Divan Şiiri Özellikleri Soruları

13. Dört misralık bentlerden oluşan nazım biçiminin adıdır. Genellikle ilk bendin her dört misrası birbiriyle kafiyelidir. Diğer bentlerin ise ilk üç misrası kendi arasında, son misrası ilk bendiyle kafiyelidir. Kafiye düzeni genellikle şu şekildedir: aaaa, bbba, ccca... Bent sayısı genellikle 5 ila 7 arasındadır. Bu parçada söz edilen nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Şark B) Rubai D) Muhammes C) Murabba E) Terciibent

7. Gencsin ey pîr olası yık cefâ bünyâdını Gönline gir âşıkun gencün yiri virânedür Bu beyit ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Birinci dizede tezat sanatına yer verilmiştir. B Sevgilinin vefasızlığı betimlenmiştir. Anlam bakımından ilişkili olan kelimeler kullanılmıştır. D) Seslenilen varlık, sevgilidir. E) Âşığın gönlü viraneye benzetilmiştir.

3. Gördüm ol hurşîd hüsnün ihtiyârim kalmadı Sâye tek bir yerde durmağa karârım kalmadı (hurşid: güneş, saye: gölge) Bu beyitle ilgili, I. Güneşin, sevgilinin güzelliğine öykündüğü dile getirilmiştir. II. Gölgenin güneşe göre yön değiştirmesi ile âşığın durumu arasında ilişki kurulmuştur. III. Âşığın elinde olmayan bir durumdan söz edilmiştir. IV. Sevgili, güzellik yönünden güneşe benzetilmiştir. yargılarından hangileri söylenemez? A) Yalnız I D) II ve III B) Yalnız IV E) III ve IV C) I ve III

97/7. Şarkı nazım (divan edebiyatı) şekli için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Bu nazım şeklinin en ünlü şairi Nedim'dir. B) 11'li hece ölçüsüyle yazılır. c) Divan edebiyatına Türkler kazandırmıştır. D) Bestelendiği için fazla uzun değildir. E) Şarkıda kullanılan dil biraz daha sadedir.

8. (1) Mesnevi, divan edebiyatına İran'dan gelen bir nazım biçimidir. (II) Kafiye düzeni aa bb co... biçi mindedir. (III) Aruz ölçüsünün kısa kalıplarıyla y zılır. (IV) Beyit sayısı sınırsızdır. (V) Bir ozanın beş mesneviden birleşik eser bütününe "risale" denir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi sinde mesnevi ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır? C) III. D) IV. E) V. A) I. B 11. OSYM 1. III. IV A

3 Cevap: B Aşağıda gazel nazım şekli ile ilgili verilen bilgi- lerden hangisi yanlıştır? A) 5 ila 15 beyit arasında olur. + B) Aruzun uzun kalıplarıyla yazılır. En güzel beytine "hüsn-i makta" denir. D) Kafiye düzeni aa ba ca... biçimindedir. L E) Aşk, şarap, eğlence gibi konularda yazılır. +

Finavi de verilen ifa- mâhidur Dib indadır Thsân nmaz mi ar ar TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 03 degil ana 17. Gazel ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Divan edebiyatının en çok kullanılan nazım şekiller- den olup Arap edebiyatından alınmıştır ve halk ede- biyatındaki koşmayla benzerlik gösterir. BY Konusu genellikle; aşk, sevgi ve güzellik olup ilk bey- tine "matla", son beytine "makta" denir. Her beyitte farklı bir konu işlenir; beyitleri bir konu etrafında toplanmışsa yani anlam birliği varsa böyle gazellere "yek-ahenk gazel" denir. D) Bir gazelin her beyti en güzel beyit olan beytü'l gazel kadar güzelse bu tip gazellere "yek-âvâz" gazel denir. E) Matla (son) beytinde şairin adı veya mahlası geçer ve beyit sayı "33 ile 99" arasında değişir. 19

26. 1. Şehirlerde rastlanan halk dili ve divan tarzı söy- leyişten doğan mahallileşme akımı İstanbul'un fethinden sonra başlamış ve bu akımda İstanbul şivesine yaklaşma amaçlanmıştır. II. XV. yüzyılda Necati ve XVI. yüzyılda Bâki'de et- kisini hissettiren bu akımın en güçlü örneklerini XVIII. yüzyılda Nedim vermiştir. III. Özellikle halkın konuşma dilinden bazı kavram- ların şiire sokulduğu bu akımda atasözü ve de- yimlerin kullanımına ağırlık verilmiştir. IV. Konu ve temalar azalmış somut gerçekler yerine soyut ve ruha hitap eden duygular ele alınmıştır. V. Arapça-Farsça sözcük ve tamlamaların en aza indirgendiği bu akımın en önemli temsilcileri Ne- dim, Enderunlu Vasif ve Bâki'dir. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde "mahallileşme" akımıyla ilgili bir bilgi yanlışı yapıl- mıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V

11. Bentlerle kurulan uzun bir nazım biçimidir ve bent sayısı 5 ile 15 arasında değişir. Her bent 5 ile 10 beyitten oluşur. Her bendin iki bölümden oluştuğu bu nazım şekline birinci bölüme terkiphane ya da hane adı verilir. İkinci bölüm ise her bendin son beytini oluşturan vasıta beytidir. Vasıta beyti her bendin so- nunda değişir. Her konuda yazılmakla birlikte genet likle "mersiye, methiye, hicviye, münacat, naat" gibi nazım türleri; felsefi düşünceler ve toplumsal yergi konuları işlenmiştir. Bu parçada sözü edilen divan edebiyatı nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir? A) Terkibibent C) Müseddes E) Tahmis B) Terciibent D) Murabba m

DEBİYATI TESTI 30. Batı edebiyatının etkisinde gelişen Tanzimat Dönemi Turk şiiri, önceki dönemin şiir dilinden, üslubundan, hayal dünyasından, dünya algısından farklı yeni bir yapı kurar. Yeni temaları, konuları ve problemleri ele alır. Sosyal ve siyasi bir içeriğe doğru yönelir. Aşağıdaki dizelerden hangisinin bu parçada sözü edilen döneme ait olduğu söylenebilir? A) O şeb anda kalmağa cürm eyledim Varip doğru hamama azm eyledim B) Pister-i nakmet olup bâd-ı hevâ balona Aldı âguşa kazâ mübrim idi gitti gider C) Dedim bir misrâ-i dil-cû ile târih-i zengîn Bu yıl bahre olundu iki vapur-1 metîn-likâ DY Dilin iradesini başta akl eder tedbîr Ki tercümân-ı lisândir anı eden takrir E) Tasavvur etmiş elbet dûd-1 âh ü âteş-i sînem Bu şekl ü vaz' ile îcâd eden üstâd vapuru

12. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde verilen sanatçıyla ilgili değildir? A) Üç farklı dilde Divan'ı olan şairin şiirinin özünü aşk, temelini bilim oluşturur. (Fuzuli) B Rubaileriyle ünlenen şairin döneminin bazı kişilerine yazdığı mektuplardan oluşan Münşeat adlı bir eseri vardır. (Azmizade Haletî) Sebk-i Hindi tarzının önemli bir temsilcisi olan şair; engin hayal gücünün, abartılı ifadelerin, özgün benzetmelerin ürünü olan gazeller yazmıştır. (Neşati) Şiirleriyle okurlara öğütler verip yol gösteren şair, dönemi- nin toplumsal bozukluklarına duyarsız kalmamıştır. (Nedim) E) Divan edebiyatının son dönem şairlerinden olan sanatçı- nin, Divan-Bahar-ı Efkâr, Divan-ı Hazan-ı Âsâr adlı eserleri vardır. (Keçecizade İzzet Molla)

10. Bu çay ağır akar, yorgun mu bilmem? Mehtabi hasta mi solgun mu bilmem? Şakaklarıma kar mi yağdı ne var? Benim mi Allah'ım bu çizgili yüz? Âvâzeyi bu âleme Dâvûd gibi sal Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatları hangisine örnek yoktur? A) Tecahülüárif CARD) Tevriye B) Hüsnütalil E) Kinaye C) Telmih EDEBİYAT

Düşinde çünki gördi ol yüzi şah Be-sad dil âşık olup eyledi âh Figan idüben uykudan uyandı Nitekim lale kan yaşa boyandı Anun âhı kim olmuş ateş û dûd Yüzin itmişdi göğin dûd endûd Bu beyitler için aşağıdakilerden hangisi söyle- nemez? A) Her beyit kendi arasında kafiyelidir. BU B) Dili Oğuz Türkçesinin özellikleri gösterir. C) Kaside nazım şeklinde yazılmıştır. toy.ar SO D) Olay örgüsü olan bir metindir. E) Ölçüsü, aruzun kısa kalıplarından biridir.

orta nesrin özellikleri görülmektedir. D) Anlam ile ilgili sanatlara bolca yer verilmiştir. E) Secili, ahenkli bir dil kullanılmıştır. 13. Divan şiirinde her motif bir bağlı unsurlar grubudur. Bu grubun içinden herhangi bir unsur zikredildiğinde öteki unsurlar, biri yahut birkaçı ile onun beraberinde gelir. Burada serbest, herkeste başka başka olan bir çağrışım yerine, hadleri önceden belli ve her şairde beraberinde aynı unsurları getiren bir çağrışım mekanizması kendini gösterir. Her bir bağlı motif dairesinde neyin neyle beraber olacağı, neyin neyi takip edeceği önceden belirlenmiş bir çağrışımlar ağı, hangi şeyin hangi şeye benzetilebileceği başından tespit edilmiş bir imaj örgüsü vardır. İşte motiflerdeki biri söylenince ötekilerin de zihinde ve ifadede onun ardı sıra hazır bulunduğu bu bağlı unsurlar ---- denen şeyi meydana getirir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) mahlas C) hamse E) lügaz B) mazmun D) musarra

A Bredem MAESTRO "Abdâl Mûsâ Sultân keramet gösterdi. Filân mahalde iki pi- nar çıkdı biri bal biri yag revâne olub akdı yag ve bal alub matbâhda bir yire oldurun. Dervişler işitdiler bilişüb gitdiler. Ol, didükleri mahalle vardılar, gördiler kim, iki (dâne) azîm pinârlar çıkmış birinden bal ve birinden yag, sâfî-revân akar- lar. Toldirub, üç gün üç gice her tarâfdan bilüb işiden âdem- ler geldiler. Ol pınarlardan yag ve bal aldılar. Her biri kapla- rin toldurdilar. Dördüncü gün oldukda, Abdâl Mûsâ Sultân eyitdi: - Şimden sonra ol pinarlardan su aksun. Halîfeler ve dervişler eyitdiler: - Sultân'um bu pinarları koyun, tâ kıyâmete değin böyle bal ve yag aksun. Ol Sultân buyurdı kim: 16. - Ol, didigünüz olur, lâkin Mîrî cânibinden âdemler gelürler, bizden sonra üzerlerine nâzır olurlar. Çok mücâdele olur fu- karâya virmezler, didi. Pes, dördinci gün vardılar, gördüler kim, ol pınarlardan su akar." İçerik özelliklerinden hareketle bu parçanın aşağıdaki metin türlerinin hangisinden alındığı söylenebilir? A) Sefaretname Cuara Tezkiresi E) Gazavatname Fil Saati B) Menakibname Fütüvvetname 18. 17. Şiirlerinde özellikle millî ve manevi değerleri, vatan ve ana- dili temalarını, Azerbaycan'ın bağımsızlık

D 2. A) I ByI C) MI ofe Gözü can esrütmeğe hammar imiş Kaşı gönül yıkmağa mi'mar imiş Diledim hâlim ki gözüne diyem Turfa budur gözleri bimar imiş AYT Deneme Sınavı EXXI Kadı Burhanettin Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Mâni uyak düzeni kullanılmıştır. B) Redife yer verilmiştir. C) Tuyuğ nazım biçimine örnektir. D'Iran edebiyatında ortaya çıkmış nazım biçimiyle yazılmıştır. E) Döneminin dil özelliğini yansıtmıştır. 1