Destan Soruları

EDEBİYAT PROVASI - 4 • Türk'ün hayat ve savaş gücünün sembolüdür. Bazı destanlarda Gök Tanrı tarafından başkah- ramana gönderilmiş kılavuz olarak da yer alır. Uygurların "Türeyiş Destanı"nda Tanrı bu surette yere iner. Destanlarda dinî bir motiftir. Türk boylarını yöne- tecek kahramanlar ve onların evlenecekleri kadın- lar genellikle bu kutsal motiften doğarlar. Kutsal aile ocağının yer aldığı ve atalar kültüne kurbanların adandığı yerdir. Dinî bir kaynağa, bir inanca dayanır. Bu motif destanlarda iki şekilde görülür: kurtarıcı - sığınak, doğurucu - ana. • İnsanları düşmandan koruyan ve kendine özgü bir ruha sahip bu motif, Gök Tanrı'ya kurban adanan ve tören yapılan kutsal bir tapınak kimliği taşır. Türk destanlarına ait aşağıdaki motiflerden han- gisinin yukarıda açıklaması bulunmamaktadır? A Gök-Börü (Kurt) motifi BY Işık motifi C Mağara motifi D Kutsal dağ motifi E) Büyü motifi

LER-1 özellikle- AYT Deneme Sınavı Sakalar Dönemi'ne âit iki destan tespit edilmiştir. Bu dö- neme ait olan Destanı'nda, Saka hükümdarı olan destanın başkahramanı; MÖ VII. yüzyılda yaşamış, Orta Asya'daki bütün Türk boylarını birleştirerek hâkimiyeti al- tına almış, daha sonra Kafkasları aşarak Anadolu Suriye ve Mısır'ı fethetmiş ve Saka Devleti'ni kurmuştur. Destan, Iranlı Med hükümdarları ile yapılan mücadeleleri ele al- maktadır. Destanın sonunda Saka hükümdarı, Med hü- kümdarı olan Keyhusrev'in davetinde hile ile öldürülür. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Attila B) Manas D) Ergenekon C) Bozkurt E) Alp Er Tunga

oy stafa ansu arca nin doğ- melidir? EV-V laylar 4. Satuk Buğra Han Destan'nında, ilk Müslüman Türk devle- I || ti olan Uygurların 940'lı yıllarda kuruluşu ve Satuk Buğra ||| IV V Han öncülüğünde Türklerin Müslüman olması anlatılır. Bu parçada numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V

9. Destana göre kahraman, doğduktan kırk gün sonra büyüyüp gelişir. Pişmemiş et ister ve kımız içer. Bir yi- ğit olur. Halka eziyet eden bir canavarı (gergedani), bir sunguru (doğan) öldürür. Gökten inen ışığın için- de gördüğü göğün kızıyla evlenir; Gün, Ay, Yıldız adlı çocukları olur. Daha sonra bir ağaç kovuğunda yaşa- yan eşsiz güzellikteki bir kızla daha evlenir; Gök, Dağ, Deniz adlı çocukları olur. Hanlığını ilan edip yeryüzü- nün dört bir yanına elçiler gönderir. Kendisine itaat et- meyenlerle savaşmak için sefere çıkar. Sefer boyunca bir kurt ona yol gösterir. Bu parçada sözü edilen olayları konu edinen des- tan aşağıdakilerden hangisidir? A) Göç Destanı BErgenekon Destanı C) Bozkurt Destanı D) Oğuz Kağan Destanı E) Alp Er Tunga Destanı "S VİP Yayınları 12 10. Sın

... AYDIN YAYINI 12. (1) İslamiyet'in kabulünden önceki Türk edebiya- ti destanlarının biçimsel özellikleriyle ilgili kesin bir bilgi bulunmamaktadır ancak dörtlüklerle ve hece ölçüsüyle söylendiği kabul edilmektedir. (II) Des- tanlar üç aşamada oluşur: çekirdek (destanın ko- nusu olan olayın gerçekleşmesi), yayılma (olayın dilden dile, nesilden nesile yayılması) ve derleme (sözlü gelenekte yaşayan destan parçalarının bir şair tarafından derlenmesi). (III) Bu şekilde, üç aşa- mayı geçiren destanlara doğal destan denir. Bu- nun yanında, bu üç aşamayı geçirmeden, bir şa- ir tarafından yazılan destanlar da vardır ki bunla- ra yapay destan adı verilir. (IV) Sağlam tarihi bilgi- ler olmamakla birlikte milletler kendi geçmişleriyle ilgili bilgileri destanlarda bulurlar çünkü destanlar- daki olağanüstülükler ve mitolojik unsurlar çıkarıl- dığında geriye ait oldukları milletlerin gerçek tarih- leri kalır. (V) Türk destanları bir destan şairi tarafın- dan tam anlamıyla derlenememiştir. Bundan dola- yı da doğal destan diye adlandırılmazlar. inviato slunci avea o igly obisinsteed ( Yukarıda numaralanmış bilgilerin hangisinde bilgi yanlışlığı söz konusudur? A) I. B) II. C) III. 18l D) IV. E) V. 3. Aş rin A) B) C) D E

es- ani rk B eis Yayınlan tarzları, görenekleri, ahlak ve dinî inanışları, coğrafyaları, tip bilgileri, başka milletlerle olan ilişkileri bu destanda ifadesini bulmuştur. 5-C Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han- gisi getirilmelidir? A) Oğuz Kağan Destanı C) Ergenekon Destanı 8. Türkler, İslemiyet'in kabulünden önce de sonra da destan örnekleri bırakmışlardır. Alp Er Tunga ve Şu Saka, Oğuz Tunga T Kağan Hun-Oğuz, Ergenekon ve Bozkurt Göktürk, || 111 Yaratılış ve Göç Uygur Türklerinin İslamiyet'in kabulün- IV den önceki döneme ait destanlarıdır. 6-D E) Timur Destanı Numaralanmış yerlerin hangisi bilgi yanlışına neden olmuştur? A) I 7-B kırgın B) Manas Destanı D) Cengiz Han Destanı B) II 8-D C) III D) IV E) V 7 larla

13. Milletlerin yaşamında derin izler bırakan bir olayın olağanüstülüklerle bezenip öyküleyici bir anlatımla aktarıldığı edebî türdür destan. Doğal destanlar, des- tan geleneğini bilen biri tarafından derlenir. Her mil- letin destanı, kendi toplumsal yapısından izler taşır. İranlıların, Finlerin, Almanların, İspanyolların destan- ları için de aynı durum söz konusudur. Aşağıdaki destanlardan hangisi bu parçada veri- len milletlerden herhangi biriyle eşleştirilemez? A) Ramayana B) Şehname C) Kalevala D) Nibelungen E) Le Cid

tanlanı nani- sal- mete iran izca adlı ğe- - ve le- eh- ari- hin ört n- U- -j- bl r YAYINLARI 9. Alp Er Tunga Destanı ile ilgili aşağıdakı seçe- neklerin hangisinde bilgi yanlışlığı söz konusu- dur? A) Alp Er Tunga, MÖ 7. yüzyılda yaşamış, ünlü Saka hükümdarıdır. B) İran'la uzun yıllar savaşan Alp Er Tunga'nın adı Firdevsi'nin Şehname'sinde Afrasiyab (Efrasi- yab) olarak geçmektedir. C) Alp Er Tunga; İran'la (Zal, Zaloğlu Rüstem, Key- kavus ve Keyhüsrev'le) uzun yıllar savaşmış; Türk-İran savaşlarında ün kazanmış İran hü- kümdarı Keyhüsrev'e yenilerek öldürülmüştür. D) Alp Er Tunga'nın hayatı etrafında oluşan Alp Er Tunga Destanı ne yazık ki günümüze kadar ula- şamamıştır. E) Destandan günümüze ulaşan tek metin "Alp Er Tunga Sagusu"dur. Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig adlı eserinde yazıya geçirilmiş olan bu sa- gunun destanın son bölümüne ait olduğu düşü- nülmektedir. 1

ve (ork-doğal ve yapma-Destanları 3. Doğal destanlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Destan kahramanlarının doğaüstü özellikler gös- termesi, olayların olağanüstülüklerle anlatılması destanların gerçeklerden uzak olduğunu göster- mez. B) Destanlar, anlatımlarındaki olağanüstü özellikler ayıklandığında ulusların tarihini aydınlatan en önemli kaynaklardır. C) Didaktik şiirin en güzel örnekleri olan destanlar- da olağanüstü olayların yanı sıra eski çağ insan- larının inanışları da dile getirilir. D) Yüzyıllar boyunca ulusların duyuş, düşünüş, inanış ve hayallerini; güzel sanatlarını; aşk, aile, vatan, ulus ve devlet anlayışlarını destanlarında görebiliriz. E) Tarihi aydınlatır, düşünce ve sanata kaynak oluştururlar; bu yüzden destanlar tarih, düşünce ve sanat bakımından büyük değer taşırlar.

Okul: Soru 1: Han Bayındır büyük bir ---- tertip eder. Zengin yoksul herkesi davet eder; yerler, içerler. Sonra âşıklar ortaya çıkar, - çalar, kahramanlıkları dile getiren söylerler. Yukarıda verilen parçada boş bırakılan yerlere,Destan Dönemi Türk kültürüne göre aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? A) sığır-kopuz-koşuk B) şölen-kopuz-koşuk C) yuğ-kopuz-sagu D) şölen-bağlama-koşma E) sığır-bağlama-semai Sonu - C Ľ

43. Aşağıdakilerin hangisinde destan ve içerik karşılaştırması yanlıştır? A) Türeyiş Destanı - Göktürklerin dişi bir kurttan türemesi B) Alp Er Tunga Destanı - Türk-Iran savaşlarında Alp Er Tunga'nın yiğitlikleri C) Şu Destani - Iskender'le Türklerin savaşı ve Türk hakanı Şu'nun kahramanlıkları D) Oğuz Kağan Destani - Hun hükümdarı Oğuz'un Orta Asya'da Türk birliğini kurması E) Ergenekon Destanı - Savaşta yenilen ve Ergenekon'a sığınan Göktürklerin bir demir dağı eritip intikamlarını almaları Türkçe - Edebiyat 8

Seyyid Battal Gazi Destanı (Battalnan 6. Etkinlik: İfadeler doğru ise kutucuklara "D", yanlış ise "Y" yazınız. 1 Altay Türklerine ait Yaratılış destanında dünyanın ve insanın yaratılışı anlatılır. 2. "Kurtarılmış Kudüs, İlahi Komedya ve Çılgın Orlando Italyanlara ait yapay destan- lardandır. 3. M. Akif Ersoy'un Çanakkale Şehitlerine adlı eseri bir yapay destan ömeğidir. 4. Gülten Akın tarafından yazılan "Maraş'ın ve Ökkesin Destanı" bir doğal destan är- neğidir. D/Y O 5. Fransızlara ait Nibelungen Destanı'nda yiğitlik olaylarının büyük bir kısmı Attila et- rafında yaşanır. 7 6. "Kayıp-Cennet destanı ingiliz edebiyatına ait bir doğal destandır. 7. Türk destanlarının içerisinde en önemlisi ve metninin büyük bir kısmı ele geçmiş plan destan Oğuz Kağan destanıdır. 8. Oğuz Kağan destanı, Büyük Hun hükümdarı Mete Han'ın hayatı etrafında oluşmuş- 9. Müslüman Kırgızlarla putperest Kalmuklar arasındaki savaşları anlatan Manas des- tanı dünyanın en uzun destanıdır. 10. Manas destanında İslamiyet öncesi Türk kültüründen izlere rastlanmamıştır. 13. Genç Osman destanı Kayıkçı Kul Mustafa tarafından kaleme alınmıştır. 14. Doğal destanlarda "zaman" ve mekan" ögeleri bulunmaz. 4 O 010 11. Seyyid Battal Gazi destanındaki Battal Gazi, bir Türk beyidir. 12. "Üç Şehitler", "İstanbul Fetih" ve "Çanakkale" destanlanı Fazıl Hüsnü Dağlarca tara- findan kaleme alınan yapay destanlardır.

8. Çin ülkesinin elçileri aralarında konuşup anlaştıktan sonra, Yülun Tigin'e geldiler ve ona şöyle söylediler: "Siz Çinli bir prensesimizle evlendiniz. Bizim de sizden bazı ricalarımız olacak. "İyi Talih" Dağı'nın taşları sizin muhterem memleke- tinizce kullanılmamaktadır. Sizin yerinize biz bu taşları de- ğerlendirelim, dediler ve Tigin ile anlaştılar. Bu taşları alıp Çin'e ötürmek istediler. Fakat taşlar çok büyüktü. Ve Çin'e götürmenin imkânı yoktu. Bunun üzerine taşlara ateş verip onları yaktılar, geriye kalan parçalara da asit döküp hepsini küçük parçalara ayırdılar. Ondan sonrada bu parçaları ala- rak Çin'e gittiler. Bu taşların götürülmesinden az zaman son- ra, kuşlarla hayvanlar tuhaf tuhaf bağırmağa başladılar. Yü- lun Tigin ise, on beş gün içinde öldü. Memleketin başına tür- lü türlü felaketler geldi. Halk ise rahat bir gün görmedi. Yü- lun Tigin'den sonra onun yerine geçen kağanlar da arka ar- kaya öldüler. Bu parçada özeti verilen destan ve ait olduğu devlet, aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Türeyiş - Uygurlar B) Göç - Uygurlar C) Bozkurt - Göktürkler D) Ergenekon - Göktürkler E) Alp Er Tunga - Sakalar

8. Çin ülkesinin elçileri aralarında konuşup anlaştıktan sonra, Yülun Tigin'e geldiler ve ona şöyle söylediler: "Siz Çinli bir prensesimizle evlendiniz. Bizim de sizden bazı ricalarımız olacak. "lyi Talih" Dağı'nın taşları sizin muhterem memleke- tinizce kullanılmamaktadır. Sizin yerinize biz bu taşları de- ğerlendirelim, dediler ve Tigin ile anlaştılar. Bu taşları alıp Çin'e ötürmek istediler. Fakat taşlar çok büyüktü. Ve Çin'e götürmenin imkânı yoktu. Bunun üzerine taşlara ateş verip onları yaktılar, geriye kalan parçalara da asit döküp hepsini küçük parçalara ayırdılar. Ondan sonrada bu parçaları ala- rak Çin'e gittiler. Bu taşların götürülmesinden az zaman son- ra, kuşlarla hayvanlar tuhaf tuhaf bağırmağa başladılar. Yü- lun Tigin ise, on beş gün içinde öldü. Memleketin başına tür- lü türlü felaketler geldi. Halk ise rahat bir gün görmedi. Yü- lun Tigin'den sonra onun yerine geçen kağanlar da arka ar- kaya öldüler. Bu parçada özeti verilen destan ve ait olduğu devlet, aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Türeyiş - Uygurlar B) Göç-Uygurlar C) Bozkurt - Göktürkler D) Ergenekon - Göktürkler E) Alp Er Tunga - Sakalar

1. 13. yüzyıl alperenlerinden olup Rumeli'nin Türkleşmesinde büyük rolü bulunan San Saltuk'un efsanevi hayatını anlatan Anadolu Türk destanlarından biridir. II. 13. yüzyılda Hazar Denizi kıyısında kurulan Altınordu Hanlı- ğının XV. yüzyılda Timurlular tarafından yıkılışı anlatılmakta- dır. III. Bazı kökleri Orta Asya ve Kafkaslara bağlanan fakat esas biçimi Anadolu'da yaratılmış bir destandır. Ruşen Ali'nin ve babası Seyis Yusuf'un Bolu Beyi ile olan mücadelelerini ele alır. IV. 11. yüzyılda yaşamış Türk devlet adamı Melik Dânişmend'in hayatını, savaşlarını, Anadolu'daki bazı şehirleri fethetmesi- ni ve kerametlerini anlatmaktadır. Aşağıda verilen İslamiyet'ten sonraki Türk destanlarından hangisi, yukarıdaki açıklamalardan hiçbiriyle eşleştirilemez? A) Battal Gazi Destanı C) Saltukname Çözüm E) Danişmentname B) Edige Destanı D) Köroğlu Destanı

2. I. Gılgamış II. Odessa III. Mahabarat IV. Şehname V. Şu B) II. Türk Hint İran Yunan C) III. Yukarıdaki destan - ulus eşlemesi yapıldığında hangisi boşta kalır? A) I. + D) IV. UĞUR E) V. 4. Bu du ga de go 206 B 5.