa oturmuştu. Dürbünle, Kornevil'in Çanları adlı oyunu izliyordu. Adamın oturuşuna bakılırsa mutluluğun doruklarında olmalıydı. Derken, birdenbire dürbününü gözünden indirdi, öne eğildi ve hapşu! Aksırmak hiçbir yerde, hiç kimseye yasaklanmamıştır. Köylüler de aksınır, emniyet müdürleri de, hatta müsteşarlar da. Yeryüzünde aksırmayan insan yok gibidir. Çerviakov hiç utanmadi, mendiliyle ağzını, burnunu sildi. Kibar bir insan olduğu için, birilerini rahatsız edip etmediğini anlamak amacıyla çevresine bakındı. İşte o zaman utanılacak bir durum olduğu ortaya çıktı. Tam önünde, birinci sırada oturan yaşlı bir adam bir yandan başının dazlağını ve boynunu mendiliyle çabuk çabuk siliyor, bir yandan da ho- murdanıyordu. Çerviakov, Ulaştırma Bakanlığı'nda görevli sivil generallerden Brizjalov'u tanımakta gecikmedi. "Tüh, adamın üstünü kirlettim! Benim amirim değil, ama ne fark eder? Bu yaptığım çok ayıp, ken- disinden özür dilemeliyim," diye düşündü. Birkaç kez hafifçe öksürdü, gövdesini biraz ileri verdi, Ge- neralin kulağına eğilerek, "Bağışlayın beyefendi," diye fısıldadı. "İstemeyerek oldu. Üzerinize aksırdım."

9. Aşağıdakilerden hangisi divan şiirinin özellik- ebrelerinden biri değildir? A) Ağır, sanatlı bir dil kullanılmıştır. B) Çoğunlukla, aşk, tabiat, kadına övgü, ahlak ve tasavvuf konuları işlenmiştir. be C) Daha çok, anlatılan konu önemsenmiştir. D) Ölçü olarak aruz, nazım birimi olarak genellikle beyit kullanılmıştır. E) Duygu ve düşünceler mazmun denilen kalıp- laşmış sözlerle anlatılmıştır. 18

5. Türkçede "yol" sözcüğü ile ilgili birçok deyim vardır. Bun- lardan, "yolunu yapmak", herhangi bir şeyi esas almak; "yol 1 etmek", o yere sık sık gitmek; "bir yol tutturmak", bir dav- 11 ||| ranış, bir tutum biçimi belirlemek; "iltibasa yol açmak", ka- IV rışıklığa sebep olmak; "yol aramak", çare bulmaya çalışmak V anlamındadır. Bu parçada numaralanmış deyimlerden hangisi yanlış açıklanmıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V

2. Aristoteles için özgürlük, en genel biçimiyle, insanın tercihte bulunma olanağına sahip olmasıdır. ==== Bu sözler aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülebilir? A) İyi şeyleri de kötü şeyleri de yapıp yapınamak her zaman insanın kendi elinde ve tercihindedir. B) Seçme özgürlüğü, insani bir olanak ya da insan açısından bir olanaksızlık değil, bir bütün olarak varlık bağlamında bir haktır C) Özgürlük, insanın yapıp etmelerini, kendi gücü ve imkânlarını sonuna kadar zorlayarak gerçekleştirmesidir D) Tercihte bulunmak, zorla ya da bilgisizlik yüzünden değil, bilerek ve isteyerek seçimde ve eylemde bulunmaktır E) İsteyerek yapılanlar, yapılana ilişkin bilgiye bağlı olduğuna ve her bilgi, düşünme aracılığıyla olanaklı olduğuna göre, tercih doğrudan düşünmeyle ilgilidir.

eki ilsta 1. (isim Çekim Ekl Bir gemi yelken açtı hayal iklimlerine) Civarından çığlıkla yorgun martılar kaçtı Rüzgâr sürüklenirken derinden derine Hayal iklimlerine bir gemi yelken açtı Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) İyelik eki B) Yönelme hâli eki - C) Tamlayan eki D) Vasıta eki?ne? E) Çoğul eki

61 - Bu parçada numaralanmış cümlelerdeki açıklamalara aşağıdaki atasözlerinden hangisi örnek olarak gösterilemez? (1) Her atasözü bir genel kural, bir ilke niteliği taşır. (II) Bazı atasözleri sosyal ilişkiler üzerine görüş bildirir. (III) Bazı atasözleri ise uzun gözlemlere dayanarak doğa olaylarının gündelik yaşam üzerindeki etkilerini anlatır. (IV) Tecrübelere veya mantığa dayanarak doğrudan doğruya öğüt veren atasözleri de vardır. (V) İki yargı taşıyan atasözlerinde ise yargılar arasında benzetme ilgisinden ziyade iki yargının birbirini tamamladığı veya birbirine karşıt olduğu görülür. (VI) Bir de genelin aksine temsilî ve mecazî anlatıma sahip olmayan atasözlerimiz vardır. A) II. cumle: Komşu komşunun külüne muhtaçtır. III. cümle: Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır. IV. cümle: Çirkefe taş atma, üstüne sıçrar. D) V. cümle: Var evi kerem evi, yok evi verem evi. E) VI. cümle: Besle kargayı oysun gözünü. U

8. Peygamber çiçeğinin aydınlığında ara Sana doğru uzanan çaresiz ellerimi. Bu dizelerdeki isim tamlamasının benzeri aşağıdaki- lerin hangisinde vardır? A) Evimizin arka bahçesi piknik alanımız gibiydi âdeta. B) Bu akşam, çocukluk arkadaşımın düğününe davetli- yim. C) Güzel bir yemeğin ardından çaylarımizi yudumluyo- ruz. D) Eski günlerin bitmeyen özlemi sardı yine gönlümüzü. E) Başarılı iş insanları, o gün çeşitli ödüllerle onurlandı- rıldı.

0 Yeni yazarlarda bir yaşama ve yazma telaşı gördüğümü söyleyebilirim. Şiir bu telaşı kaldırabilir de öykünün kaldı- rabileceğini sanmıyorum. Kısa öykünün çarpıcı olması bir kural sayılagelmiş ama bu kuralı dile getiren E. A. Poe bile her sayfada okura üç beş yumruk indirilmesi gerektiğini önermemiş, bir etki bütünlüğünden söz etmiş. Öykü yaza- rının serüvenlerini merak etmiyorum, serüvenlerinden ne damıttığını merak ediyorum. Bu parçada altı çizili sözle öykü yazarıyla ilgili anlatıl- mak istenen aşağıdakilerden hangisidir? Co A Sadeleştirmeyle ortaya koyduğu üslubu B) Hikâyelerinde vermek istediği asıl iletiyi C) Öykülerini nasıl oluşturduğu D) Vurgu yapmak istediği maceraları E) Öykülerinin gerçeğe yakınlığı