Paragrafta Konu, Ana Düşünce ve Yardımcı Düşünceler Soruları

Okur, bir anlatıyı takip ederken metinle öyle ya da böyle iş birliği yapar. En azından yazarın bıraktığı boşlukları kendince doldurur. Böylece örnek okur olma yolunda ilk adımı atar. Anlatı ormanında ilerledikçe yol bir süre sonra çatallanmaya başlar. Artık her adımda bir seçim yapmak zorunludur. Hatta okur, anlatıcının seçimlerini önceden tahmin etme oyununa başlar. Oraya buraya bırakılan ipuçlarını takip ederek kur- macayı çözmeye çalışır. Anlatının dili, tonu, zaman seçimi, olayların gelişim hızı, aslında metne dair her ayrıntı onun için bir ipucudur. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen "örnek okur"un bir özelliği olamaz? A) Metnin izlediği yolu takip ederek olayların nereye varabi- leceğine ilişkin olasılıkları zihninde oluşturur. B) Yazarın yapıtta açıkça ortaya koymadığı noktaları kendi okuma deneyimleriyle çözümlemeye çalışır. C) Metinde önemsiz görünen kimi ayrıntıların eserin kurgusu içinde ne tür bir işlevi olabileceğini sorgular. D) Yazarın kullandığı dilin ve anlatım özelliklerinin, yapıtın olay örgüsüyle olan uyumunu zihninde belirlemeye çalışır. E) Yazarın oluşturduğu kurmaca dünyayı kendi duygu dün- yasıyla yapıt arasına nesnel bir çizgi çekerek kavramaya çalışır.

Türk Dili ve Edebiyatı - Sosyal Bilimler-1 Testi 27. Gazneliler ve Büyük Selçuklularda resmî yazışmalar- da Farsçanın, eğitim ve bilim dili olarak Arapçanın, sarayda ve orduda ise Türkçenin kullanılmasında; 1. Gaza ve Cihat anlayışının benimsenmesi, II. bulunulan bölgenin etnik yaprej, III. Türkçenin Arapça kadar eski bir dil olması unsurlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? → A) Yalnız I D) II ve tit B) Yainz II Es ve Ill

T.O.KİMLİK NUMARANIZ -B Türkçe 32. Insanoğlunun 6.000 yıldan beri cam ürettiği düşünülüyor. Ancak insanların büyük çapta cam üretimi yapmaya başlaması, Bronz Çağı'nın sonlarına doğru, cam üretim teknolojilerinin hızla gelişmesinden sonradır. Lübnan, Suriye, Mezopotamya ve Mısır gibi bölgeler, ilk cam üretim merkezi olmaya aday olsa da ilk cam üretim merkezi olarak gözler doğaya çevriliyor. Çünkü kumun ana bileşeni olan kuartzın cama dönüşmesi için illa insanlar tarafından Isıtılarak eritilmesi sonra da hızla soğutulması gerekmiyor. Yıldırım düşmesi ya da gök taşı çarpması gibi olaylar sırasında ortaya çıkan yüksek ısı, kumun camlaşmasına neden olabilir. Yanardağ patlamaları sırasında yayılan lavlar hızla soğuduğunda da obsidiyen denilen ve farklı bir tür olan volkanik camlar oluşur. Bu parçada cam ve cam üretimiyle ilgili aşağıdakilerden hangisinden söz edilmemiştir? A) Farklı yollarla oluştuğundan B) Ham maddesinin içeriğinden C) Oluşmasındaki temel aşamalardan D) Üretim tarihinin tahmine dayandığından E) Yapısının zamanla bozulduğundan

eis Yayınlan 26. Sadece belli bir ideolojiyi savunanlar değil, karşıt düşün- celeri savunanlar da yazardan şu ya da bu biçimde ya- rarlı olmasını istiyor. Daha da kötüsü bunca politikacının, ekonomi uzmanının, toplum bilimcinin altından kalkama- diği sorunlara romancı ile ozandan çözüm göstermesini isteyenler çıkıyor. Zaman zaman bu işe gönüllü olarak soyunan Kemal Tahir gibi, yalnızca tarihçilere ve toplum bilimcilere değil, kimyacılara ve arkeologlara bile kendi uzmanlık dallarında ışık tutmak isteyen romanci ve ozan- lara da rastlanmıyor değil. Bu parçada yazar, aşağıdakilerden hangisine karşı çıkmaktadır? A) Sanatçıların siyasi ve sosyal konularda düşünceleri- nin olmasına B) Yazarların kendilerini sosyal sorunlarla ilgilenmek zo- runda hissetmesine C) Sanat yapıtlarında belirli ideolojilerin öne çıkarılmasına D) Sanatçılara, sanatın dışında sorumluluklar yüklenme- sine E) Büyük yazarların, sanat konusunda insanlara yol göstermemesine TYT- 9 C) Iç ki D) C E)

Viniz. her yapmak, ak, -le nların Deneme 12 noe OS sesi ua 7. Şiirlerini gözleriyle yazan bir ozan Sabahattin Kudret Aksal. Çevremizi kuşatan varlıkları, bunlardaki değişim ve dönüşümleri inceden inceye algılıyor. Şiirlerindeki görüntüsel ögelerin ağır basışı da böyle bir tutumun sonucu. Gelgelelim betimleyici bir şiir olduğu söylenemez bunların. Neruda'nın vurguladığı gerçeği örnekleyen bir tutum içinde, çevresini kuşatan canlı ve cansız varlıklara değişik bir gözle bakıyor Sabahattin Kudret Aksal. Se hizaq Bu parçada Sabahattin Kudret Aksal'la ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmiştir? ollab V (3 Pa 9. A) Gözlem gücüyle seçilen ayrıntıları önemsediğine B) Gerçeği düş gücüyle yorumlayıp biçimlendirdiğine 1ed6 lomudi C) Varlıkları, nesneleri sürekli bir değişim içinde verdiğine amia may D))Kavramları gündelik boyutlarının dışına çıkardığında E) Çevreyi betimleyici bir yaklaşımla ele aldığına rolaulo Gaze (1) -- Sar gö br y

8. Yaşamın devam ettirilmesi ve bilimin gelişmesinde sezgisel keşiflerimizin ve deneyimlerimizin payı inkâr edilemeyecek önemdedir. Bebeklikten erişkinliğe motor becerilerimizi gözlemleyerek, karşılaştığımız durumlara içsel ya da tepkisel karşılıklar vererek belirli bir oto- masyon kazanırız. Mesela, dünyaya geldiğimiz andan itibaren karşılaştığımız birtakım durumlara verdiğimiz tepkilerle kazandığımız deneyim ve gözlemlerimiz; gerektiğinde yapmamız gereken hareketin itme, kaldır- ma ya da çekme gibi eylemlere bağlı olduğunu söyler bize. Böylece yinelediğimiz davranışlarımızla cismin daha çabuk hareket etmesini istersek onu daha kuvvetli itmemiz gerektiğini kavrarız. Bundan sezgilerimizle ilgili şu sonucun çıkarılması çok doğal görünmektedir: Bir cisme uygulanan etki ne kadar kuvvetliyse o cismin çabukluğu o kadar büyük olur. Dört atlı bir araba, iki atla çekilen bir arabadan daha çabuk gider. Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) Bu yolla sezginin insan hayatındaki ayrıcalıklı yerini kavramış oluruz B) Sezgisel düşünmenin zaman zaman kritik bir önem taşıyabileceğini kavrarız C) Böylece, sezgi, bize, çabukluğun etki ile temelinden bağlantılı olduğunu bildirir D) Hayatın büyük oranda sezgisel temelde işlediğini görmüş oluruz E) Bu durum, sezginin de bilgi kadar hayata yön veren bir etkisi olduğunu kanıtlar B YAYIN DENİZİ PRO S

11.-13. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. BOSA Çiçek dili, kadın-erkek ilişkilerinin bugünkü kadar kolay olmadığı zamanlarda halkın haberleşebilmek için bulduğu sevimli yollardan biridir. Çiçeklerin dili, bütün uluslarca dil sayılır ve bunun aslının Türklerden alındığı söylenir. Ünlü ressam Thomas Allom da bu gizli çiçek dilinin varlığını doğrular ve portakal çiçeğinin ümit, horoz ibiğinin değişmezlik, lalenin ise sadakatsizlik anlamına geldiğini söyler. Bu dilde çiçek demetleri ve çiçekler sayılarına, çeşitlerine göre, sevgililerin birbirlerine karşı duygularını ifade edermiş. Karşısındakinden herhangi bir çiçek ya da çiçek demeti alan sevgili, onların ne anlama geldiğini bilirmiş. Söz gelişi dışı kâğıda sarılmış ve yarısına kadar su ile doldurulmuş çiçeklik içinde bir demet sümbül şu anlama gelirmiş: Şişe beyaz suyu az Sümbüller eder niyaz Küskünlüğün ne ise Üstündeki kâğıda yaz Osmanlı Dönemi'nde Türkiye'ye gelen Lady Montagü Türlerde akla ne gelirse her şeyin bir anlamı ve özel bir misrası bulunduğunu belirttikten sonra şöyle der: "İşte böylece mürekkep kullanmadan azar, sevgi, dostluk dolu mektuplar gönderebiliyorlar." Deneme 12. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Insan, hayatı anlamlandırırken doğadaki varlıklardan anlamların özelliklerinden yararlanır. Pa 14. B) Hayatın zorluklarıyla başedebilmenin yollarından birid kültürel ve toplumsal değerler üretmekten geçer. C) Doğadaki nesnelere anlam yüklenirken onlara sembo bir değer de katılır. mat Homes follid D) Doğa olaylarını doğru yorumlamak onların toplumsal yaşamda alacağı yeri belirler. E Toplumlarda genel olarak benimsenen kimi değerler o toplumun sınırlarını aşar. 13. Bu parçaya göre, sevdiği kişiye çiçek veren birinin içinde bulunduğu durumla ilgili olarak 1. İletişimi sözsüz olarak sağlamıştır. nebiolidabibe II. Çiçekleri düşünce ve duygularını somutlayan bir syn olarak kullanmıştır. III. Toplum içinde kendine atfedilen kibarlık nitelem yerine getirmiştir. IV. Çiçek seçimindeki tavrını iletinin amacına yöne olarak belirlemiştir.

Ancak farklı tarzda metinler üretmek zorunda kalan yazarlar bir süre sonra yaratıcılıklarının köreldiğini ve tekrara düştüklerini fark ediyor E 27. Tiyatro, antik çağlarda bir edebî tür olarak kabul edilirken sonraki dönemlerde başlı başına bir sanat dalı olarak ka- bul gördü. Nitekim dikkatlice değerlendirildiğinde, tiyatro- nun bütün sanat dallarını uyumlu bir şekilde kullandığı ve bu şekilde sanatsal bir bütünlüğe vardığı fark edilir. Edebi- yatın sözcükleri, dansın bedensel hareketleri, müziğin ritim- leri, plastik sanatların çizgi, biçim ve renk uyumları tiyatro- nun tamamlanmasında rol alır. Bu parçada tiyatronun asıl vurgulanan özelliği aşağı- dakilerden hangisidir? B) Güzel sanatların şekillenmesinden sonra ortaya çıktığı Gelişiminin diğer sanat dallarına göre daha hızlı olduğu Dans gibi sahne sanatlarının ifade biçimlerinden yarar- landığı D K Kara Kutu VASTA Diğer sanatları taklit ederek sürekli bir değişim içinde olduğu Özgünlüğünü diğer sanat türlerini sentezleyerek ka- zandığı K Kara Kutu YAYIN INFORMAL 8

5 B) Görme-koklama - tatma Cisime dokunma - görme D) Koklama işitme - görme Görme işitme- tatma 6. Günümüzün büyük yapıtlarını inceleyip onlardan örnek almalı, es- kileri bir tarafa atmalıymışız. Çünkü anlam ve güzellik eski yapıt- larda zor bulunuyormuş, onu yakalayabilmek herkesin harci de- Gilmiş. Bunu savunanlar, yeniye hep kötü bakıyor ve ne yazık ki yenideki anlamı ve güzelliği bulamıyorlar. Oysaki asıl, yeni zordur yeninin anlamını algılamak, güzelliğini duymak zordur. Bunun için alışkanlıklarımızı aşmak, dikkatimizi işletmek gerekir. Savruk dü- şünceler arasında yolumuzu kaybetmeden dolaşmak gerekir. Bu parçanın anlatiminda aşağıdaki anlatım rlerinden han- gisi kullanılmıştır? A) Kanıtlayıcı anlatım B) Tartışmaol anlatim C) Betimleylal anlatım D) Açıklayıcı anlatım E) Öyküleylel anlatım

31. Tüm sıkıntılarına rağmen Türkiye sinemasında son dö- nemde özgün bir sinema dili geliştirebilmiş yönetmen- lerin taşra kökenli olması tesadüf olmasa gerektir. "Bir direniş hattı olarak" taşra, pastoral görünümü ve du- rağan bir zaman tecrübesiyle harmanlanan bir misti- you sizme açılan atmosferiyle sinemada özgün bir anlatım zelliçin önemli bir imkândır. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi çı- karılabilir? A) Sinemamızın içerik sıkıntısı taşraya yönelmekle gi- derilebilir. B) Taşradaki imkânsızlıklarla film çekebilen yönetmen özgünlüğü yakalamış demektir. C) Taşrada özgün bir sinema dili için yeterli ve kulla- nışlı malzeme vardır. D Taşranın atmosferi ve gerçeküstücülüğe verdiği önem, günümüz sineması için işlenmeye hazır al- tin gibidir. E) Türkiye sinemasında taşranın geç fark edilmesi si- nemacılığımız için bir kayıp olmuştur. AVANTAJ DENEMELERI-5 8

r 33. Uzak Doğu ülkeleri, Batı ülkelerinden farklı kültüre sahiptir. Bu farklılığın temelindeki etken, büyük bir kısmı okyanusla çevrili olan bir kıtada bulunmaları yani coğrafi konumlarıdır. Japonya, Çin, Kore gibi pek çok ülkenin dikkat çekici kültürel özellikleri arasında kuvvetli aile bağları, büyüklere saygı, yemek yeme tarzı ve hatta kimi zaman giyim tarzları yer alır. Bu ülkeler arasından Kore, yakın zamanda içinde bulunduğu savaştan başta Amerika olmak üzere pek çok ülkenin desteğiyle zaferle ayrılarak bağımsızlık kazanmış ve bu sırada doğal olarak farklı kültürlerden etkilenmiştir. Bu etkileşim dolayısıyla kültürel anlamda ciddi bir asimilasyona uğrayarak diğer Asya ülkelerine nazaran daha Batılı bir toplum izlenimi oluşturmaktadır. Kötü giden ekonomisini kısa sürede düzeltmek adına özellikle teknoloji alanında büyük yenilikler yapmış ve bunun yanında müzik, sinema gibi pek çok alanda kendini geliştirerek dünyanın büyük güçleri arasına girmiştir. Bu parçaya göre, Kore'nin kültürel açıdan diğer Asya ülkelerinden farklı olmasının temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir? CAX Yaşadığı savaşta farklı ülkelerden destek alması B) Teknoloji alanında ciddi yatırımlar yapması Bağımsızlığını yakın bir tarihte kazanmış olması D) Ekonomisini oldukça hızlı bir şekilde geliştirmesi E) Dünyanın büyük güçleri arasına girmeyi başarması

33. Teyzesi ve eniştesinin yanında bir Kemalettin Tuğcu kahramanı gibi yaşarken tanıştığımız Harry Potter, son kitap Harry Potter ve Ölüm Yadigârları'nda ise on yedi yaşındaydı. Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan kitaplarda Harry, yüz çocuğa bir ömür boyu yetecek ka- dar tehlike yaşadı. Sonunda rahata erdi mi? O erse de yeni kuşak var, eski hikâyeler var. Hatta Dumbledore'un gençlik günahları bile var. Ama esas Harry macerası, se- rinin son kitabı Ölüm Yadigârları ile sonuca bağlanmış oldu. Doğrusu bu durum insanın içini burkuyor. İkinci kitaptan bu yana genç yaşlı demeden hepimiz için ha- yatımızın heyecanlarından biri olmuştu. Okur olarak duyduğum heyecan başkaydı. Yeni kitabı beklersin, adı belli olur, çıkış tarihi belli olur, bir hafta önceden Rem- zi Kitabevi'ne ayırtırsın. O gün öğleyin (Sabah gidersen dükkânı çoluk çocuk doldurmuş oluyor.) gidip alırsın. Bir günde, bilemedin bir buçuk günde okursun. Çevirmen olarak da heyecanlanırdım elbet. O da ayrı bir heyecan, ayrı bir gerginliktir. Çeviriyi yetiştirmeye çalışmaktan kay- naklı bir gerginlik yaşarsın. Bu parçada "Harry Potter serisi" ile ilgili aşağıdakiler- den hangisi söylenemez? 1 A) Harry Potter serisinin yediden yetmişe ilgi gören bir roman serisi olduğu 1 35. H g TE 1 1 B) Harry Potter serisinin romanlarının çevirisini yap- manın da heyecan verici olduğunu C) Harry Potter kitabının kahramanının Kemal Tuğcu'nun romanlarının kahramanıyla benzerlik gösterdiği D) Harry Potter serisinin okurun heyecanını dinamik tuttuğu E) Harry Potter serisinin son kitabı Ölüm Yadigârları'nın hikâyenin bir sonuca bağladığı kitap olduğu için daha fazla okunduğu 1 1 1 T 1 1

34. Biyosferin aynı iklim koşullarının yaşandığı ve aynı bitki örtüsüne sahip büyük küresel yaşam kuşaklarına biyom denir. Biyomların dağılımına etki eden faktörler sıcak- lık, yağış miktarı, yağışın yıl içindeki dağılımı, nemlilik, rüzgâr, enlem, yükselti farklılıklarıdır. Biyom çeşitleri ikiye ayrılır. Bunlardan biri karasal biyomlar diğeri ise sucul bi- yomlardır. Karasal biyomlar tundra, tayga, yaprak döken ormanlar, tropikal ormanlar, otlaklar, savan çöllerde; su- cul biyomlar ise okyanuslar, göller, sulak alanlar, akarsu ve nehirlerde görülür. Bu parçadan hareketle, 1. Hangi etmenlerin biyom dağılımına tesir ettiğine II. Tundra, tayga, yaprak döken ormanlarda karasal bi- yomların görüldüğüne III. Sucul biyomların biyosferde karasal biyomlara göre daha fazla etki alanının bulunduğuna yargılarından hangisine ya da hangilerine ulaşıla- maz? A) Yalnız I D) II ve III B) I ve II C) I ve III E) Yalnız III 1 1 1 1

1 36. Genetik çiplerle insanların genetik taramaları sonucu gü- nümüzde tek gen mutasyonlarını görebilmek; kişinin kalp krizine, diyabet ve alzheimer gibi hastalıklara yatkınlığını analiz edebilmek mümkündür. Genetik tanı denen bu analizlerin, insanların sağlık sigortası yaptırmak istedikle- rinde sigorta şirketlerinin tutumunu nasıl etkileyeceği etik açıdan tartışmalıdır. Genetiği değiştirilmiş organizmala- rin tüketimi ile yabancı DNA'lar alerjen etkiler yaratıp hu- kuksal sorunlar doğurabilir. Örneğin, çileğe alerjisi olan bir insan, çilek DNA'sı içeren GDO'lu bir besin tüketirse bundan olumsuz etkilenebilir. Genetiği değiştirilmiş mı- sırın gıda maddelerine karıştırılması sonucu bazı insan- larda ciddi alerjik tepkiler ve sağlık sorunlarının yanı sıra ekonomik zararlar da meydana gelmiştir. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilme- miştir? A) Genetik taramalarda çeşitli hastalıkların çözümle- nebildiğine B) Sigorta şirketlerinin tutumunun nasıl bir değişiklik göstereceğinin tartışmalı olduğuna C) DNA'ların alerjen etkilerinin hukuksal sorunlar da doğurabileceğine D) Genetiği değiştirilmiş tüm gıda maddelerinin alerji- ye sebeb olduğuna E) GDO'lu gıdaların sağlık sorunlarının yanı sıra ekono- mik zarara da neden olabildiğine

I 1 1 1 1 1 1 1 I 1 1 H 1 E 1 Uzaklara bakmaya gerek yok. Herkes içindeki bulutların dağılmasını ister. Güneşin doğup her şeyi aydınlatması- nı, sıcaklığını kendisine hissettirmesini bekler. Ama sa- dece beklemek yetmez. Çabalamak, çalışmak, arzuyla yorulmak, peşini bırakmamak gerek. Durup bekleyenle ortaya çıkarmaya çalışan aynı olur mu? Ben huzuru iste- yeceğim ama kapısına kadar bile gitmeyeceğim, her şeyi ayağıma isteyeceğim. Affedersiniz ama dünyanın çarkla- rı bu şekilde dönmüyor. 39. Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Bir hedefe ulaşmak için engelleri aşmalı ve desteği- ni alacağımız kişileri doğru seçmeliyiz. B) Zirveye tırmanmak, elimiz cebimizde gerçekleşebi- lecek bir durum değildir; çaba ve emek ister. C) Kendi iç dinginliğimizi yakalamamız, kendi gayretle- rimizle olur. D) Kültürümüzün iç dinamiklerinin sağlam olması, dün- yanın bizden istediklerini yapmakla olur. E) İnsanoğlu neyi, ne zaman elde edeceğini iyi planla- malı, adımlarını buna göre atmalıdır.

31. Yazarak yaşadım, hep severek yazdım. Yazmak için hep bir şey beni dürtüyordu. Yazmadan duramıyordum. Yazarak öğrendiğim kadar hiçbir şeyden öğrenmedim. Siyasal kısıtlamalar sonucu "Kitap kalıcıdır." görüşüne inandım. Tiyatro yazarlığını da bundan dolayı bırakmış- tim. Hayatım boyunca günlük tuttum. Edebiyatçıların olaylar karşısındaki tepkilerini günlüklerine yansıtmasının çok önemli olduğuna inanıyordum. Günlükler, tarihi ger- çekler açısından belge niteliği taşıyorlar çünkü. Sadece edebiyatçılar değil, bence herkes günlük tutmalı. Aşağıdakilerden hangisi bu sözleri söyleyen bir kişi- nin düşüncesi olabilir? A) Yazarın, dönemindeki tanıklıklarına yazılarında yer vermesi kendini geliştirmesinde büyük rol oynar. B) Tiyatro, diğer türlere göre yazarın dünya görüşünü daha rahat yansıttığı bir türdür. C) Toplumun beğenisine göre hareket etmek, yazarın yaratıcılığını köreltir. D) Edebiyatçılar, yazılarında yanlı bir tutum izleyerek kalıcılığı yakalayabilirler. E) Günlükler, tarihe ayna tutan bir tür olduğundan gün- lük yazarı, gerçeği olduğu gibi yazısına taşımalıdır.