Paragrafta Konu, Ana Düşünce ve Yardımcı Düşünceler Soruları

10. (1) Tüm canlılar gibi insanın da yaşamını sür- dürmesi, öncelikle doğal çevresiyle uyum kur- masına bağlı olmuştur. (II) Ne var ki insan uyum kurmakla kalmamıştır. (III) Düşünme, iletişim kurma ve araç yapma gücüyle doğaya egemen olma sürecine girmiştir. (IV) İnsanın bu yetileri- nin belirgin izleri günümüzün göz kamaştıran bilimsel ve teknolojik başarılarından tarihin de- rinliğinde kalan Eski Taş Dönemi'ndeki icatlara kadar uzanmaktadır. (V) Bilim tarihinden; ilk uygarlıkların Dicle-Fırat, Nil ve Indus gibi büyük nehirlerin vadilerinde ortaya çıktığını öğreniyo- ruz. Bu parçada numaralanmış cümlelerden han- gisi düşüncenin akışını bozmaktadır? A) I B) II C) III D) IV E) V

amını sür- yum kur- san uyum =, iletişim egemen yetileri- maştıran rihin de- icatlara den; ilk -i büyük greniyo- -n han- E) V ek Cik- Igi a- in B 12. Bizde gösteriş merakıyla nazar korkusu atbaşı gider. Gezip dolaştığım ülkelerin hiçbirinde bi- zim kadar gösterişe düşkün bir yer görmedim dersem abartmış olmam herhalde. İnsanlar, kendi iç dünyaları ve değerleri için değil, birbir- leri için yaşıyorlar. Zenginliğin, güzel arabanın, mal mülk sahibi olmanın tek zevki; başkalarına, "Bakın sizde olmayan şeyler bende var!" der gibi dolaşabilmek, parayı ve gücü her şey gören bu toplumda, kendini en yukarıda hissedebilmektir. Bu parçaya göre bizde gösteriş merakıyla nazar korkusunun atbaşı gitmesinin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) İnsanların toplumda boy göstermek isteme- si B) Kendilerini insanlara ispatlamak çabası içinde olmaları C) Zenginlikle mutluluğa erişeceklerine inan- maları D) Parayı ve sosyal gücü tek ölçüt almaları E) İnsanların, yaşamın temeline kendilerini değil başkalarını koymaları

11. Gerek yabancı dil ve yazın dallarında gerek öteki bilim dallarında değişmeyen gerçek; yük- seköğretimin yaşamdan kopuk, soyut bir bilgi aktarmacılığının ötesine geçememesi. Yaşa- mında hiç kitap okumamış bir öğrenciye, yazın kuramları ve yöntemleri üzerine ne anlatırsanız anlatın, havada kalıyor. Bu nedenle öğrenciler dersten derse koşup, haril harıl not tutup ez- berliyor, ilgisizlerse derslere girme gereksinimi bile duymuyor; başkalarının tuttuğu notlardan sınava hazırlanıyor. Ama sonuç aynı, ilgilisi de ilgisizi de bir şeyler öğrenmek isteyeni de iste- meyeni de soyut bir bilgi yığmacası ve sınav baskısı içinde tıkanıp kalıyorlar. Bu parçada yazarın yakındığı durum arasında 1. Yükseköğretimin uygulamadan uzak bilgi- ler vermesi II. Öğrencilerin ezberci eğitim sonucunda toplumsal duyarlıklarını kaybetmesi III. Kitapla arasına mesafe koyan öğrencilerin edebiyatla ilgili meselelere ilgisiz kalması hangileri yoktur? A) I ve II B) I ve III D) Yalnız II C) Yalnız I E) II ve III

15. (1) Ağız ve diş sağlığını korumak, insan hayatı için büyük önem taşıyor çünkü sağlık ağızda başlıyor. (2) Ağız ve diş sağlığına önem verilmediği takdirde kaybedilen sadece dişler olmuyor, etkisi bütün vücutta hissedili- yor. (3) İhmal edilen bir diş eti iltihabı; diyabet, erken doğum ve ciddi kalp hastalıklarına bile sebep olabili- yor. (4) Insan hayatını bu denli etkileyen diş eti hastalıklarından korunmak elbette mümkün... (5) Bunun için küçük yaşlardan itibaren ağız bakımının iyi bir şekilde yapılması gerekiyor. (6) Öncelikle dişler hem fir- ça hem de diş ipi yardımıyla temizlenmeli. (7) Eğer diş taşı veya plaka oluşumu yahut diş eti hastalığı (ke- mik erimesi) gibi problemler varsa ihmal edilmeden hemen bir diş hekimine başvurmak şart. Metin, anlatılan düşünceler bakımından iki parçaya bölünmek istendiğinde ikinci paragraf kaç numa- ralı cümleyle başlar? A) 3 B) 4 C) 5 D) 6

24. ? Öykülerinde romanlarının zeminini hazırlamış yazarlar elbette vardır. Ama bu, onların büyük ro- mancı, önemli öykücü, başarılı edebiyatçı olmalarını engellemez yahut sağlamaz. Bunu da zaten bu dü- şünceye hizmet etsin diye bilinçli yaptıklarını düşün- müyorum. Örneğin Ahmet Hamdi Tanpınar, Yaz Yağ- muru adlı öyküsünde Huzur'un ya da Acıbadem'deki Köşk adlı öyküsünde Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nün temel meseleleriyle haşır neşir olmuştur ama bundan sebep her iki öykü de çok iyi öykü, her iki roman da birer başyapıt değildir. Öykü bir zıplama tahtası mi oldu şimdi? Hayır. Öte yandan Oğuz Atay... Korku- yu Beklerken'de yer alan öykülerin böyle bir nitelik taşıdığını söylemek olanaksızdır. Ya da Sait Faik'i düşünelim, eğer öyküyü bu amaçla kullandıysa çok başarısız oldu demektir çünkü yazdığı iki roman da öykülerinin yanında oldukça zayıftır. Yani meramım şudur: ----? Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın hem başına hem sonuna getirilebilecek bir yargıdır? A) Öykünün romanda ipi göğüsleyebilmek adına bir basamak olarak görüldüğü tezi ne derece doğru- dur B) Öykünün romandan keskin çizgilerle ayrıldığı noktaları görmezden gelebilir miyiz C) Öykü yazmanın tercih edilmesi, roman yazmaya göre daha yüksek bir orana sahiptir denilebilir mi D) Edebiyatın farklı türlerine ait ürünler veren sanat- çıların, bu ürünlerinin görmezden gelinmesi ka- bul edilebilir mi E) İlk yapıtını öykü türünde veren yazarların, son yapı- ti mutlaka roman olur diye ahkâm kesilebilir mi 25.

"S 7₁ 5. (1) Modern sanat ve edebiyat akımlarından birisi toplumcu-gerçekçilik akımının, Maksim Gorki'nin Ana adlı romanıyla belirginlik kazandığı kabul edilir. (II) 1934'te Rusya'da gerçekleştirilen 1. Sovyet Ya- zarlar Kongresi'nde alınan kararlar doğrultusunda sistemleştirilen bu akım, aynı ülkede resmî sanat/ edebiyat anlayışı olarak benimsenmiştir. (III) Kısaca "Marksizm'in sanat ve edebiyat alanındaki iz düşümü şeklinde tanımlanabilecek akım, Türkiye'de 1920'le- rin sonunda Nazım Hikmet'le ivme kazanmıştır. (IV) 1980'lere kadar da Türk edebiyatının baskın akımları arasında yer almış fakat Rusya'da ve Batı'da olduğu gibi Türkiye'de de toplumcu-gerçekçilik, temsilcisi olan yazar ve şairler tarafından aynı şekilde idrak edilmemiştir. (V) Bazı yazar ve sanatçılar, toplum- cu-gerçekçilik akımının günümüzde miadını doldur- duğunu savunarak edebiyatımızın son dönemde top- lumcu-gerçekçilik akımı ile ilgili yapıtlar bakımından verimsiz bir dönem geçirdiğini ileri sürmektedir. (VI) Bunun sonucu olarak Türk edebiyatı özelinde birden fazla toplumcu-gerçekçilik anlayışı ortaya çıkmış ve bunlar arasında öne çıkanlardan birisi de Attilâ İl- han'ın "sosyal realizm" şeklinde adlandırdığı estetik anlayış olmuştur. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır? C) IV A) II B) III D) V E) VI 5 AP 7.

27. Sanat, toplum üzerinde çok çeşitli etkiler yaratabilir. Ön- celikle sanat, toplumun kültürel ve duygusal gelişimine katkıda bulunabilir. Sanat eserleri, insanların duygusal ve düşünsel dünyalarını zenginleştirerek insanların ken- dilerini ve dünyayı daha iyi anlamalarına yardımcı olur. Sanat, aynı zamanda toplumun sosyal ve politik sorun- larını ele alarak insanların bu konular hakkında düşün- melerini ve konuşmalarını sağlayabilir. Sanat, ayrıca in- sanlar arasındaki iletişimi ve anlaşmayı arttırabilir. Sanat eserleri; insanların farklı kültürleri, inançları ve düşünce- leri tanımasına ve anlamasına olanak tanır. Yani aslında sanatın toplum hayatını zenginleştirmede yeri doldurula- maz bir noktada olduğu bilinmelidir. Bu parçada sanat ile ilgili asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Sanatın toplum üzerindeki etkileri çok geniş ölçekte düşünülmelidir çünkü sanat, insanların hayatlarını zenginleştirmek için vazgeçilmezdir. B) Sanat, insanların sosyal ve siyasi olayları anlamlan- dırmalarını sağlayan yardımcı unsurlardan biridir. C) Her sanat eseri toplumda bir karşılığı olan süreçleri anlatmak için üretilmiş resmî tarih kayıtları olarak dü- şünülmelidir. D) Sanat, toplumların kültürel gelişiminde tarihsel açı- dan ele alınabilecek birçok olayı yeni nesillere aktar- mayı sağlayan bir araçtır. İnsanlar arası iletişim problemlerinin aşılmasında sa- nat eserlerinin doldurduğu boşluğu başka hiçbir araç dolduramaz. 2023/000-4 9

26. Folklor sözü, İngilizce "folk" ve "lore" sözcüklerinden oluşmuştur. Folk "halk", lore ise "bilim, bilgi" anlamına gelir. Bu nedenle Türkçede "folklor" terimi, "halk bilimi" sözüyle karşılanmaktadır. Folklor; bir ülke ya da belirli bir bölge halkına ilişkin maddi ve manevi alanlardaki kültürel ürünleri konu edinen, bunları kendine özgü yöntemlerle derleyen, sınıflandıran, çözümleyen, yorumlayan ve son aşamada bir bireşime vardırmayı amaçlayan bir bilim dalıdır. En derli toplu anlamıyla folklor; genel olarak sözlü halk edebiyatı, halk musikisi, halk temaşası, halk gelenek ve inançları gibi tamamen fikri ve manevi tezahürleri, kısaca halkın manevi kültürünü araştıran bir bilimdir. Düğün, bayram, cena e, kandile ait halk gelenekleri; cin, peri, büyü, muska gibi şeylere inanma şeklinde tezahür eden bütün halk inançları ile türküler, mâniler, bilmeceler, oyunlar, masallar, menkibeler, deyimler ve atasözleri de folklorun konusu içindedir. Bütün bunlar belli kadrolar epre dâhilinde tespit ve tetkik edilir. Bu parçaya göre aşağıdaki önermelerden hangisi halk biliminin bakışıyla örtüşür? A) Halk bilimi, sadece sözlü verimleri ve kaynakları temel alır. B) Her ulusun kendine özgü bir toplum yapısı olduğundan folklorun tanımı ve kapsamı da çeşitlidir. C) Bir toplumda rastlanan herhangi bir alışkanlık veya âdetin oldukça benzerine bir diğerinde de denk gelinir. D) Her halkın kendi biricik inanç biçimleri, evrenselin içinde işgal ettiği yerle karşılaştırılarak inceleme konusu edilir. E) Halk bilimi, toplumların kendilerine has karakteristik özelliklerini belirlemek adına çeşitli yasalar geliştirmekten uzak durur.

6. • Bir kutup ayısı çölde yaşayamazken çölde bu- yüyüp gelişen bir kaktüs de kutuplarda yaşa- yamaz. ● Okyanusta yaşayan canlıların büyüyüp gelişe- bilmesi için deniz suyunun asitlik derecesinin belirli bir seviyede olması gerekiyor. Bu cümlelerden hareketle ✓ 1. Her canlı kendine uygun yaşam koşullarında varlığını sürdürür. II. Canlıların neslinin devam etmesinde yaşam alanları büyük rol oynar. III. Yaşam alanı değişen bir canlının değişime uğ- raması kaçınılmazdır. yargılarından hangileri söylenebilir? A) Yalnız B) Yalnız II D) Yalnız III E) I, II ve III ve II

27. Hiroşima'da öleli oluyor bir on yıl kadar Yedi yaşında bir kızım büyümez ölü çocuklar Çalıyorum kapınızı teyze, amca, bir imza ver Çocuklar öldürülmesin şeker de yiyebilsinler Nâzım Hikmet'e ait bu dizelerde asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Savaşlardan en büyük zararı masum çocuklar görmektedir. B) Masa başında alınan kararlar, halkı -en çok da çocukları- ezer. C) İnsan doğduğu yere ait izleri, ömrü boyunca pranga gibi taşır. D) Yaşam istenci, hayata tutunmak için insana daima güç vermektedir. E) Maddi çıkar uğruna savaşmak, insanlık onuruna en aykırı davranıştır.

5. Sıradan insanlar, dilin penceresinden dışarıdaki dünyaya öylece baktıkları hâlde şairler, pencere cami üzerindeki tırnak izlerini ya da camin, parmak uçlarında bıraktığı soğuk hisleri de fark ederler. Bu cümlede şairlerle ilgili asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Konu seçiminde güçlük çekmedikleri B) Hayatın içindeki önemsiz ayrıntıları görebildikleri C) Kendilerini başkalarından üstün gördükleri D) Dilin ayrıntıları üzerinde yoğunlaştıkları E) İçten ve samimi bir kişiliğe sahip oldukları

Gazetede her gün takip ettiğim bir köşe yazarı vardı. Bu genç, dinamik yazarın yazarlık serüveni öyle çok da uzun bir geçmişe dayanmıyordu fakat bu kadar kısa bir yazı hayatı olmasına rağmen bugün de en çok okunan, okun- duğu kadar da tartışılan ve gündem oluşturan yazarlar arasındaki yerini çoktan aldı. Kimseninkine benzemeyen konuları hiç de alışık olmadığımız şekillerde ele alıyor- du. Bu sebepledir ki böyle köşe yazarlarını, dolayısıyla gazetecileri severim. Hatta bu yazarlar gençse ve yeni yetişiyorsa onları yazmaya bizzat ben teşvik ederim. Ne var ki bu mesleğe başlarken ben de böyleydim. Şimdi tecrübeli bir yazar olarak bu yeni yazarlara şöyle diyorum: Ne düşünüyorsanız onu yazacaksınız. Fakat yazma anında beyninize sansür uygulamayacaksınız. Ben, deneyimli bir yazar olarak yazılarınızı dikkatle okuyorum. Yanlış olsa dahi hiçbirinizin düşüncesine kesinlikle müdahale etmiyorum. Ama Türkçe hatalarınız varsa mantık hatalarınızı düzeltir ve eleştirel bir şekilde anlatırım size. Bu eleştirilerimi de siz yazınızı koyduğunuz gün değil, bir gün sonra yaparım ki yaptığım eleştiriden etkilenip de yazınızı yayından kaldır- mayasınız. Bilirim ki bir yazarı geliştiren şey onun yaptığı yanlışlardır, tecrübesiz bir yazarın ilerlemesini istiyorsanız onun yanlış yapmasına izin vermelisiniz. 37. Bu parçada sözü edilen genç köşe yazarıyla ilgili aşa- ğıdakilerden hangisi söylenebilir? 38. AV Seçtiği konular ve bu konuları ele alış biçimleri bakı- mindan farklıdır. Mesleğe yeni başladığı için yeterince okura ulaşama- mıştır. C) İlk yazılarını haftalık çıkan bir gazetede yayımlamıştır. D Yazı hayatının ilk dönemlerinde sıkıntılı bir süreç ge- çirmiştir. E) Gazetecilik eğitimi aldığı için kısa sürede adından söz ettirmiştir. Bu parçada altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağı- dakilerden hangisidir? AY Düşüncenin önemini kavrayıp düşünceyi başkasına aktarırken temkinli davranmak BY Düşünceleri kâğıda dökmeden önce bir süzgeçten ge- çirmek Duygu ve düşünceleri aktarırken kırıcı olmamaya ça- lışmak D) Düşünce üretmede akla izin vermek, aklı sıkı dene- timden kurtarmak Düşünceleri yavan bir dille anlatmaktan kaçınmak

la 40. Bu parçaya göre bilgilerin öğrenilmesi için öğrencilerin; 1. yeni bilgilerle eski bilgileri ilişkilendirmesi, + II. bilgiler üzerine yoğunlaşması III. bilgilerin kaynağını merak etmesi eylemlerinden hangilerini yapması belirtilmemiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II g DI ve II C) Yalnız III E) II ve III

ama ve Yorumlama ek- Y at ek 1. 7 Test 6. 31 BEB637C5 Pazırık halısı, düğümlü halıdır ve bütüne yakın şekilde ele geçen dünyadaki en eski hal örneğidir. Sanat ve iko- nografi açısından hatırı sayılır bir değerdedir. Bu değerli halı bu yüzden çeşitli topluluklar tarafından korunmuş ve kendi kültürlerinin başlangıç çağlarının bir sanatsal üreti- mi olarak takdim edilmeye çalışılmıştır. MÖ 4-3. yüzyıllar- da Altay bölgesinde yaşayan Türklere ait bir kurgana ölü- gömülmüştür. Araştırmacılar kurganların daha çok İskitle- ye eşlik etmek üzere yerleştirilen at kadavraları ile birlikte re ait olduğunu kabul etmekle beraber, İran (Fars) veya Ermeni sanatına ait olabileceğini de söylemektedir. Kitap boyutunda ilk çalışmanın Fuat Tekçe tarafından yapıldığı bu halı, teknik açıdan ve üslup açısından ayrıca ikonogra- fik ve ikonolojik açılardan da Türk sanat ve kültürünü yan- sıtmaktadır. Bu parçada "Pazırık halısı" ile ilgili olarak aşağıdakiler- den hangisine değinilmemiştir? Ünite 3. Orta oyunu rüdür. Bu da geçmi yerli seyi nun dah nu gibi 20. yü nu, Ta 1. A) Kendi türünde dünyanın ilk halısı olduğuna B Başka toplumlar tarafından da sahiplenildiğine CÜzerinde ilk çalışmanın Farslar tarafından yapıldığına D) İthal olma ihtimalinin bulunduğuna E) Birçok özelliğinden dolayı yerli olduğuna ki tiy sa c Quranisin ne yüz B F

ve Yorumlama Test 31 2. Bizim insanımızın başlıca özelliklerinden biri inatçılığıdır diyebilirim. Bu inatçılığın nasıl doyurulduğunu sokaklar, evler dolusu tartışmalarda görebiliriz. Belli düşüncelerin tartışıldığı açık oturumların bile maç seyircisi anlayışıyla değerlendirildiğini; mantığa, aklın kullanılışına nasıl çıl- gınca karşı konduğunu gerçekten aydın olanlar üzülerek izliyorlar. Ciddiyet isteyen düşünceye dayalı tartışmalara gereken önem verilmiyor. Toplumumuzda inatçılıklara an- cak çıkarlar baş eğdirebiliyor. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilme mistir? A) insanımızın inatçı bir ruh yapısına sahip olduğuna B) Tartışmalarda doğruyu bulmanın değil, başkalarına üstün gelmenin mücadelesinin verildiğine C) Olaylara ve durumlara aklın ve mantığın penceresin- den bakılmadığına D) Kişilerin belli bir cıkarı varsa inatçılıklarından vazgeç- tiklerine E) Düşünsel tartışmaların gerektiği gibi değerlendirile- mediğine 3. Düşünüyorum da Sapanca Şiir Akşamları, henüz yola Yeni çıktığı hâlde, sembolleşme olasılığı hayli kuvvetli bir in yurt içinden ve dışından, 42A )- |- 1- r

34. Ressamin Doğum adlı yağlı boya tablosuyla başlayan çalışmalarındaki renklerin coşkusu; bütün insanların, inançların ortaklaştığı varoluş neşesine bir gönderme âdeta. Belirsizlikte ataletle sosyal mesafelere bölünmüş, suyunu kaybetmeye yüz tutmuş varlık bilinci, varlığı derinleştirme tutkusu, resimlerinde karamsar tortulardan arınarak çiçek açmış. Böylelikle hayatı, kendimizi yeniden düşünmemizi sağlıyor; yaşama yeni bir bakış açısıyla bakmamıza kapı aralıyor. Bu parçadan hareketle ressamın tablolarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? LA Renklerinin heyecan verici olduğu LB) Insan olma bilincini yeşerttiği Cinsani ögeler içerdiği DKişiye farklı bir bakış açısı kazandırdığı E Toplumu bütünleyici işlevinin olduğu