Paragrafta Konu, Ana Düşünce ve Yardımcı Düşünceler Soruları

23. Yazma eylemi, okuma eylemini de zorunlu kılar. Her yazar gerek yaşadığı çağ ve yerde gerekse kendinden sonra ve başka yörelerdeki okurlara ulaşmayı amaçlamaktadır. Yazma ne denli zihinsel bir etkinlikse okuma da en az o kadar zihinsel bir etkinliktir. Yazar kendi serüvenine, yaz- dıklarına okurun da katılmasını ister. Yapıtında ileri sürdüğü düşünceleri okurun anlamasını, durumlar-olgular-düşün- celer arasında kurduğu bağları kavramasını, onları kendi birikimiyle karşılaştırıp bir düzene koymasını ve belleğinde saklamak istediklerini seçip ayırmasını bekler. Çünkü I. herkesten her türlü metni okuyup anlamasını beklemek yanlış olur. II. yapıtının okurun katılımıyla tamamlanacağını çok iyi bil- mektedir. DENEME III. iyi bir okur olabilmek ancak bir eğitim ve çaba sonu- cunda gerçekleşir. Parçanın sonuna düşüncenin akışına göre yukarıdakiler- den hangisi ya da hangileri getirilebilir? A) Yalnız I. D) I. ve II. B) Yalnız II. C) Yalnız III. E) II. ve III. 24. Konusmacının konusmasında kullanacağı örnekler tezini

3. (1) Eski Türk destanlarından birisi olan Oğuz Kagal nı'nda Türklerin atası olan Oğuz Kağan'ın altından bir yayı ve okları olduğu anlatılır. (II) Oğuz Kağan, üç oğluna yay vererek "Yay, ok atan kişinin elinde durur; o yüzden siz merkezde yani Orta Asya'da kalacak ve devleti devam et- tireceksiniz." der. (III) Oğuz boylarında ok ile devlet düzeni arasında kurulan hiyerarşik yapıyı Oğuz Kağan da sürdü- rür. (IV) Oğuz Kağan, diğer üç oğluna da ok verir; onların ok gibi olmalarını, menzil almalarını, dünyaya dağılmalarını ister. (V) Oğuz Kağan'ın oğullarına verdiği öğüdün bir so- nucu olarak kendilerine yay verilen Bozoklar doğuyu yani merkezi, ok verilen Üçoklar ise batıyı yani akıncıları temsil eder. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi dü- şüncenin akışını bozmaktadır? A) I BI C) III D) IV E) V

GIZ ģi 1- YAZIT Webm 37. - 38. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Eğitimden amacımız insanın eğitimidir. Bunun için, eğitimin amacını tanımlarken dayanamayacağımız temel kavram da insan kavramı olacaktır. O zaman, insan eğitiminin amacı nedir, diye düşünerek bu tanımın dayanacağı ana noktaları meydana çıkarabiliriz. Bu noktalar şunlardır: Insanın insan olarak gelişmesini sağlamak, insanın gerçek insan olarak yaşaması için gerekli olanak ve araçları kazanmasını sağla- mak, insanın huzur ve uyum içinde yaşaması için gereken; kendi kendisiyle, içinde yaşadığı toplumla, varlığını kuşatan doğa ve evrenle anlaşmasını sağlayacak nitelik ve değerleri kazandırmak 37. Bu paragrafı geliştiren ve sürdüren bir yazı için aşağıda- kilerden hangisi en uygun başlık olur? A) Insan Eğitimi B) Insanın Gelişimi C) Gerçek Insan D) Eğitimin Amacı E) Insan ve Doğa

30. Yılın neredeyse dörtte üçünü turnede geçiren Idil Biret zo- runlu olmadıkça otelde kalmak istemez. Ama başka çare yoksa hemen kendine ait bazı eşya ile belki bir iki parça eşarpla, kişiliksiz otel odasını, sıcak bir Idil yuvasına dönüş- türüverir. Bir haftadan fazla kaldığı yerlerde, hiç kuşkunuz olmasın, hemen duvarlar renk değiştirecektir. Idil, elinde fırça ve boya badana işine girişmiştir garanti. Istanbul'daki evine her geldiğinde onu, ya duvar boyarken ya da duvar değiştirirken bulabilirsiniz. Bu parçada söz edilen sanatçıyla ilgili olarak aşağıdaki- lerden hangisi söylenemez? 11:2 A) Yılın büyük bir bölümünü turnelerde geçirdiği B) Temizlik konusunda aşırı titiz olduğu X C) Istanbul'a her gelişinde evini badana ettiği D) Bir haftadan fazla kaldığı yerlerde duvarları boyattığı E) Zorunlu olmadıkça otelde kalmak istemediği 10

JANGO 11. Söz konusu olan, sanatın gerçekten kaçması ya da ona boyun eğmesi değil, bulutlar arasında kaybolup gitmemek ya da aksine kurşun ökçelerle yerlerde sürünmemek için ne ölçüde gerçekten vazgeçmesi gerektiğidir. Bu sorunu her sanatçı, duyduğu ve yapabildiği kadar halleder. Sanatçının dünya gerçeğine karşı duyduğu isyan ne kadar büyük olursa ona dengesini verecek gerçeğin ağırlığı da o kadar büyük olur. Ama bu ağırlık, sanatçının münzevi varlığını boğmama- lıdır. En büyük eser, eski Yunan trajedilerinde, Melville'de, Tolstoy'da, Moliere'de olduğu gibi, gerçeği ve insanın gerçeğe karşı duyduğu reddi dengeleyecek eserdir. Bu parçaya göre, yazarın sanata yönelik eleştirisini destekleyen cümle aşağıdakilerden hangisidir? A) Sanat biraz, dünyanın bitmişliğine ve kaçıp gidiciliğine karşı isyandır. B) Sanat, sanatçının heyecanının kaynağı olduğu için ko- rumak zorunda kaldığı gerçeğe biçim vermekten baş- ka şeyi ödev edinmemelidir. C) Gerçek sanatçılar hiçbir şeyi küçümsemez, yargılamaz; ele aldığı her şey anlamak için çaba harcar. D) Çağımız sanatçısının tarihin kötü günlerini hesaba kat- madığı takdirde, sesini çıkarmamak ya da yalan söyle- mek duygusu ile açıklanabilir. E) Sanatçıyı çekimserliğe zorlayan, bir kısmı daha az soy- lu, başka sebepler de vardır.

29. İnsanoğlu tarihin belli bir bölümünde, yaşadığı çağla geçmiş dönemler arasında benzerlikleri fark etmiş ve geçmişle bugün arasında bir bağ kurmuştur. İnsanlığın her alanda ilerleme kaydedilebilmesi adına bu fark edilen bağın, elde edilen bilgilerin ve tecrübelerin gelecek kuşaklara aktarılmasının da zaruriyetini anlamış ve böylece tarih biliminin ortaya çıkışında toplumsal etkenler gözler önüne sermiştir. Ancak insanların tarihi ele alış şekilleri ve tarihten beklentileri, yaşamış oldukları tarihsel olaylardan etkilendiği gibi birey tarafından da şekillendirilmiştir. İşte tam da bu sebeple, hiçbir tarihçinin konuya boş bir zihinle baktığını söylemek mümkün olmamıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki tarih anlayışıyla örtüşür? A) İnsanoğlu geçmişten aldığı dersle içinde bulunduğu zamanı ve geleceği inşa etmiştir. (B) Tarihî olayların gelecek kuşaklara aktarılmasında toplumsal etkenler etkili olmuştur. C) Tarih bilimin ortaya çıkışı ile insanların yaşam şekilleri arasında bir bağ söz konusudur. D) İnsanlık tarihindeki olaylar çoğunlukla insanoğlu tarafından tekrar ettirilir. E) İnsanoğlunun tarihten beklentileri çoğu zaman beklentilerin uzağında kalmıştır.

Bilgil olayı olma şiirle lılık nak ny an bu n S 5. 5. ve 6. soruları aşağıdaki parçaya göre cevap- layınız. Bilgiye erişimi kolaylaştıran teknoloji, şiirde de bir kafa karışıklığı, algı bozukluğu yarattı. Birbirine benzer metin- lerden ve benzer isimlerden farklı olanı bulmak, aramak ciddi bir emek gerektiriyor. Emek hırsızlığı kolaylaştı. Kimse de bu durumdan rahatsız olmuyor. Yeni bir söz, yeni bir söyleyiş bulmak da çok zor. Şiirine, değerlen- dirme yeteneğine ve yayıncılığına güvendiğim pek çok ismin de hiçbir seçicilikleri kalmadı. Onlar da diğerleriy- le aynı dere içinde yokuş aşağı akıp gitmeye, denize karışarak yok olmaya devam ediyor. Özgünlük peşin- de olanlar ise köşelerinde keşfedilmeyi bekliyor. Sanki çağları aşacak ses onlarınki değilmiş, torunlarımız on- ları okumayacakmış gibi. Bu parçada yazarın asıl yakındığı durum aşağıdaki- lerden hangisidir? A) Teknolojinin hayatımızın her alanını olumsuz etki- lemesi (B) Teknolojinin edebiyatımızı geriletmesi Artık herkesin birbirine benzer şeyler yazması D Yayıncılara güven kalmaması E) Bilgiye kolayca ulaşılması

TEST 5 Çoklu Paragraf 3-4. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Doğal liflerin artan elyaf ihtiyacını karşılayamaması sebebi ile yapay liflerin kullanımı doğal lif kul- lanımının iki katından fazladır. Ancak yapay lif üretiminin tamamına yakını petrol kökenli sentetik liflerden üretilmektedir. Sentetik lifler konforu düşük sağlıksız liflerdir. Bu nedenle doğal rejenere liflerden viskoz rayon lif tüketim miktarı her yıl artarak devam etmektedir. Selüloz esaslı viskoz rayon lifleri, en çok tüketilen doğal lif olan pamuk liflerine oldukça benzer özellikler taşımakta- dır. Tıpkı pamuk gibi yapısının büyük kısmını selüloz polimerleri oluşturmaktadır. Sentetik lifler; nem çekme, hava geçirgenliği ve yumuşaklık gibi başlıca lif özellikleri bakımından doğal liflerle kıyaslanamayacak derecede düşük değerlere sahipken rejenere viskoz rayon lifleri bu özellikler bakımından oldukça yüksek değerlere sahiptir. 3. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Petrol kökenli sentetik liflerden üretilen yapay liflerin kullanımı doğal liflerden iki kat daha fazladır. B) Doğal lifler, çok tüketilen pamuk liflerine benzediği için selüloz esaslı viskoz rayon liflere göre daha çok tercih edilmektedir. Y C) Elyaf yapımında kullanılan yapay lifler ih- tiyacı karşılayamadığı için doğal lif ihtiya- G ci artmıştır. D) Doğal rejene liflerden üretilen viskoz ra- yon liflerin sağlık alanında olumsuz so- nuçlar doğurduğu için üretimi durdurul- muştur. Benzersiz Paragral E) Sentetik liflerin, hava geçirgenliği, nem kapma, yumuşaklık gibi özellikleri doğal 1 liflere göre daha yüksek orandadır.

çük bir or- ara z- CI 26. (1) Yazılı anlatım işi gerçekte bir alışkanlık, bir beceri işidir. (II) Anlatım sürecini çok iyi bellesek bile hemen başarılı bir yazı yazacağımızı söyleyemeyiz. (III) Çünkü iyi, doğru, malardan geçer. (IV) Nasıl her işin bir çıraklığı varsa ya- güzel ve etkili yazmaya giden yol denemelerden, alıştır- zılı anlatım için de böyledir bu. (V) Nitekim ünlü yazarlar, yazarlığı uğraş alanı seçenler yazmaya yeni başlayanlara hep bu yolu öğütlemişlerdir. Yukarıdaki parçada, numaralanmış cümlelerin han- gisinden sonra "Çıraklıktan ustalığa geçiş de yaza yaza olur." cümlesi getirilirse parçanın anlam bütünlüğü bozulmaz? A) I B) II C) III D) V E) V

4. Arkeologlar, Mısır'ın güneyindeki Luksor kentinde 2. Fira- vun Dönemi'ne ait içinde kehribar, kuvars ve cemşit gibi koyu ve açık renklerdeki değerli taşlardan yapılmış ger- danlıklar bulunan 1600 yıllık ahşap bir tabut ortaya çıkar- dı. Yukarıdaki cümleden kesin olarak çıkarılabilecek yar- gi aşağıdakilerden hangisidir? Firavun Dönemi'nden kalma en eski tarihi eserler, Mısır'ın güneyindeki Luksor kentinde ortaya çıkmıştır. B) Araştırmalar, Mısır'da 2. Firavun Dönemi'ndeki halkın yaşantısı hakkında ayrıntılı bilgiler sunmaktadır. Arkeologların buldukları takılar, 2. Firavun'un şahsi eş- yalarıdır. 6. (D) Arkeologların bulduğu tarihi eserler, 1. Firavun Dönemi'nden sonrasına aittir. E) 2. Firavun Dönemi'nde ahşap tabut kullanılması ölüm- den sonraki hayata olan inancın gereğidir.

TEST 2 Çoklu Paragraf 7-9. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. (1) Ülkemizde 1908 yılına kadar herhangi bir film veya görüntü yayınlama faaliyeti söz konusu olmamıştır. (II) 1908 yılı itibari ile ülkemizde toplu gösterime uygun sinema salonları kurulmuş ve çekilen film ve görüntüler sergilenmeye başlanmıştır. (III) 1930'lu yıllarda ise sinema salonlarının Türkiye'nin birçok önemli bölgesinde kurulduğu ve başta Walt Disney olmak üzere yabancı şirket- lere ait çizgi filmlerin ülkemizde gösterime girdiği gözlemlenmiştir. (IV) Bu dönemde ülkemizdeki karikatürist ve çizerler, gösterime giren çizgi filmleri yakından takip etmiş ve Türkiye'de ilk kez animasyon alanında çeşitli denemeler yapılmıştır. (V) Türkiye'de yayınlanan ilk çizgi film, 1932 yılında Kadıköy Opera Sineması'nda gösterime giren ve Walt Disney yapımı olan "The Skeleton Dance" isimli çalışma olmuştur. (VI) Çizgi film ve animasyon endüstrisi, teknolojinin de desteğiyle hızla gelişmiş; 3D teknolojisiyle yapılan animasyonlar yalnızca eğlence sektöründe değil, tıptan savunmaya, reklamcılıktan eğitime birçok sektörde kullanılır duruma gelmiştir. 7. Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) 1930'lu yıllar, ülkemizde animasyon ala- nında çalışmaların yapıldığı ilk yıllar ol- muştur. B) Ülkemizde, çekilen film ve görüntülerin sergilendiği büyük salonlar 1908'den son- ra kurulmaya başlamıştır. Y A R C) Sinema sektöründe ülkemizde ilk göste- rime giren filmler yabancı kaynaklı çizgi G filmlerdir. 1 Y D) Türkiye'de gösterime giren ilk çizgi film olan "The Skeleton Dance" seyirciden y büyük ilgi görmüştür. E) 1908 yılı sinema ve animasyon alanında bir milat olarak kabul edilmektedir. 7 Benzersiz Paragral N L A R I

TEST 2 3-4. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Küreselleşme; yerel kimlikleri doğrudan etkilemekte, bu doğrultuda toplumlar kendilerini sorgu- layıp analiz etmekte ve böylece bir değişim, dönüşüm içine girerek yeniden yapılanmaya çalış- maktadır. Sınırların ortadan kalkması, hedeflerde ve ortak paydalarda buluşmalar, daha benzer alanlarda insanların kendilerini ifade etmelerini sağlamaya başlamıştır. Giderek artan bir ivmeyle ortaya çıkan bu durum, çok daha yüksek oranda bir benzeşmeye de yol açmakta ve müzikal farklı- lıkları da ortadan kaldırmaktadır. Küreselleşme ile ortaya çıkan benzeşme ve aynı bireylerin kendi alanlarında yerel kimliklerine tutunma çabaları, çelişik bir durum da ortaya çıkarmaktadır. ---- 3. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi küreselleşmenin ortaya çıkardığı durum- lar arasında gösterilemez? A) Milletlerin yeniden yapılanmasını sağla- ma B) İnsanların sosyalleşmesine yardımcı olma C) Toplumlardaki değişime ön ayak olma D) İnsanların benzer ya da farklı yönlerini belirgin hâle getirme E) Toplumların kendilerini sorgulamasını sağlama Ta AYINLARI R

5 ve 6. soruları bu parçaya göre cevaplayınız. Eski Türkler Mars'a, bakır sokim derdi. Kaşgarlı Mahmud, kızıllığından dolayı Mars'ın böyle adlandırıldığını kaydetmiş. Sokim ise kozalak şeklinde kesilip içi oyulan ve üç tarafında delik açılan ahşap. Eski Türkler bunu temren olarak kullanıp ok yaydan fırladığında ıslık gibi ses çıkarmasını sağlamış- lar. Sokim bu nedenle Türkçenin tarihinde ve bazı modern lehçelerinde "ok ve ok başı" anlamlarına gelir. Türkçe astro- nomi terimleri yeterince incelenmediği için bu adın mitolojik dayanağı hakkında bilgimiz yok ama Hint ve Çin mitoloji- siyle benzerlikleri veya etkileşimleri zaman zaman dile ge- tirilmiştir. Hint mitolojisinde Mars, Savaş Tanrısı'dır. Mars'ın doğuşu Çin'de kötülük, felaket, ölüm ve savaş habercisi sayılırdı. Roma mitolojisinde de savaşın ve savaşçıların ko- ruyucusu sayılan Mars'ın simgesi, içi boş bir dairenin sağ üst köşesine iliştirilmiş ok figürüdür. Bu simge, günümüz- de erkek cinsiyeti belirtmekte kullanılıyor. İlginç bir tesadüf gibi görülse de savaşla özdeşleştirilen gezegenin simgesi- nin ancak savaşçının kullanabileceği bir silah olmasından doğal ne olabilir ki? Sokım sözcüğü günümüzde kuyruk sokumu söz öbeğinde yaşar ve asıl ilginçlik kuyruk sokumu kemiğinin çam kozalağına benzemesi ve iki tarafında delik- lerin bulunmasıdır. 5. Bu parçada "Mars" hakkında; 11. Eski Türklerdeki isminin niçin "bakır sokim" olduğu II. Çin ve Hint mitolojisinde Mars'ın hangi kavramları kar- şıladığı III. Mars gezegenine diğer dillerde hangi isimlerin verildiği IV. "Sokim" sözcüğünün etimolojisi Mars gezegenin simgesinin günümüzde "erkek"i ifade etmek için kullanıldığı bilgilerinden hangileri verilmiştir? A) I, II ve III BI, II, IV ve V. C) II, III ve IV E) III, IV ve V D) I, III ve V ONİTELİK

4. Zaten çoğu zaman, kendinizi en fazla saldırıya uğrayan aidiyetinizle tanımlamaya eğilimlisinizdir; kimi zaman bu aidiyeti savunacak gücü kendinizde bulamadığınızda onu gizlersiniz, bu durumda o sizin içinizin derinliklerinde kalır, gölgeye sinip ödeşme saati bekler ama ister sahip çıkılsın ister izlensin ister fazla açık etmeden ya da gürültüyle ilan edilsin, kendinizi özdeşletirdiğiniz kimlik odur. O zaman söz konusu aidiyet -renk, din, dil, sınıf...- bütün bir kimliğinizi istila eder. Onu paylaşanlar dayanışma içinde olduklarını hissederler, birbirlerine benzerler, birbirlerini harekete geçi- rirler, birbirlerine karşılıklı cesaret verirler, "karşı taraftakile- re" cephe alırlar. Onlar için "kimliğini kabul etmek" zorunlu olarak bir cesaret eylemi, kurtarıcı bir eylem hâline gelir. Bu parçada "kimlik'e ilişkin; 1. İnsanların en çok sevdikleri özellikleri onların kimliğini belirlemede etkendir. II. Baskı altında tutulan aidiyetlerimiz kimliğimizin temel yapı taşıdır. III. insanların ırk, din, dil ve sınıfları; kimliklerini benimse- mede önemli rol oynar. IV. "Kimlik"ini kaybetme riski taşıyanlar, birbirleriyle daya- nışma içinde olur. yargılarından hangileri savunulmuştur? 4) I ve II B) I, II ve IV D) III ve IV C) II, III ve IV E) I/II ve III 171

kları aynı ula- ve Oyu dir. pe- ik ge e k r geldi 11. Çocuklar için yazmak.. Sanırım son yılların en dik kat çekici konu başlıklarından birisi bu. Çocuklar için masallar, romanlar yazmak, resimli kitaplar hazırla mak birçok insan için heyecan verici bir hedef håline i son yıllarda. Bu rüzgârın oluşmasında elbette sosyal medyanın etkisi büyük. Ama burada tuhaf bir durumun olduğunu göz ardı etmemek lazım. Öyle ki artık takipçi sayısı belli bir toplama ulaşanlara kitap yazdırılır hâle geldi ve çocuk edebiyatı da bundan payını alıyor ne yazık ki Çocuk edebiyatı dediğimiz alanın bu kalıcı olmayan ve takipçilere kitap satışına dönüşen bir raf hâline gelmesi de iyi kitapların görü- nürlüğünü azaltıyor. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada savunulan- ları destekler niteliktedir? A) Edebiyatın hangi alanında olursa olsun satış sa- yıları günümüzde edebiyatçıların başarısını belir- leyen en önemli kriter olarak öne çıkmaktadır. B) Çocuklara yönelik kitapların içerikleri, onların ve çağın gereklerine uygun olarak oluşturularak sosyal medya platformlarında tanıtılmalıdır. C) Özellikle çocuk edebiyatı alanında kitap yazacak kişilerin seçiminde belirleyici olan kriterlerin özel- likle sanata yönelik olması gerekmektedir. DY Sosyal medyanın günümüzde her alanda oldu- gu gibi edebiyat alanında da yadsınamaz etkisi olduğundan üretici yazar seçimleri buna göre ya- pılmalıdır. E) Belirli sayıda takipçisi ya da/hayranı bulunan in- sanların yaratıcı olacakları düşünülerek onların eser oluşturmalarının önü açılmalıdır. 12 B E N

Bilge Karasu, metinlerinde çok sık virgül kullanır. En küçük soluklanma anını bile bir virgülle diğerlerinden ayırmayı önemser. "Karısı, arada bir, gözlerini siliyordu." cümlesinde yazarın kullandığı Türkçe, dil bilgisi kurallarına uygunluk- tan çok, metnin tartımına uygun olarak okunması amacını taşımaktadır. Aynı zamanda okurun hız yapmasını engel- lemek için konmuş bu virgüller, durumu tam olarak kavra- mamız için konmuş olan birer kasis işlevi görür. İçinde yaşanılan anı, durumu diyelim, bir film yönetmeni gibi karelere böler. Bu nedenle yazar hiçbir şeyi geçiştirmemi- ze, dalgınlaşmamıza izin vermeyen bir anlatımla ilerler. Bu parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söy lenemez? A) Örneklemeye yer verilmiştir. B) Açıklayıcı anlatım vardır. C) Benzetme yoluyla somutlaştırma yapılmıştır. D) Tanık göstermeyle düşünce desteklenmiştir. E) Dilin göndergesel işlevinden yararlanılmıştır.