Paragrafta Konu, Ana Düşünce ve Yardımcı Düşünceler Soruları

e- - ik a li 18. (1) Ebru yapımında eskiden beri toprak boya denilen tabi- attaki renkli kaya ve topraklardan elde edilen madenî boyalarla bitkisel asıllı suda erimeyen boyalar kullanılır. (II) Yağlı boyanın ve suda eriyen anilin boyaların klasik Lebruculukta yeri yoktur. (III) Çünkü bu boyalar, üstüne serpilen sıvının içinde eridiğinde kâğıdın yüzeyine tutu- namazlar. (IV) Daha sonra ebrunun en önemli işlemlerin- den biri olan boyaların terbiyesine başlanır. (V) Dolayı- sıyla ebru yapımında kullanılan boyalar kesinlikle suda erimemeli ve yağ içermemelidir. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır? A) I C) III B B) D) IV E) V

TYT/Türkçe 29-30. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Yazın dünyasında onun kadar her yaştan geniş bir okur kitlesine sahip olmuş, kendini sevdirebilmiş çok az sanatçı vardır. Birçok türde kalem oynatmasına rağmen öyküdeki benzersiz anlatımı, onu döneminde başka hiçbir yazara nasip olmamış bir duayen durumuna getirmiştir. Geleneklerine bağlı okurlardan modernizmi yaşamlarının merkezine koyanlara, işçi sınıfından toplumun üst katmanlarında yer alan aristokrat kesimlere herkesin gönlünde yer edinmiştir. Yazılarında ve röportajlarında her daim var olan o "Ben daha işin başındayım." çizgisi, hâl ve hareketlerinde hep kendini gösteren o mahcubiyet duygusu ve onun yansıttığı duyarlılık hâlleri... kendisiyle tanışanlarda ayrı bir hayranlık duygusu oluşturmuştur. Güvenli gördüğü alanlara kendini hapsetmeyen, yeri geldiğinde sosyal konularda sesini yükseltmeyi kendine görev bilen sanatçı, kısa sayılacak yaşamında sevenlerine ve okurlarına liderlik özelliğini de göstermiştir. 29. Bu parçada sözü edilen sanatçıyla ilgili olarak 1. Kendisine öykünen kişilerden uzak durmayı tercih ettiği II. Bir yazınsal türdeki eserleriyle daha çok öne çıktığı III. Zit sosyal konumlardaki kitlelere hitap edebildiği IV. Alçak gönüllü bir tutum sergilediği yargılarından hangileri söylenemez? A) Yalnız I B) I ve Il D) Yalnız IV E) III ve IV C) II ve III 31. Toplums şehirleri ne yazık oturma apartm sakinle gözlem görüşm komşu olarak bir eth Bu pa karşı A) Bi ka B) M y C) E D) E) 32. 2

3 al h 26. Gazeteci: Deneme - 2 Elbette esas olarak dilden dile bir aktarmadır. Ama yolculukta bir araçtan öbürüne geçerken nasıl kişisel eşyalarımızı arkada bırakmamamız gerekiyorsa, dilden dile geçerken de bir kaynak metni özgün kılan bütün an- latım özelliklerini amaç dile aktarmanız gerekir. Bu da, çevirdiğiniz metin bir şiir ya da şiirsel yoğunluğu olan bir metinse, şairin ya da yazanın sesinin tam bir benzerini bulmakla mümkündür. Başka bir deyişle, kaynak metnin ezgisel ve resimsel özellikleriyle o dildeki daha çok de- yimlerde kendini gösteren söz oyunlarının, amaç dilde karşılıklanını bulmakla... Gazeteci: (11) Şair: Her dilin, her duyguyu anlatabilecek bir gücü oldu- ğunu sanıyorum. Ancak duygulan anlatmak için kullanı- lan ünlemler bir dilden başka bir dile çevrilirken birtakım yadırgatıcı karşılıklar yaratabiliyor. Özellikle bizim "ah, oh, of, vah, eyvah" vb. ünlemler başka dillerde hiç de aynı seslerle dile getirilmeyebilir. Bir de dillerin ezgiselli- ği (müzikalitesi) konusundaki ön yargılarımız var. Bu da bazı insanlarda bazı dillerin duygular konusunda daha uygun, daha güçlü olduğu kanısını uyandırabiliyor. Ben- ce bu konuda ön yargılarımızdan arınmak daha sağlıklı bir tutum sayılabilir. Bu diyalogda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? A) (1) Şiirlerinizin başka bir dile çevrilmesiyle ilgili düşün- celeriniz nelerdir? (II) Dünya dilleri arasında hangileri daha güçlü akta- rim gücüne sahiptir? B) (1) Şiirde çeviri ne kadar dilden dile bir aktarmadır, ne kadar bir yeniden yaratmadır? (II) Bazı dillerin bazı duyguları anlatmakta daha uygun, daha güçlü olduğunu düşünüyor musunuz? C) (1) Çeviri bir şiirin kendi dilindeki hâliyle ne kadar uyumlu olduğunu düşünüyorsunuz? (II) Şiirin başka bir dile çevrilirken bozulmasını yadır- gıyor musunuz? D) (1) Çeviri bir şiiri orijinal dilinden koparılmış bir sözcük yığınına benzettiğiniz doğru mudur? (II) Ana dilinden çevrildiği hâlde çevrildiği dilde daha yetkin olan şiirler var mıdır? E) (1) Çevirinin şiire ne kadar etkisi olduğunu düşünüyor- sunuz? (II) Bazı dillerin başka dillerdeki şiirleri çevirmede ye- terli olduğu söylenebilir mi?

SIRA SENDE Aşağıdaki parçanın ana düşüncesini verilenlerden belirleyip işaretleyiniz. Refik Halit, bir temmuz günü, ben doğduktan on gün sonra ölmüş ancak benim yazarlık öğretmenimdi. Bu cümle, size biraz garip gelecektir eminim. Ben henüz on günlük bir çocukken hayata veda eden bir yazar, nasıl öğretme- nim olur? Yazarlık konusunda dirilerden çok ölülerdir insanın ustaları çünkü. Hem de hiçbir çağ, hiçbir coğrafya ve millet sınırlaması olmadan. Yüzlerini görmezsiniz hatta aynı asırda bile yaşamazsınız ama onların eserleri, benim gibi yazar adayları için en iyi öğretmendir. Başka bir sanatçıya çırak olmayan kişinin sanatçı olması mümkün değildir. Yazarlık, yerel eserlerle değil de evrenselliği yakalayabilmiş eserlerle öğrenilebilir. Eserleri yaşayan insanlar, yeni yazarların en büyük rehberleridir. AS 0

TYT/Türkçe 17. Aşıların temel hedefi insan ya da hayvanların bağışıklık sistemine ilgili hastalık yapıcı mikroorganizmayla nasıl savaşacağını öğretmektir. Bir aşı üretilirken genel ola- rak üç konu göz önünde bulundurulur. Bunlardan ilki, aşı üretilmesi istenilen etkene karşı bağışıklık sisteminin yanıt mekanizmasıdır. İkincisi, aşının kimlere uygulana- cağı, üçüncüsü ise ilgili aşının geliştirilmesi için en uygun tekniğin hangisi olduğudur. Bu üç konunun değerlendi- rilmesi neticesinde canlı-zayıflatılmış, inaktif, genetik (DNA veya RNA), viral vektör, protein tabanlı ve rekom- binant aşılardan biri tercih edilmektedir. Bu kapsamda Covid-19'a yönelik olarak aşı çalışmalarının RNA, inaktif ve viral vektör aşılarına yoğunlaştığını görmekteyiz. Aşı tiplerini değerlendirdiğimizde canlı-zayıflatılmış aşılar bağışıklık sistemi baskılanmış, kronik hastalığı olan, organ nakli geçirmiş vb. kişilerde beklenmedik etki gös- terebildiği; inaktif aşılar koruyuculuğu düşük olduğu için Covid-19 gibi çok tehlikeli bir hastalık için tercih edilme- miştir. Genetik aşıların ise etkenin kendisini içermedikle- ri için enfeksiyon oluşturma potansiyelleri yoktur ve çok güçlü bir bağışıklık yanıtı oluşturur. Bu tip aşıların yan etkileri çok az olduğundan bağışıklık sistemi baskılan- mış veya kronik hastalığı olan kişilere dahi uygulanabil- mektedir. Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangi- si söylenemez? A) Karşılaştırmaya yer verilmiştir. B) Açıklayıcı bilgiler içermektedir. Eleştirel bir üslupla yazılmıştır. D) Örneklemeye başvurulmuştur. E) Nesnel bir hava hâkimdir. NAVIGASYON 18.

me 7 Awey Sn6u03 8. Sanatçıların kişilikleri yapıtlarına yansır. Örneğin bazı ressamların fırça darbeleri imzaları gibidir ya da birkaç romanını okuduktan sonra iyice tanıdığımızda, o yazarın yazınsal kişiliğini görmeye başlarız. Hatta bazen çocuk denecek yaştayken yazdıklarında bile görülebilir bu özellikler. Aşağıdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen yazara ait bir düşünce olamaz? A) Kadın olduğu hâlde erkek, erkek olduğu hâlde kadın üslubunu kullanarak yazan yazarlar gördüm. LB Bir eser, sanatçının kimliğinden bağımsız düşünülemez. neby Sevdiğim bir yazarın eserlerinin tamamını okumadığım hâlde onun edebî kişiliği hakkındaki düşüncelerim neredeyse kesinleşmişti. Bu yazarımız bir deniz insanı olduğu için eserlerinde denizle ilgili kavramlara sıklıkla rastlanmaktadır. E) Çocukluğu hastanelerde hastalıklarla boğuşmakla geçen şair, şiirlerinde bu hastalıklardan çektiği sıkıntıları dile getirir. masmont ignes A TO nijebiomaub vero nhib ha útlús o planos novator

SIRA SENDE Aşağıdaki paragrafların başlığını tamamlayınız. 1. ŞİİRİN Şiir, bir yazın türü olmakla birlikte, zaman zaman resim gibi, müzik gibi sanat türlerine yakınlığıyla da dikkat çeken bir türdür. Öyle ki şiir, bir dil örgüsü olarak ahengiyle müziğin, estetik görselliğe verdiği önemle de resmin yazınsal görüntüsü gibidir. Bu yönleriyle şiir, birçok sanatsal türü ruhunda barındıran sihirli bir dünyadır sanki. VE YAŞAM Sanatın işlevi; yaşamı yeniden algılamak, yeniden tanımlamak, yaşama yeni bir bakış açısı getirmek ya da yaşamı yeniden doğruya çekmektir. Yaşamla iç içe olan sanat, yaşama olan bu yakınlığını ona yeni tatlar katmak adına kul- lanır çoğu zaman. Bu yüzden sanat, yaşama bir an bile uzak durmamıştır bugüne dek. 3. 2. JY32 voulos İNSAN YAŞAMINDA İnsan nasıl yaşayacağını yaptığı seçimlerle belirler. Yaşamın çeşitli zamanlarında yapılan seçimler bireyin yaşam tarzını şekillendirir. Bireyin yaşamında başarılı ve mutlu olması bu seçimlerin isabetli olmasına bağlıdır. Diğer bir ifade ile insan, isteklerine ve olanaklarına uygun seçimler yaptığı sürece yaşamında mutlu ve başarılı olur. ROLÜ

okurken ettiğine kazanıp sindan ndisini jik ve Paragraf 4. MODÜL SIRA SENDE Aşağıdaki metin parçalarıyla anlamlı bir paragraf oluşturulduğunda metin parçasının paragrafın hangi bölümü (giriş, gelişme, sonuç) olduğunu altlarında verilen boşluğa yazınız. 1. Kurmacanın belirleyici unsurlarının başında gelen biçem, çoğu zaman anlamı da pekiştiren ve çoğaltan bir üst yapı olarak karşımıza çıkar. Metnin yazınsal düzeyini yukarı çeken, anlamla birlikte öteki taşıyıcıları da güçlendiren biçem, yazının örtük yapısı içinde kendini hemen öne çıkarmadığı gibi çoğu kez anlatının gizli destekleyicisi konumunu üstlenir. 2. Yaratıcı yazının çatısı dilsel biçemin olanakları dahilinde kurulursa ortaya çıkan metnin düzeyi de o ölçüde yetkinleşir; sözcüklerin temsil ettiği anlamın ötesine geçen bir yapı ortaya çıkar ki böylece yazınsal gerçekliğin önünde sonunda dilsel biçeme dayandığı bir kez daha anlaşılır. TYT 3. Yazınsal eserlerin gerçekliği içinde metnin bütün yaratıcı bileşenlerinin tek elde toplandığı odak şüphesiz ki yazının biçemidir.

SIRA SENDE Aşağıdaki paragrafta neyden söz edilmektedir, verilenlerden belirleyip işaretleyiniz. Karikatüristlerinin çoğu, işledikleri konuyu ulusal esprilerle çiziyor. Oysaki karikatür, bir ülkenin sınırları içinde ka- labilecek kadar önemsiz bir sanat değildir. Karikatüre evrensel olarak bakılırsa karikatür hak ettiği değeri görür. Bir çizime örneğin bir İngiliz, Alman, Fransız ve İtalyan aynı anlamı verebiliyorsa o gerçek anlamda bir karikatürdür. Karikatürü sadece bir ülkenin kendi sınırları içinde yaşatırsanız geliştiremezsiniz. Karikatürün pasaportu olmaz. İl- laki bir pasaport verecekseniz karikatūre, o pasaportta "dünyalı" yazmalıdır. Karikatür anlayışlarının ait olduğu kültüre özgü olduğu Karikatürün toplumu harekete geçirme gücü olduğu Karikatürün değer ölçütünün evrensellik olduğu

SIRA SENDE Aşağıdaki paragraflar için en uygun başlık, paragrafların başında verilenlerden hangisi olabilir, işaretleyiniz. 1. SÖZCÜKLER VE ŞİİR ŞİİRİN DUYGU YÖNÜ Duyguları anlatmanın ön koşulu sözcüklerdir. Duygular, dile getirilişin en güzel yolunu şiirle bulduğuna göre, şii- rin en eski uğraş alanı da sözcükler olmuştur. Her şiir, kullandığı sözcüklerin anlatım olanağıyla ön plana çıkmış- tır. Sözcüklerin kurulan imgelerle, yüklenmek istenen anlamla uyumu; şiirin ruhunu daha da yüceltmiştir. Şiirin ya- pısında titizlikle işlenen sözcükler, şiirle olan arkadaşlığını ince bir duyarlıkla göstermiştir bize. DUYGULARIN DIŞAVURUMU SİNEMANIN GÜCÜ TİYATRONUN GERÇEKLİĞİ TİYATRO VE SİNEMADA GERÇEKLİK Tiyatronun büyüsü, belki de seyirciye aracısız ulaşmasındadır. Oyun, hiçbir teknik hileye başvurulmaksızın seyirci- nin hemen önünde bütün çıplaklığıyla cereyan eder. Tiyatronun bu dolaysızlığı, kuşkusuz onu gerçekçi kılmaktadır. Tiyatronun gerçekçiliğinin aksine sinema bir yanılsamalar arenasıdır. Tüm teknik imkânlar seferber edilerek gerçek- ler, olduğundan çok farklı biçimde perdeye aktarılır. Asıl kurgu seyirciye ulaşana kadar pek çok değişikliğe uğrar. 2.

8 D) Oyun yazmanın romana göre daha kolay olduğunu savunur. E Tiyatroya eğitsel ve toplumsal bir işlev yükler. 34. I. Dünya savaşı patlak verdiğinde dokuz, Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda on sekiz yaşında olan Samiha Ayverdi, 1993 yılının Mart ayında aramızdan ayrıldı. Bu münevver insanın çocukluk ve gençlik hatıralarını 1974 yılında yayınlanan Bir Dünyadan Bir Dünyaya adını verdiği kitapta okuyabilirsiniz. Onu değerli kılan bir özelliği ise İslam ve tasavvuf çarkında, ilim ve irfan sarkacında gidip gelen hayat öykülerini anlattığı romanları. İlk romanı yayınlandığında yıl 1938'di. Ardından fikri, içtimai ve tarihi eserler geldi. Üzerinde yaşadığımız topraklara kendisini vakfeden bir yazar olan Samiha Ayverdi, vefatına kadar da okurlarının ruh ve fikir dünyasına kazandırdıklarının yanı sıra akademiyi besleyen yazılarıyla da âdeta bir ekol oldu. Bu parçada Samiha Ayverdi ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Genç yaşında iki dünyaya tanıklık ettiğine B) Eserlerinin hâlâ çok sayıda okuyucu bulduğuna C) Dini ögeleri öne çıkaran romanlarıyla tanındığına D) Öğretici ve kurmaca eserleriyle okurlarını beslediğine E) Kimi anılarının toplu olarak yayımlandığına Diğer sayfaya geçiniz.

Paragrafın Yapısı 4. MODUL STRA SENDE Aşağıdaki parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar, işaretleyiniz. TYT Bir ışık ışını kara deliğin olay ufkunu geçerse bir daha olay ufkunun dışına çıkmayı başaramaz ve kara deliğin mer- kezine doğru yol alır. (1) Bir ışık ışınının kara deliğe düşüp düşmeyeceği ve eğer kaçıp kurtulacaksa hareket yönü- nün ne ölçüde değişeceği ışığın başlangıçtaki hareket doğrultusuna ve kara deliğin kütlesine bağlı olarak değişir. (1) Bazen ışık kara deliğin içine düşmez ancak kara deliğin çekimi sebebiyle hareket yönü neredeyse tersine dö- ner. (III) Kaliforniya Teknoloji Enstitüsünde çalışan bir grup araştırmacı da 2012 yılında tamamlanan Rossi X-Işı- ni Zamanlama Kâşifi görevi sırasında toplanan verilerde kara delikler tarafından hareket yönü tersine çevrilen ışık ışınlarının izlerine rastlamışlar. (IV) Araştırmacılar tarafından incelenen ve kısaca XTE J1550-564 olarak adlandı- rilan ışık ışını, bir kara delik ve bir yıldızdan oluşan bir sisteme aittir. (V) Araştırmacılar, sistemdeki ışığı inceledik- lerinde bazı ışınların önce kara deliğin etrafında dönmeye başladıkları ancak kara deliğin çekiminden kaçıp kurtul- madan önce madde bulutundan yansıtıldıkları sonucuna varmışlar. O Oll OIV OV

Doğu'nun mutfak kültüründe vardır yemeğe biber atmak. Bu durum batıya gidildikçe azalmaya başlı- yor. Aslında iyi oluyor, içinizi yakan biberden dolayı kalbinizin bile hızlı hızlı atması Biberin etkisiyle ter- lediğiniz zaman üzerinizdeki ceketi de atarsınız bir köşeye. Bu parçada "atmak" sözcüğü; koymak, 11. bir şeyi yere doğru bırakmak, I. kalp, nabız vurmak, çarpmak) IV. çıkarmak, dışarıya vermek, V. sıkıntıdan dolayı giyilen bir şeyi çıkarmak anlamlarından hangilerine karşılık gelecek şekil- de kullanılmamıştır? I ve II X BY 11 Ill ve BII ve III III ve IV B₁ E) IV ve V MI ve IV

SIRA SENDE Aşağıdaki parçanın sonuna düşüncenin akışına göre parçanın altında verilen cümlelerden hangisi getirilemez, işaretleyiniz. Kendi yaratılarını, yaratma yöntemlerini açıklayan kimi yazarlar, konuşmalarında ikide bir, gerçeğe bağlı kaldıkları- nı, gerçeği eksiksizce yansıtmayı yazarlığın başat ilkesi saydıklarını söyler. Bir yolunu bulup düşlerden de imgeler- den de kaçındıklarını söz arasında belirtmeye çalışırlar. Dahası bir romancıdan, bir öykücüden çok; bir tarihçi, bir toplum bilimci, bir ruh bilimci gibi davrandıklarını söyleyenler bile çıkar. Bütün bunlar, yazma ve yansıtma edimleri- nin bütün boyutlarıyla kavranamadığını gösterir. ---- Çünkü hiçbir yazınsal yaratı, gerçeği, daha sınırlı bir söyleyişle yaşamı olduğu gibi yansıtmaz. Romanda ya da öyküde okuyucuya aktarılanlar gerçeğin izdüşümüdür bir bakıma. Edebî yapıtlar değerlendirilirken söylenen "Yaşananlara ayna tutuyor." yargısı bir yanılsama ürünüdür. Yazar, roman ya da öyküsüne yansıttığı gerçeği, parçaysa bütünleştirerek bütünse parçalayarak aktarır. Bir romanı ya da öyküyü yansıttığı gerçekler yönünden yaşamla karşılaştırarak irdeleme, yazınsallıkla örtü- şür aslında. OS STRA Aşağ Oyil cum B zam

SIRA SENDE Aşağıdaki parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre parçanın altında verilen yargılardan hangileri getirilebilir, işaretleyiniz. Hilmi Yavuz'un şiiri, iç donanım açısından alabildiğine zengindir. Ne ki bu donanımsal zenginliklerin hiçbiri, gelişi- güzel bir tutumun ya da rastlantıların ürünü değildir. Bu durum da Hilmi Yavuz'un damıtılmış ve öz şiire giden yolun sözcüklerden geçtiği gerçeğini benimsemesiyle açıklanabilir. Sözcükleri ses, anlam ve çağrışım yönünden özenli bir değerlendirmeden geçirir. Aralarındaki benzerlik bağıntılarını inceden inceye hesaplar. -- Bu nedenle değişik okurların karşısına değişik, çok katmanlı kimlik ve görünümlerle çıkar bu şiirler. ==== 1. Yani bu bağıntıları oluştururken kılı kırk yararak, bir sözcük kuyumcusu gibi çalışarak seçer sözcüklerini. II. Bu bağıntılar bütünü ya da ağı, onun şiirlerine çok katmanlı bir nitelik kazandırır. III. Bu bağıntıları anlamlandırmak için, oluşturduğu sözcük örgülerini tek tek açmak gerekir. OI ve Il Yalnız II II ve III Yalnız I OI, II ve III

PARAGRAFTA YARDIMCI D ADIM PEKIŞTİRME TESTI-3 Şiir, öykü, roman, eleştiri, inceleme kaleme alan ve aynı zamanda ressam olan sanatçı, farklı tür- lerde yapıt vermesine karşın bunların hiçbirinde belli bir düzeyin altına düşmemiştir. Son roman- lanında bireyin kuşatılmışlığını ustalıklı bir dil bilin- ciyle kurgulamıştır. Öyküde dört kitabıyla en iyi yerde bulunurken bu kez de biraz geç sayılabile- cek bir dönemde şiirler yayımlamaya başlar. Yaz- dığı ahenkli, duygulu şiirleriyle olumlu eleştiriler alır. Edebiyatın pek çok alanına geniş bir perspek- tiften bakarak ürünler veren ama çok ortalarda gözükmeyi sevmediği için unutulan sanatçının ya- pitlarının her biri, kendi ifadesiyle özetlemek ge- rekirse bir bütünün parçasıdır. Bu parçada sözü edilen sanatçıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? Ön plana çıkmak istemediğine B) Farklı alanlarda çalışmalarının olduğuna C) Yazdıklarının beğeniyle karşılandığına D) Sıradan yapıtlar üretmediğine Düzyazı türündeki çalışmalarıyla bu alana ye- nilikler getirdiğine 3. APOIEMI