Paragrafta Konu, Ana Düşünce ve Yardımcı Düşünceler Soruları

AYT/Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 8. Akademik bir kitapla ne zaman karşılaşsam ceketimi ilik- leme refleksi gösteririm. Meltem Gürle'nin doktora tezin- den yola çıkarak hazırladığı Ölülerle Konuşmak isimli ki- tabi da pek kolay lokma gibi durmuyordu. Oğuz Atay'ın başyapıtı Tutunamayanlar üzerine yazılmış bir kitap kar- şısında insanda belli bir tedirginliğin hâsıl olması da do- ğaldı tabii. Fakat Gürle bununla yetinmemiş, Atay'ın Ba- ti kanonuyla kurduğu diyaloğu merkeze alarak karşılaş- tırmalı bir çalışma yapmıştı. Ceketimin ilk düğmesini ilik- leyiverdim. Bu parçada altı çizili sözle, Ölülerle Konuşmak adlı kitapla ilgili anlatılmak istenen aşağıdakilerden han- gisidir? 1 A) Okunup anlaşılması için yoğun bir çaba ve belli bir birikim gerektirdiği B) Uzun bir zamanda ve rahat bir ortamda okunabilecek bir kitap olduğu C) Taşıdığı başlık nedeniyle daha okunmadan ağırlığını hissettirdiği D) Dil ve anlatımının çetrefilliği yüzünden okuyucuyu yorduğu E) Kalınlığı nedeniyle okurun gözünü korkutup okuma isteği uyandırmadığı 9

n K 39-40. sorulan aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Eleştirmenler, edebiyat gazetecileri ortadan kalktıkça yazar- la okur arasına giren süreç kısalıyor, piyasanın etkisinden de özgürleşiyormuş duygusu gelip yerleşiyor içimize. Ancak nitelikli edebiyatı keşfetmek, karmaşanın içinde kendimize göre iyiyi bulup çikarmak da tam tersine giderek zorlaşıyor. Burada kalemim eleştirinin boşluğunu dile getirmek, eleştir- meni çağırmak istiyor ama biliyorum ki faydasız. Zaman, ni- telikli okurun kendi kendisinin eleştirmeni olması gerektiğini söylüyor arbk bize. Piyasanın sürekli tekrarlayıp durduğu dil oyunlanna düşmemek, uyanık olmak, eleştirel bakışı geliş- tirmek gerek. Yoksa hayatımızı değiştirecek metinler karan- Akta bizi beklerken boşlukta gezip duran kisa tanıtımlar, vi- deolar arasında kaybolmaya devam edeceğiz. 39. Bu parçada geçen "karanlıkta bizi beklerken" sözüy- le metinlerle ilgili olarak anlatılmak istenen aşağı- dakilerden hangisidir? A) Kaha olması B) Gerçeklerden yola çıkması C)Yetkin olması DKeşfedilmemiş olması E) Bilinmeyen durumlan açıklığa kavuşturması 40. Bu parçadan hareketle, L Yazar ve eleştirmen arasında bir iletişim eksikliği söz konusudur. II. Nitelikli metinlere ulaşmak zorlaşmıştır. III. Eleştiride gittikçe bir azalma görülmektedir. IV. Nesnel eleştiri anlayışı kabul görmemektedir. yargılarından hangisi kesin olarak çıkarılamaz? A) Yalnız t D) Yalnız Ill Ive IV C) Yalnız II E) II ve IV 1. Oturum

AYT/Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 10. Hiçbir sanat ve edebiyat adamı sirf ahlaki olanları anlat- tığı için edebiyatın dışına atılamazsa her toplumda görü- len zaafları, her çeşit ahlaki çürümüşlüğü eserlerinde ko- nu edenler de edebiyattan dışlanamaz. Sanatın aynı za- manda eleştiri görevi vardır; sosyal problemleri eleştir- mek, yaraları deşmek için bu problemlerin gösterilmesi de gerekir. Her sanatçı kendi sanatının diliyle bu prob- lemlere işaret eder. Mehmet Akif, divan şiirini ve Serveti- fünun edebiyatını ahlak açısından mahkûm etmişti fakat natüralist-pozitivist-edebiyatın en güçlü temsilcisi olan Emil Zola'yı çok beğenir, onun ahlaksızlığı teşhir ederek ahlaka hizmet ettiğini düşünürdü. 1 Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisi çıkarıla- maz? A) Sanatçının, eserinde ahlak dışı kabul edilen konuları anlatması onu edebiyatın dışına itmez. B) Sanatın görevlerinden biri de toplumsal sorunları yansıtmak ve eleştirmektir. C) Toplumun benimsediği ahlaka ters düşen konulara yer vermemesi, bir eseri sanat çizgisinden uzaklaş- tırmaz. D) Sanat eseri, konusunun ahlaka uygun olup olmama- sıyla değerlendirilemez. E) Mehmet Akif, toplumdaki ahlaki çözülmeyi şiirlerinde sert bir tutumla eleştirmiştir. 11. Nazım tatların coşku linin H çok ka uzun köşes pek dar, maz bilm Bu ha A) BY C

lat- 5rü- ko- za- tir- esi ob- eti- at an ek 1 B 11. Nazım Hikmet'in şiiri, Türkçenin 20. yüzyıldaki en özgün tatlarından biridir. Serbest şiirin imkânlarını onun kadar coşkuyla kullanabilen kaç şair vardır? Ve elbette halk di- linin küfürden ağıtlara, yergiye; türkülerden deyimlere o çok kıpırtılı ve cümbüşlü hazinesi Nazım'ın şiirinde uzun uzun nefes alır. Nazım, hiç şüphesiz modern Türk şiirinin köşe taşlarından biridir ve onun o pırıltılı, coşkulu şiir dili pek çok zaman yalnız kendisinin geçebildiği son derece dar, tehlikeli bir yolu andırır. Her şiire soyunanda kaçınıl- maz bir taklit etme hissi uyandıran fakat benzerini yaza- bilmek neredeyse imkânsız olan bir şiirdir Nazım'ın şiiri. Bu parçada Nazım Hikmet'le ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Halk diline özgü ögelere yer verdiğine B) Şiire yeni başlayanlarda öykünme duygusu uyandır- diğina C) Toplumsal gerçekleri lirik bir anlatımla dile getirdiğine D) Özgür şiirin olanaklarını başarıyla kullandığına E) Çağdaş Türk şiirinde kendisiyle sınırlı bir tarz yarattı- ğına

Sanatçıya dönük eleştiri yöntemi eser ile yazar arasındaki ilişkiler temel alınarak geliştirilen bir anlayışla ilerletilir. Bu anlayışa göre edebî bir eser her şeyden önce kendine yer edinecek bir çevre arayış içinde var olmaya çalışan yazarın duygu ve düşüncelerini yansıtır. Sanat, duyguların ifadesidir ve onu oluşturan kişinin tüm yönlerini ve yönelimlerini içinde barındırarak okuyucusuna iletir. Bu bakımdan bir eserin duygusunu ve tekniğindeki incelikleri anlamak için yazara yönelmek gerekmektedir. Yazarın zevk anlayışı ve psikolojisi üzerinden hareketle eserin anlaşılmaz denilen tüm yönleri açığa çıkarılabilir. 27. Bu parçadan, I. Eseri anlamanın hareket noktası yazarın düşünce dünyasından başlar. II. Yazarın duygularını anlamak için sadece yaşadığı çevreye odaklanılmalıdır. III. Yazar, bütün duygularını eserinin içine saklar ve okuyucuya sunar. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II E) II ve III C) Yalnız III

42. Sanat, görgü ve kültür birikimiyle beraber doğru- dan doğruya insanların içgüdüsüne ve hislerine seslenen bir olaydır. Herkesten uzaklarda, yalnız başına yaşayan bir kişinin sanat duygusu, sanata yıllarını vermiş, üzerinde araştırmalar yapmış, her türlü bilgiye sahip bir kişininkinden üstün olabilir. Bu parçada öne sürülen düşünce aşağıdakiler- den hangisiyle bağdaşmaz? A) Sanat, insanın duygularını doğrudan etkiler. B) Sanat çevresinden olmayan kişinin de, sanatla ilgili yaratıcı düşünceleri olabilir. C) Sanatçının yaratıcılığı sezgi ve duygu gücüne bağlıdır. D) Sanat duygusu, ancak sanatla uğraşarak ge- liştirilebilir. E) Sanat duygusu, yalnız sanatçılarda bulunan bir özellik değildir. (1988-ÖSS)

Duygu ve düşüncelerin ifade edilmesine sağlayan edinitmiş bilgiler, birikimler ve kültürle zenginleşmiş bir sistemdir, dil. Konuşma yeteneği dolayısıyla insanı insan yapan niteliklerin başında gelen dil, insanın dünyadaki yerini belirleyen en önemli özelliktir. Dil, bireysel ve toplumsal gereksinimlerden doğmuştur. Ana dili doğru ve güzel kullanmak, iletişimin her biçimi için büyük önem taşımaktadır. Yunus Emre "Söz ola kese savaşı / Söz ola kestire başı" diyerek dili etkili ve güzel kullanmanın gerekliliğini belirtmiştir. Bu nedenle dili kurallarını bilerek kullanmamız, okuduğumuz her türlü metni daha iyi anlamamızı ve her türlü iletişimde başarılı olmamızı sağlar. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) İletişimde iyi bir noktayı yakalayabilmek için dili kurallarına uygun kullanmak önemlidir. B) Dil, insanın ve diğer bireylerin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla oluşturulmuştur. C) İnsan, konuşma yeteneği sayesinde diğer canlılardan üstün konuma gelmiştir. D) Ana dili düzgün kullanmak her türlü iletişim son derece önemlidir. E) Dilin ortaya çıkmasında bilgi, tecrübe ve toplumsal birikim etkili olmuştur.

Çöküş emareleri gösteren Osmanlı Devleti'ndeki insan problemini en fazla işleyen sanatçılardan biri Ahmet Mithat Efendi'dir. Onun her hikâye ve romanı bize bu yönde malzeme verecek bir potansiyel taşır. Hayatı ya- pan da yıkan da insan olduğundandır ki romancılar hep insan problemi üzerine eğilmiştir. Bu, roman türünün vazgeçilmez bir özelliğidir. Zira bu tür, insansız yapa- maz; daha doğrusu onun çekim sahasını insan prob- lemi ve problemli insanlar oluşturur. Ahmet Mithat Efen- di de farklı bir yol izlememiştir bu konuda. Seçtiği in- sanların çoğu sorunludur ve yazar da mesajlarını on- lar üzerinden verir. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söy-) lenebilir? A) Ahmet Mithat, diğer romancılar gibi insan sorunu izleğinden hareketle kalem oynatmıştır. B) Yazar, toplumsal konuları işlediği takdirde gelecek nesillerce de okunur. C) Ahmet Mithat, Osmanlının çöküşüne sebep olan şeyin yanlış Batılılaşma olduğunu düşünmektedir. D) Ahmet Mithat, sorunlarından hareketle insanlara doğruyu öğretmeyi amaçlamıştır. 24 E) Insan problemlerinden beslenen roman, aynı za- manda o sorunları çözmek için de yol gösterici ol- muştur.

15. Earth to Echo filminde küçük bir kasabaya zorunlu iniş ya- pan uzaylının üç çocuğun yardımıyla evine dönme çabası anlatılıyor. Film tümüyle kurgusal hatta ET'nin akıllı telefon, çağı versiyonu denebilir fakat insan olmayan ziyaretcilerle ilk karşılaşmaya ilişkin eğlenceli sorular doğuruyor. Bu film, uzaylıların iyi olduğu çok küçük bir azınlığa giriyor. Fakat bu, çok da çocukça olmayabilir. Carl Sagan, radyo teması kurabilecek türlerin muhtemelen savaşçı eğilimlerini geride bırakmış olacağını öne sürmüştü. Sagan'ın 1985 tarihli Con- tact (Mesaj) romanında bir uzaylı, kitabın insan kahramanı- na "Saldırgan uygarlıklar neredeyse istisnasız biçimde hep kendilerini yok etmiştir." diyordu. "Bu, onların doğasında var; ellerinde değil." Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi sözü edilen filmin özelliklerinden biri değildir? A) İyilikseverlik temasının işlenmesi B) Anlatılanların hayal ürünü olması C) Bir konuyu ilk kez ele alması D) Günümüz dünyasına uygun olması E) Türüne göre farklı bir özelliğinin olması

gine 31. sair, her zaman ne söylediğinin değil; nasıl söylediğinin pesin- olmalıdır. Yıllarca bunu savundum ben. Bir şiiri, bir düzyazıdan pokşair var etrafımızda. Onları da şiirlerini de sevmiyorum. Şiiri, aran şey, her zaman anlatımıdır ama bunu unutan maalesef pek sanlara bir şeyler öğretmek ya da toplulukları bir düşünce etrafında oluşturmak için kullanmaya çalışıyorlar. Ahmet Haşim'in dediği gibi Spin bülbülü öldürüyorlar." Anlamıyorlar, şiir anlaşılmak için değil dyulmak için yazılır. Anlaşılmak istiyorsanız makale yazın, deneme zi, fikra yazın ama şiir yazmayın. Şiir yazıyorsanız sözcüklerin misini bize hissettirin. Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine verilmiş bir yanıt ola- bilir? A Duygularımız şiir yazarken bize yön vermeli mi? Stir tarih ve toplumdan bağımsız düşünülebilir mi? Şairler içerik seçerken sizce nelere dikkat etmeli? Uslubu ön planda tutan şairler, başarıyı yakalayabilir mi? Şirde mesaj verme kaygısı güdenlerle ilgili ne düşünüyorsunuz? Tacon E) Eğer ulaşar 33. 1. Başk ken e nede 11. Profe sirad göre üzülü indire de te Numara söylene A) cu mak B) I. cu C) I. cu D) I. cu mak E) I. c mek

za- celik cere east- bir yle ak da ve 11- a K 1 = Deneme 23. Sir Arthur Conan Doyle, dünyanın en meşhur dedektifi Sherlock Holmes'un yaratıcısı. Ilk Holmes öyküsü 1887 yılında yayımlanır. Ardından meşhur Strand dergisinde 1889'dan itibaren Holmes hikâyeleri yayımlanmaya de vam eder ve hikâyeler çok büyük ilgi görür. Öyle ki Doy- le, 1893'te Son Vaka'da dedektifi öldürür ama bundan dolayı sonrasında bir türlü rahat edemez. Holmes'un geri dönmesi konusunda ısrarlı okurlar ve yayıncılar sonunda başarılı olurlar ve 1903'te Boş Ev hikâyesiyle Holmes geri döner. Ancak Doyle, bu hikâyeden önce 1901'de Bas- kerville'lerin Köpeği'nin ilk bölümünü yayımlar. Doyle, her ne kadar bu hikâyenin Holmes'un ölümünden önce yazıldığını söylese de kimseyi ikna edemez ve bu, okur- lanın ve yayıncıların Holmes'un geri dönmesi konusunda- ki israrlarını artırır. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Unutulmaz roman kahramanları her yönden kusursuz özelliklere sahiptir. B) Okurların yönlendirmesi, usta sanatçıların bile başarı- Siz eser vermesine neden olabilir. C) Bir sanatçının hayatının tüm evrelerinde aynı ilgiyi görmesi beklenemez. D) Kimi eser kahramanlan yazar ve eserden bağımsız bir hüviyet kazanabilir. E) Başarılı yazarlar, her eserinde özgün şeyler ortaya koyabilen sanatçılardır.

PARAGRAF 8. /benimhocam TEST 57 7-8. soruları aşağıdaki paragrafa göre cevaplayınız. İnsanlar, daima çevrelerini kullanmış ve ondan yararlanma yollarını aramıştır. Bu bazen iyi yönde bazen de kötü yönde gelişen bir olgudur. Dünyada insan sayısının artması ve insanların bitmek bilmeyen istekleri; dünyamızın kapasi- tesi üzerinde kullanılmasını gündeme getirmiştir. İlerisini düşünmeyen, sadece tüketen bir toplum... Önceleri bu pek anlaşılmasa da artan dünya nüfusu ve ülkelerin dünyanın nimetlerinden daha fazla pay elde etmek istemeleri sonucu doğada geri dönüşümü olmayan bozulmalar meydana gel- miştir. Teknolojik gelişmelerin hız kazanmasıyla insanoğlu doğaya daha çok müdahale eder hâle gelmiştir. Sularımızı, atmosferimizi, toprağımızı kirlettiğimizi kim inkâr edebilir? Bununla da sınırlı kalmadı, çoğu hayvan ve bitki türünü de yok ettik. Bütün bunları yaparken hep bitmek bilmeyen bir isteyişle hareket ettik. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden han- gisi söylenemez? A) Miteleyici sözcüklerden yararlanılmıştır. (rm121 RV... J Tartışmacı anlatım biçimiyle yazılmıştır. Görsel ögelerden yararlanılmıştır. Genellemelere yer verilmiştir. Sözde soru cümlesiyle anlam güçlendirilmiştir.

2021-TYT/ Türkçe 16. (1) Insanlık tarihi, yeniliklerle ve başlangıçlarla doludur ve biz çevremizde gördüğümüz nesnelerin ilk hålleri üzerine hep kafa yormuşuzdur. (II) Tarihte kullanılan ilk kalemden icat edilen ilk bilgisayara bütün o kullandığı- mız eşyaların, teknolojik ürünlerin ilk hållerini, bilhassa ortaya çıkış serüvenlerini merak ederiz. (III) Çocukluğu- muzdan itibaren elimize geçen ne varsa karıştırır, işle- yişini ve nasıl kullanıldığını anlamaya çalışırız; özellikle oyuncaklar bu merak duygusundan paylarına düşeni fazlasıyla alırlar. (IV) Araştırmalar MÖ 4000 yıllarında çocukların pişmiş topraktan yapılan hayvan figürlerine ip takarak çektiklerini ve onlarla oynadıklarını söylüyor. (V) Aslına bakarsanız oyuncağın tarihini bundan tam yir- mi beş bin yıl önce yapılan küçük bir mamut heykelciği ile başlatanlar da var. (VI) Oyuncak bebek yapımı ise MÖ 2000'lerde Mısır'da görülmüş. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci parag- raf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar? A) II B) III C) IV D) V E) V

5. Şiiri bir imkân, bir gizli bahçe olarak keşfettiğim andan beri hep orada gecelemeye çalıştığımı söyleyebilirim. Bu cümlede şairin şiirle ilgili vurguladığı düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Toplumu yönlendirme işlevinin bulunduğu B) Akılla duygunun iş birliği sonucu ortaya çıktığı C) Kişiye farklı bir dünya sunarak huzur ve mutluluk ver- diği D) Dünyayı anlamlandırmada kişilere yol gösterdiği E) İnsanların ortak duygularına en iyi tercüman olduğu

1. XIX. Yüzyıl boyunca "Denge Politası" uygulayan Osmanlı yö- netimi 1856 Paris Antlaşmasına gitmeden önce Avrupa dev- letlerinin isteğiyle Islahat fermanını ilan etmiştir. Buna göre; 1. Topraklarını korumak için başka devletlerin desteğine ihtiyacı olduğu Bazı Bazı Batılı devletlerin Osmanlı içişlerine karışmalarının önlenmeye çalışıldığı Paris Antlaşmasının Osmanlı için önem arzettiği verilenlerden hangilerinin Osmanlı Devleti için doğru olduğu söylenilebilir? A) Yalnızl D) ve III B) Yalnız II E) I, II ve III CI ve II

5. Avustralya'dan bilim insanları bir deneyde şekerli su kåsesini bir insan yüzü çiziminin önüne, şekersiz su kâsesini ise soyut bir çizimin önüne koydu. Arılar bir- kaç tur dolaştıktan sonra şekerli suyu buldu. Bilim in- sanları daha sonra şekersiz su kâsesini arıların daha önce görmediği bir insan yüzü çiziminin önüne, şe- kerli su kåsesini de daha önceki aşamada kullanılan insan yüzü çiziminin önüne koydular. Bu sefer ari- lar yalnızca görsel farklılığı kullanarak şekerli suyu hemen buldu. Bu araştırma aşağıdaki genellemelerden hangi- sini doğrulamak için yapılmış olabilir? A) Arılar, şekerli ve şekersiz suyun farkını tat du- yusu dışında da algılayabilmektedir. B) Arılar, görsel hafızalarının güçlü olması saye- sinde farkındalık yetilerini artırabilmektedir. C) Arılar, şekerli olan maddeler aracılığıyla yaşamını devam ettirmektedir. D) Arılar, insan yüzlerini insanlardan daha hızlı ayı- rabilmektedir. E) Arıların insan yüzünü ayırt edebilme özellikleri bulunmaktadır.