Paragrafta Konu, Ana Düşünce ve Yardımcı Düşünceler Soruları

16. ve 17. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Konuşmak insanları bir araya getirir. Norveçli bir balıkçı, Nijeryalı bir taksi şoförü, seksen yaşında bir rahibe, beş yaşında doğuştan kör bir erkek çocuğu, bir satranç ustası ya da bir savaş pilotu olmanın neye benzediği hakkın- da, hepimiz bir hayli bilgi sahibi olabiliriz/Bu konularda bildiklerimiz, örneğin bir yunus ba- lığı, bir yarasa ya da bir şempanze olmanın neye benzediği hakkında bildiğimiz şeylerden çok daha fazla olabilir Dünya üzerinde deği- şik bölgelere yayılmış olan biz insanlar, birbi- rimizden ne kadar farklı olursak olalım, fark- lılıklarımızı keşfedebilir ve bunlarla ilgili bilgi alışverişinde bulunabiliriz. Oysa diğer canlılar bunu yapamaz. Örneğin bir sürü içinde omuz omuza duran gnular farklılıkları bir yana, ben- zerlikleri hakkında bile pek bir şey bilemezler. İşaretleri kıyaslayamazlar. Yan yana, ortak deneyimler edinebilirler ama bunları bizim gibi gerçek anlamda paylaşamazlar. 16. Bu parçaya göre, aşağıdakilerden hangisi "gnula- rin" özelliklerinden biri değildir? A Benzerliklerini fark edememeleri B) Çeşitliliğe sahip olmaları Karşılaştırma yapamamalar Tecrübelerini aktarmaları Toplu hâlde yaşamaları G I Y A

1. İnsanların topluluk hâlinde yaşamaya başlamaları ve dev- let teşkilatlarının kurulmasıyla İlk Çağ'da kaynağını akıl, kutsal kitap ve geleneklerden alan hukuk kuralları ortaya çıkmıştır. Urgakina, kendinden önceki dönemde gelişen ta- pinak ekonomisi ve rahip sömürüsüne karşı tarihteki ilk ih- tilali yaparak yönetimi ele geçirmiştir. Kötü idare sebebiy- le ortaya çıkan hoşnutsuzlukları gidermek ve yolsuzlukla- ri engellemek isteyen Urgakina, tarihte bilinen ilk yazılı ka- nunları oluşturarak toplum ve ekonomik hayatı düzenle- miştir. C Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) İlk Çağ'da yazılı hukuk kurallarının tamamı eşitlik ilke- sine göre hazırlanmıştır. B) Urgakina Kanunları kisasa kısas anlayışıyla hazırlanmıştır. Le Siyasi organizasyonların gelişmesiyle hukuk sistemine ihtiyaç duyulmuştur. D) Teokratik yapı Urgakina Kanunları'yla ortaya çıkmıştır. EX İhtilalle başa geçen Urgakina, askerî tedbire dayanan kanunlar yapmıştır.

0. Sosyolojik sorunlara felsefi derinlikten bakan ve düşünce gelenekleriyle hesaplaşan bir düzeyden konuşan Elias, bu kitabında zaman sorunu üzerine gidiyor. Varlığını alabil- diğine somut bir şey gibi düşündüğümüz, sürekli akan ve akarken bizi de kendi tünelinden geçiren zaman, gerçekten öyle somut bir şey mi? Elias; zamanın "var olan bir şey" olmadığını, onun bizim toplumsal, tarihsel bir eserimiz ol- duğunu söylüyor. Peki, zaman bizim zihnimizin bir imgesi ise gerçekteki olaylarla, değişimlerle bağlantısı nedir? Nasıl oluyor da böyle var olmayan bir şey algımızda doğallık, somutluk kazanıyor. Bizi metafiziğin girdaplarına götüre- cek gibi görünen bu sorular, Elias'ın elinde tümüyle maddi açıklamalar buluyor. Zamanın izini toplumsal ilişkilerde ve tarihsel gelişim içinde süren Elias, basit gibi görünen açık- lamalara uzanıyor; basit ama günümüz toplumunun insan- larının kavramakta zorlandığı sorunlara. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşı- lamaz? A) İnsanların geçmişten günümüze zamanı sorguladıkla- rina B) Elias'ın zaman kavramını sorgulamalarıyla anlamlandır- maya çalıştığına C) Elias'ın, kitabında zaman kavramının varlığını inceledi- ğine D) Zaman kavramıyla ilgili soruları Elias'ın kolayca cevap- landırdığına E) Günümüzde Elias'ın açıklamalarının anlaşılmakta zorla- nıldığına

2. "Anlamak" dünyanın en gizemli, en büyülü kelimesi her de; İnsanın kendi ruhuna dokunduğu belki de en gerçek, en samimi andır bir şeyi "anlamak". Cevap yetiştirmeyi be- cerebildiğimiz her şeyi "anladığımızı" farz ediyoruz, öyle değil aslında anlamak... Mesela biz "zeki olmak" deyince ne anlıyoruz, "zekâ"dan ne anlıyoruz; "akıllı" olmaktan, "kurnaz" olmaktan, "yalancı" olmaktan ne anlıyoruz? Bun- ların günümüzde bu kadar iç içe girdiği, birbiriyle anlam olarak yer değiştirdiği ve övgüyle bahsedildiği bir çağda yaşıyoruz ki mesela, kurnazlık "zeki olmak" olarak addedi- liyor. Gerçek "zekâ" aptallık veya delilik olarak addediliyor. "Akıllı olma"nın ne yazık ki uyarı niteliği taşıdığı bir çağda sadece bunların değil; birçok anlamın, kelimenin, ifade- nin birbirine karıştığı bir yerde kendini bulmaya çalışan, içinde bulunduğu toplumla hesaplaşmaya çalışan, yerini anlamaya çalışan tutunamayanlarız hepimiz. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yok- tur? Soru yoluyla düşündürme BY Uzun cümleler kullanma Kişisellikten yararlanma D) Eleştiride bulunma Öneriye yer verme

ve içinde yaşadığı dünyayla ilgili bilgisinin kaynağını doğrudan doğruya insanın aklında, mantık n veyerütme niteliğinde arıyor. Aklı, insan bilgisinin tek a ifade ettiği gibi rasyonalizm, insanın dayanağı hâline getiriyor. 4. XVII. yüzyı ilerlemey gibi d 'ye bilimlerinin gösterdiği büyük darak "bilimsel bilgi"nin, ilham ve sezgi yöntemleri karşısındaki üstünlüğü Descartes'in, "Düşünüyorum, o hâlde bibera ----. A) Dolayısıyla aklımız ve mantığımızı kullanarak cevap veremeyeceğimiz sorular bilim alanının dışına itilerek bu alanın sınırları daraltılmış oluyor B) Bu yolla "düşünerek" değil hissederek ve hatta sezinleyerek ürettiğimiz bilginin de billimsel bilgi gibi sistemleşebileceği düşüncesi yayılıyor C) Bu şekilde insanın hem kendi kaderi hem de doğa karşısındakı mutlak yenilgisi bir kez de insan mantığının yetersizliği fikriyle ortaya konuyor D) Sonuç olarak bilginin kıymetinin üretilme metoduyla değil insanlığa sağladığı faydayla ölçüldüğü yepyeni bir bilgi anlayışı doğmuş oluyor E) Bu anlayışa göre, bilginin ilham ve sezginin yanı sıra deney ve gözlem yoluyla üretilmesi düşüncesi geçerlilik kazanıyor

ÖZDEBİR YAYINLARI 10 Doğal ve toplumsal koşulların zaman içinde g şimler 8. Günümüzde şeker ve karbonhidrat tüketimi çok fazla. Yediği miz ekmeği, makarnayı, pizzayı, böreği, çöreği vücudun şeker olarak algıladığı ve bu ihtiyacını onlardan da karşıladığı unutul- mamalı. Modern buğdayın vücudumuzun tanımadığı özel yap sı, şeker hastalığı dahil olmak üzere çok sayıda hastalığın arka sındaki başrol oyunculardan biri. Tabii, içi kimyasallarla dolu hazır yiyecekler de önemli bir sorun. C Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir? A) Gelişigüzel beslenme konusunda insanları bilgilendirmek gerektiği B) Sağlıksız gıda maddelerinin geniş bir kullanım alanına sa- hip olduğu 1-C geçirdiği Birçok gıdada bulunan şekerin fazlaca tüketildiği D) Yanlış beslenme sonucu şişmanlığın arttığı E) Sağlıklı gıda üretiminin yeteri kadar kontrol edilmediği 2-C 3-B 4-A 5-B 6-A 7-A 8-C Paragrafı Tanıyorum / Kendimi Geliştiriyorum

Parçadan "çıkarılabilir yargı biraz daha farklı tarzdadır. Bu soru tipinde, yardımcı düşünce sorula- rinda olduğu gibi parçadan çıkarılabilecek birden fazla yargı vardır. Sizden istenen, bunlar arasında seçeneklerde verileni bulmanızdır. Edebiyatın kimi başyapıtlarının ardında bir editörün var olduğu, okurların aklına gelmez bile. Elbette son derece anlaşılır bir al- gıdır bu. Zira o yetkinlikteki eserlerde yazarın gücü, dünyası esere öyle bir sızmış, öyle bütünsel bir etkiye sahiptir ki okur, yaşadığı güçlü tecrübede bir aracının rolü, makası, önerisi ya- hut tavsiyesi olduğu düşüncesine hiç de sıcak bakmaz. Bu du- rumda, en iyi kurgu editörü, görünmeyen, varlığını belli etme- yen, eserin bir parçası olacak kadar içine sinmiş editördür de- nebilir tabii ki. Bu parçaya en uygun başlık aşağıdakilerden hangisidir? A) Editörün Başyapıtlara Etkisi B) Editörün Görevleri C) Yayıncılık ve Editör D) Yayınevlerinin Temel Hedefleri E) Okur ve Editör Paragrafı Tanıyorum / Kendimi Geliştiriyorum

yoktur. 2. Pablo Picasso bir yazısında şöyle der: "Herkes resmi anlamak istiyor. Neden kuşların ötüşünü anlamaya çalışmıyorlar? Gece, çiçek, kişiyi çevreleyen her şey neden anlaşılmaya çalışılma- dan sevilir? Sanatçının, açıklamak gereğini duymadığımız ama bizi büyüleyen doğadaki birçok şeyi görünür kılmak için çalış- tığını anlasınlar özellikle. Bir tabloyu açıklamaya çalışanlar çok zaman yanlış yola saparlar. Bir süre önce Gertrude Stein, neşe içinde bir tablomun neyi göstermek istediğini anladığını söyle- mişti. Ona göre tabloda üç müzisyen varmış. Oysa o, doğa man- zarasının resmedildiği bir 'natürmort' idi!" Bu parçada Pablo Picasso'nun resim ile ilgili olarak anlat- mak istediği, aşağıdakilerden hangisidir? Q ÖZDEBİR YAYINLARI A) Bu sanat ile ilgili yeterli bilgisi olmayanların yanlış yorumla- ra gidebileceği B) Her sanat dalı gibi resmin de birçok farklı şeyi aynı anda anlatabileceği C) Somut bir şeyi anlatmanın çok zor olduğu D) Bir şeyleri anlatmak için üretildiğinde sanatsal değerini yi- tireceği EX Anlamak kaygısıyla değil, sanat kaygısıyla değerlendirilme- si gerektiği Paragrafı Tanıyorum / Kendimi Geliştiriyorum

Y 11. Sınıf / Türk Dili ve Edebiyatı 27. "İnsanlık için soru sormaktan vazgeçtiğimiz gün, kendimiz olmaktan çıktığımız gündür." diyebiliriz. Çünkü yaşamın akışına, olup bitene, kendine dair sorular sordukça ayakta kalır insan. Onurunu ve kendine olan saygısını ancak böyle koruyabilir. Sorgulama olmazsa derin yanılgılar içinde sürüklenip gider. Başkalarının düşüncelerinin ve yönlendirmelerinin güdümünde düşünmeye ve giderek onların doğrularını kabullenmeye başlar. Tüm düşünce- lerini de sadece kendisine sunulanlar üzerinden geliştirir ve hepsini kendisinin ürettiğini zanneder. Bu parçada yazarın asıl anlatmak istediği aşağıdaki- lerden hangisidir? A) İnsanın kişiliğini koruyabilmesi için dünyadaki her şe- ye karşı sorgulayıcı bir tavır içerisinde olması gerekir. B) Kendisine sunulan düşüncelerin doğruluğunu kabul etmeyen kişiler yanılgılar içerisinde kaybolup gide- cektir. C) Düşünce üretmek ve bu düşünceler üzerinden haya- tını şekillendirmek yalnızca insanlara özgü bir yete- nektir. D) Sanatçılar etkili sorular sorarak okurlarının hayat üze- rinde düşünmelerini sağlayan bir rol oynayabilir. E) Yapılan yorumların ve öne sürülen düşüncelerin doğ- ru ortamlarda tartışılması gerektiği gerçeğini kimse inkâr edemez.

3. İnsanlığın ilk dönemlerinde yontularak yapılan biçimsiz, iri ve kaba görüntüye sahip araç-gereçler ilerleyen dönemde ye- rini obsidyen ve kemikten yapılan bıçak, olta ve iğne gibi da- ha düzgün ve ebat olarak daha küçük araçlara bırakmıştır. B Araç-gereçlerin ham maddeleri ile görüntülerinin de- ğişmesinde; I. bilgi birikiminin artması, II. bireysel becerilerin gelişmesi, III. yerleşik yaşama geçilmesi durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? B) I ve II C) I ve III A Yalnız I DY II ve III E) I, II ve III

ens 16 2 17 3 18 E) V 4 19 5. (1) Dil yalnızca yalın bir yazma ve konuşma etkinliğiyle sınırlı değildir. (II) Dil, insanın hayal gücünü kullanabilme becerisini geliştirdikçe ve ondan yararlanma yollarını denedikçe zenginleşmeye başlamıştır. (III) Zamanla bu gereksinim sınırları ve talepleri genişlemiş, dolayısıyla dili kullanmanın boyutları da çoğalmaya başlamıştır. (IV) İnsanın yüzyıllar içinde aradığı, âşık olduğu güzellik kavramı, yani estetik duygusu, dilde de kendini göstermiş ve bundan yazı dilinin sanatı olan "edebiyat" doğmuştur. (V) Şiir, roman, hikâye, masal, tiyatro oyunu; insanı uygarlaştırıp güçlendiren, bu nedenle de uygar insanın hiçbir zaman vazgeçemediği sanat hazineleri sayesinde dil, yüzyıllar içinde gelişmiş zenginleşmiştir. Bu parçadan çıkarılacak en genel yargı numaralan- mış cümlelerin hangisinde verilmiştir? A) I B) II C) III D) IV 5 20

6. Modern bireyin boş zaman deneyimleri bir yandan zen- ginleşmekte, öte yandan birey tamamen tüketimin ege- menliğine girmektedir. Örneğin; yılın belli dönemlerinde kutlanan özel günler, hediyelik eşyalar, oyuncaklar, bilgi- sayar oyunları, filmler, spor salonları gibi değişik tüketim unsurları her geçen gün hayatımıza daha fazla girmekte, küresel ölçekte yaygınlaşmakta ve farklı sosyal statülerde olan insanlara ortak bir yaşam tarzı sunan aitliklere ve alışkanlıklara dönüşmektedir. Günümüz toplumlarında tüketimin baş döndürücü yayılımı, tüm yaşamsal alanla- rımızı kuşatarak "-mış gibi hayatlar" yaşamamıza sebep olmaktadır. Kimlik edinme ve aidiyet duygusu yaratmada bir araç olan tüketim, yaşamlarımızı büyülerken ve bizler büyülenerek bitimsiz arzuların peşinde koşarken aslında yaşam üzerindeki iktidarımızı yitirmekteyiz. Bu parçada üzerinde durulan düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Boş zamanların nasıl verimli kullanılabileceği B) Bireyin modern yaşamda karşılaştığı problemler C) Kendine yabancılaşan bireyin yaşadığı açmazlar D) Tüketimin insanlar üzerindeki olumsuz yansımaları E) Modern bireyin doyumsuzluk sorunu 2410/22-01

24. Ahilik, Ahi Evran Veli tarafından 1200'lü yıllarda o dönem Anadolu'ya göç eden Türkmenlere hem aş ve iş imkânı sağ- lamak hem de onları tekke ve zaviyelerde iyi bir Müslüman ve vasıflı bir meslek sahibi, üretici bir insan haline getirmek için kuruldu. Kökleri bin yıl öncesine kadar dayanan Ahi bir- likleri, özellikle Anadolu'da göçebe Türk boylanının yerleşik hayata geçmesi ve Müslümanlaşmasını sağlayarak birçok önemli işlev üstlendi. Ahiliğin başlangıçta bir esnaf teşkilatı olarak ortaya çıkmadığı, içlerinde kadıların, müderrislerin, devlet adamlarının, askeri görevlilerin de olduğu; ahilerin toplumun bütün kesimlerini kucakladığı bilinmektedir. Ahiliğin prensipleri: • Kişiyi eğitip üretici ve yararlı bir duruma getirmek ve boy- lece onu toplumda layık olduğu en uygun yere ulaştır- mak Ahlaklı, verimli ve üretken bir çalışma ortamı oluşturmak ve bu ortamın sürekliliğini sağlamak • Karşılıklı anlayış ve güvene dayalı iş bölümü ve iş birli- ğini gerçekleştirerek toplumu her bakımdan sağlıklı bir yapıya kavuşturmak Başlangıçta bu prensiplere uygun olarak toplumda çok ya- rarlı işler yapmış olan ahi teşkilatı, devletin çöküntüye gitme- sine paralel olarak çözülmeye başladı ve daha sonra orta- dan kalktı. Bu parçadan Ahilik teşkilatı ile ilgili olarak aşağıdakiler- den hangisi çıkarılamaz? A) Kuruluş amacının verimli ve inançlı bireyler yetişmesine katkı sağlamak olduğu B) Uzun bir süre kuruluş amacına uygun hizmetler verdiği C) İş ahlakını üstün tutarak toplumsal düzene katkı sağla- maya yönelik çalıştığı D) Kurulma amacının Anadolu'yu Türkleştirmek ve İslam- laştırmak olduğu E) Osmanlının zayıflamasıyla birlikte işleyişinde bozulma- lar olduğu

den ve en de olduğu ur. Şekilde şılıksız ol bulunarak karşıla- a bitkiler miştir. bilir ve ut anla- ve de- dünya Ha as up Yil 7. TÜRKÇE TESTİ Hayatta karşılaştığımız çeşitli olay ya da durumlar vardır ki biz onları kendimize göre iyi ya da kötü diye yorumla- rız oysa hayatın her alanında zıtlıkların diyaloğu vardır ve mutlak anlamda iyi ya da kötü yoktur. Bu cümlede anlatılmak istenen aşağıdakilerden han- gisidir? A) Yaşam, kesin çizgilerle belirlenmiş değildir, siyah veya beyaz, bulunulan duruma ve kişiye göre deği- şen değerlerdir. B) Edebiyat ve sanatta zıtlık, genellikle olumsuz bir şe- kilde işlenmiştir. C) Zıtlığın kötü olarak düşünülmesi bir ön yargıdan, bir tür ezber düşünceden ibarettir. D) Anı yakalamak ya da anı yaşamak, içinde bulundu- ğumuz durumun farkında olmak ve bize sunduğu tüm şartlardan faydalanmaktır. E) Hayat, onlarca doğal durumun en iyi şekilde yaşan- ması için insanı önce kötülüklerle sınava tutmaktadır. TOSHIBA

DUF05 5. (1) Bir kişinin stres karşısındaki direnci, çevre- sinden bağımsız olarak düşünülemez. (II) Kişinin toplum içindeki sosyal konumu, stres karşısında- ki dayanıksızlığını etkilemektedir. (III) Koruyucu bir kalkan olarak görev yapan sosyal örgü içinde yer alan kişiler için stres durumu azalmaktadır. (IV) Stresin bir maliyeti vardır ve sanayi toplumları bugüne dek bunu görmezlikten gelmiştir. (V) Yapı- lan tek şey, bugün uzmanlarca "stresin neden ol- duğu hastalıklar" başlığı altında toplanan alkolizm, kalp-damar hastalıkları ve depresyon, anksiyete gibi akıl sağlığını bozan hastalıkların sağlık ista- tistiklerine işlenmesi olmuştur. (VI) İngiltere'deki Sağlık Ekonomisi Araştırma Merkezinin 1986 yılı tahminlerine göre, sanayide alkolizmin neden ol- duğu sorunlara her yıl 1,8 milyar sterlin ayrılmak- tadır. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerden hangisiy- le başlar? A) II B) III C) IV D) V 4* E) HA 7.

3 Kafa Dengi D Türkçe Testi 35-36. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. "Black Friday" yani "Kara Cuma" ateşi ABD'de yakılmış olsa da yangın bir anda bütün dünyayı sardı. ABD'de ilk kez 1924'te gerçekleştirilen ve sonrasında karnavala dönüşen Macy's Şükran Günü Geçidi, tatil alışverişi sezonunun resmî olmayan başlangıcı kabul edildi. 1930'ların başında, bu geleneğe ek olarak binlerce izleyici Kara Kuvvetleri-Deniz Kuvvetleri futbol maçını izlemek için Philadelphia'nın kent stadyumuna akın ederdi. Stadyumun içinde festival havası hüküm sürerken kalabalıkları denetlemekle yükümlü polis memurları durumdan pek hoşnut değildi. Maçlar, Şükran Günü'nü takip eden cumartesi günleri oynanır, izleyiciler bir gün önceden şehre gelerek tatil alışverişlerini yaparlardı. Philadelphia polisi, her senenin Şükran Günü ile Kara Kuvvetleri-Deniz Kuvvetleri maçının arasında kalan, kendileri için hayli yorucu olan bu güne, "Black Friday" diyordu. Görüldüğü gibi günümüzde alışveriş çılgınlığıyla eş değer olan Black Friday'in ismini bu günün yükünü çeken polisler koydu, sonra kavram tüm dünyaya yayıldı. 35. Bu parçada "Kara Cuma" ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) "Kara" ifadesini, Philadelphia polisi üzerinde yarattığı olumsuz etkiden aldığına B) Günümüzde algılanış şeklinin ortaya çıkış nedeninden hayli farklı olduğuna cy Günümüzden neredeyse bir asır öncesinde Amerika'da ortaya çıktığına D) Başlangıcının dinî bir bayram için yapılan alışveriş gününe dayandığına Ortaya çıkışının ticari kaygılarla bir ilgisinin olmadığına 36. Bu parçadan, "Kara Cuma" ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Kapitalizmin etkisiyle varlığını günümüzde de sürdürmektedir. B) 1930'lu yıllarda güvenlik tehdidi oluşturacak yoğunlukta bir etkinliktir. C) Kısa sürede farklı toplumlara yayılarak etkisini göstermiştir. D) İsmi, tüketim çılgınlığının olumsuz yönünü temsil etmektedir. E) Alışverişe ivme kazandırarak üretim sektörünü rahatlatmaktadır. Diğer sayfaya geçiniz.