Paragrafta Konu, Ana Düşünce ve Yardımcı Düşünceler Soruları

Türküler, Anadolu insanının duygu ve düşüncelerini dile getirmedeki tek aracı olmuştur. Anadolu insanı, türkülerle yatmış kalkmış, onlarla yunmuş, arınmıştır. Büyük usta Âşık Veysel "Sazım ben gidersem sen kal dünyada / Gizli sırlarımı aşikâr etme" derken sazın, bağlamanın halkın dertlerine yoldaş, türkülerin de iyi bir sırdaş olduğunu açıkça ifade etmiştir. Türküler, halkın yaşama mücadelesinin dile ve tele yansımasını sağlayan bir ayna olmuştur. Onun içindir ki Anadolu insanı düğününü, kara gününü, kınasını, yakınmasını, mizahını, taşlamasını, kahramanlığını, aşkını, sitemini, gurbetini turnanın kanadında dile getirmeye çalışmıştır. Halkın gönül bahçesinin gülleri olan, yâr üstüne, gurbet üstüne, ayrılık üstüne, turna üstüne türküler; Aydın'da zeybek, Toroslar'da bozlak, Erzurum'da tatyan, Karadeniz'de yol havası, Urfa'da hoyrat, Malatya'da Arguvan olarak yüreklere dökülmüştür. 21. Bu parçadan hareketle türkülerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Halk edebiyatının en önemli ve yaygın şiir türü olduğu B) Anadolu dışındaki coğrafyalarda pek rastlanılmadığı C) Son dönemde popüler müziğin yaygınlaşmasıyla önemini yitirdiği D) Sözü ve melodisiyle Anadolu insanının yaşadıklarını yansıttığı E) Her şehrin kendine özgü adla anılan türküleri olduğu

5. lipları vardır. Bedeni hareket ettiren ruhtur. Ben de genellikle bedenin yaptıklarıyla değil, onları yaptıranla ilgi- leniyorum. Yani şöyle diyelim: Görülebilen fiille- rin içindeki görünmez fiilleri yazmaya çalışıyorum. İnsan, içi ne kadarsa o kadardır. İç ülkesinin bü- yüklüğü ölçüsünde yaşar, sever, üzülür... Kendi iç ülkemin sınırlarını büyütmeye çalışırken yaza- rak yaptığım sorgulamalar böyle anlaşılması zor hikâyelere dönüşüyor. Bu parçanın yazarı, hikâyeleriyle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisinden söz etmektedir? A) Zor anlaşılmasının nedenlerinden BY Kullandığı anlatım tekniklerinden CDış gözlemlere verdiği önemden D) Sözcük seçimindeki tercihlerinden E) Sanat anlayışına toplumun etkisinden TYT - Türkçe

B i L G A Bilgi Sarmal - Türkiye Geneli 32. Kartpostalı üzerinde kısa mesajlar bulunan ve postayla gönderilen resimli, ince, dikdörtgen karton olarak tarif edebiliriz. Ebatları değişiklik gösterse de geleneksel boyut 14x9 cm ve etrafından oluşur. Kartpostalların ortaya çıkışının arkasında haberleşmeyi daha ucuza yapabilmek gibi bir amaç yatmaktadır. Avusturyalı ekonomi profesörü Emanuel Hermann 1869 yılındaki makalesinde "Mektupların üçte biri gizli bilgi içermemekte ve kisa notlar şeklinde. Bunlar zarfsız olarak posta kartlarına yazılır ve daha ucuza gönderilebilir." der. Bu fikir benimsenir ve posta kartlarına talep, hızla artar. Hatta üzerlerine pul desenleri basılan antiyeler çıkar ortaya. İnsanlar posta kartını alırken pul parasını da ödemiş olur, üzerlerine mesajlarını yazar ve açık olarak postaya verirler. Öyle büyük bir talep patlaması yaşanır ki aynı yıl Avusturya- Macaristan'da ilk üç ayda 3 milyon satılır. Bunu gören Kuzey Almanya Federasyonu da antiye kullanımına geçer ve ilk satışları 10 milyona ulaşır. Sonra da bu antiyeler, dünyaya yayılır. 1884'te İngiliz Baron Raphael Tuck, posta kartlarının üzerlerine resimler basar. Bu olay resimli kartpostalların icadı olarak kabul edilir. Bu parçada kartpostallarla ilgili aşağıdakilerin hangisine değinilmemiştir? A) Bazı standart özelliklerine B) Ortaya çıkarılış gerekçesine e) Işlevinin ne olduğuna D) Zamanla mektubun yerini aldığına E) Çok fazla ilgi gördüğüne

A TYT / TÜRKÇE 33. 28 Temmuz 2022'de İlhan İrem, 67 yaşında böbrek yetmezliği sebebiyle veda etti dünyamıza. Onu sevenlerin aklına "Sensizliğin acısını / Sen nereden bileceksin? / Sen hiç sensiz kalmadın ki..." sözleri geldi. Pek çok hayranı ve dostu ona kendi sözleriyle veda etti. Ben şahsen "Sazlıklardan havalanan bir ördek gibi sesin / Ürkek, şaşkın, kararsız, duyuyorum." dizeleriyle ve "Konuşamıyorum" nakaratıyla veda ettim. Ama aslında hepimiz de biliyorduk onsuzluğun acısını ve sadece konuşamıyorduk. Uzun zamandır "uzak" yaşamayı tercih etti. Popüler olmayı ve kalabalıkların önünde olmayı bıraktı ama nitelikli üretime devam etti. Kalabalıkların malı olmakla kendini anlatamamak, kendi olamamak arasındaki ilişkiyi gördü ve müziğiyle içini göstermeyi seçti. Nicelikten uzak durdu ama niteliğini hep korudu. Romantizmin baskın olduğu ilk dönemlerinde Anlasana ile adını duyduk. Huzura davet eden bir sesi vardı. Yavaş yavaş romantik şarkıların yerine senfonik rock geçmeye başladı. Türk pop müziğinin geleceğini daha 80'li yıllarda iken burada görmeye başladı. Haklı da çıktı. Sonra uzun bir inziva dönemi başladı. Yılda sadece bir veya iki konser verdi. Hüzünden beslendi. Kendi iç uzaylarında metafizik yolculuklar yaptı. 90'larda siyahlara bürünüp toplum ve sanat ortamındaki duyarsızlaşmaya dikkat çekti. 1992- 2006 yılları arasında konserlerine de ara verdi. Aşağıdakilerden hangisi İlhan İrem'le ilgili bu parçadan çıkarılamaz? A) Müziğinde farklı anlayış dönemleri olmuştur. B) Kitlesel kültürün vitrininde olmayı sevmemiştir. C) Müzik faaliyetlerinde sayıya değil kaliteye önem vermiştir. D) Müzikle ilgili öngörülerinde isabetli davranmıştır. E) Müziği toplumsal bir dönüştürme aracı olarak görmüştür. 34. S A R M

ek venlerin n? cok en in ve inda e tercih /1 in k yi du. ana Yavaş heye larda uzun conser afizik ve 2- i 6 S 5R A A Bilgi Sarmal - Türkiye Geneli 34. Dalyan İztuzu plajında 30 bine yakın caretta caretta yavrusu denize ulaşmaya başladı. 10 Temmuz'da başlayan bu "vuslat" sürecine dışarıdan müdahale edilmemesi gerekiyor. Yumurtadan çıkıp yaşama atılmak için denize doğru zorlana zorlana yürüyen yavruya yardım olsun diye onu denize atmaya kalkışmamalıyız. Çünkü onlar kumlarda yürümek için zorlanırken denizde yaşamalarını sağlayacak güce ulaşıyorlar. Ayrıca onlar içlerindeki pusulayla yollarını kendileri bulabilir, bu onların fıtratında olan bir şey. Onları tutup denize atmak ölümlerine sebep oluyor. Çevre işletmelerde beyaz ışık kontrolünün yapılması da önem arz ediyor. Hatta bir süre kırmızı ışıklar dahi kontrol edilmeli. Çünkü caretta caretta yavruları, deniz diye karaya yürüyebiliyor. Eğer bunlara dikkat edersek bu muhteşem döngü devam edecek. Şimdi denize ulaşan yavrular 25 yıl sonra Dalyan, Sarıgerme ve Fethiye'deki yuvalarına dönüp yumurtalarını bırakacaklar. Böylece doğanın denge unsurlarından biri daha yaşamaya devam edecek. Bu parçada caretta carettalarla ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Doğal yetenekleriyle yönlerini bulduklarına B) Nesillerini sürdürmelerinin ekolojik denge için önem taşıdığına C) Dışsal müdahaleler yüzünden soylarının tükenme tehlikesine maruz kaldığına D) Denize ulaşma sürecindeki devinimlerinin yaşamda kalma becerilerini geliştirdiğine E) Dışsal koşulların insan eliyle değiştirilmesinin onları yön bulmada yanılttığına

TYT/TÜRKÇE A 31. Bir elementin tek başına başrol oynadığı az sayıda hikâye vardır oysa 2019 Nobel Kimya Ödülü'nün hikâyesinin apaçık bir kahramanı var: Büyük Patlama'nın ilk dakikalarında ortaya çıkmış kadim bir element olan lityum. 1817'de İsviçreli kimyagerler Johan August ve Jöns Jacob Berzelius, Stockholm takımadalarında bulunan Utö Madeni'ndeki bir mineral numunesinden bir miktar saflaştırdıkları zaman insanlık lityumdan haberdar oldu. Berzelius, yeni elementi Yunanca taş anlamındaki "lithos" kelimesine dayanarak lityum olarak adlandırdı. Ancak adındaki ağırlık imasına karşın lityum en hafif kati elementtir. Nitekim her yere yanımızda taşıdığımız cep telefonlarımızın bu kadar hafif olması boşuna değil. Stanley Whittingham, 1970'lerin başlarında ilk işlevsel lityum pilini geliştirdiğinde lityumun en dıştaki elektronunu bırakmaya yönelik muazzam eğiliminden yararlanmıştı. 1980 yılında John Goodenough, çok daha güçlü ve faydalı bir pil geliştirmek için doğru koşulları oluşturarak pilin potansiyelini iki katına çıkardı. 1985'te ise Akira Yoshino, saf lityumu tamamen devreden çıkarıp pili saf lityumdan daha güvenli olan lityum iyonlarına dayalı hâle getirmeyi başardı. Bu da pili uygulamada kullanılabilir hâle getirdi. Lityum iyon pilleri; dizüstü bilgisayarların, cep telefonlarının ve elektrikli vasıtaların geliştirilmesini; güneş ve rüzgâr gücüyle elde edilen enerjinin depolanmasını mümkün kılarak insanlık için en çok fayda sağlayan buluşlardan biri oldu. Bu parçada söz edilen elementle ilgili aşağıdakilerin hangisine değinilmemiştir? A) Varlığının çok eskilere dayandığına B) Belirgin bir özelliği ile adı arasındaki ilişkiye C) D) E) Kullanım alanının pil teknolojisiyle sınırlı olduğuna insanlık tarafından ne zaman fark edildiğine Zamanla daha işlevsel olarak kullanıldığına i L G i S

22. 64 yetişkin bireyin yer aldığı bir araştırmada, katılımcılar 21 gün boyunca, günde beş kere açlık düzeylerini ve duygularını kaydetti. Bu kayıtlar bireylerin yaş, kütle, cinsiyet ve beslenme biçimi gibi bazı farklılıkları da dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Bu araştırma sonucunda, 1. Açlığın öfke, huysuzluk ve keyif alma düzeyleriyle ilişkili olduğu II. Bireylerin günlük ya da birkaç günlük yeme düzenleri ile duyguları arasında bağlantı kurulduğu III. Aç kalan bireylerin zamanla bazı bilgileri unutabildiği yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) II ve III C) Yalnız III

ENEME-10 11. Öyle bir yaşama hırgürüne kaptırmışız ki kendimizi elimizden kayıp giden günlerin farkına varmıyoruz. Tespih tanesi gibi ar- ka arkaya diziliyor günler. Birbirinin tipatıp aynı. Sabah kahvaltı, sonra iş, derken biraz kavga, biraz sevinç, biraz telaş, sonra akşam... Televizyon karşısında geçirilen uykulu saatler... Ne için peki bunların hepsi? Ertesi gün aynı şeyleri tekrarlamak için. Bu arada yıpranıyor ve her gün finale yaklaşıyoruz. Ama bize verilmiş olan yaşamın ne demek olduğunun farkına varmadan güneşe, çiçeğe, ota, böceğe, denize aldırmadan hoyratça savu- ruyoruz değerli yılları. Bu parçadan hareketle, I. Günlerimiz anlamsız bir biçimde tükenip gitmektedir. HIZ YAYINLARI II. Neye, ne kadar değer vermemiz gerektiğini bilmiyoruz. III. Sınırlı zamanımızı rutin işlerin telaşıyla harcayıp durmaktayız. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I DI ve I B) Yalnız II Gyve E) I, II ve III Ive III

mcı Düşünceler e 3. Zenginliğini belli etmezdi, mütevazı bir adamdı. Konu komsusu da severdi çünkü yerine göre ço- cukla çocuk, büyükle büyük olmasını bilirdi. Hiç- bir dedikoduya karışmazdı. Sabahleyin işine kısa kısa adımlar giderken akşam filesini doldurmuş, vapurdan çıkarken görürdünüz. Eve gidene kadar sokakta karşılaştıklarıyla laflar, esnafa selam ve- rir, sevimli şakalarla yoluna devam ederdi. Kendi hâlinde, isi yolunda, hesaplı yaşayan biriydi. Bu parçada sözü edilen kişi aşağıdakilerin han- gisiyle nitelendirilemez? A Alçak gönüllü olduğu B) Çevresinde sevilen biri olduğu G) Düzenli bir yaşam sürdüğü Dinsanlarla iletişimde başarılı olduğu E) Kendisine güvenen bir olduğu

30. Aslında kişinin kendini bilmesinin ve kendisiyle buluşma- sının önündeki en büyük engel, "gölge"sidir. (I) "Gölge"ye Budizm'de, tasavvufta ve Şamanizm'de de rastlamak mümkün. (II) Adı geleneklere göre farklılık gösterse de "gölge", kişinin reddettiği, yok saydığı yönlerinin olduğu bir potansiyeller kümesi olarak tanımlanabilir. (III) Potansiyel- lerle dolu bu karanlık tarafımız, kendini en çok, başkalarını eleştirdiğimiz ve "asla yapmam/asla olmam" dediğimiz du- rumlar ve olaylarda gösterir. (IV) Başkasında bizi rahatsız eden şey, genellikle gölgemizde saklanmış yönümüzle bağlantıdadır. (V) "Gölge"yi işığa getirmek, kişinin yaşam yolunu da aydınlatır. Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisine, "Jung'un psikoloji literatürüne kazandırdığı bu kavram yeni değil." cümlesi getirilmelidir? A) I B) II C) III D) IV E) V

Türkçe 39-40. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Şair, fotoğraf çekiyor kelimelerle. Yazar, daha büyük bir fotoğraf çekiyor. Romancı, fotoğrafları peş peşe ekleyerek bize hayatın bir özetini sunuyor. Öte yandan her fotoğrafın bir hikâyesi var. Fotoğrafta hüzün, acı, sevinç, neşe, hayat ve ölüm var. Gençlerle yazı dersleri yaptığımız zamanlarda onlara bir fotoğraf verip bunu bir paragrafta anlatın, derdim. Herkes, farklı bir hikâye çıkarırdı fotoğraftan. Aslında fotoğraf ve yazı aynı işleve sahip, birisi harflerle örülü, diğeri piksellerle. Şair, hayatı ve olayları herkesin gördüğünden farklı görür ve şiir o zaman doğar. Fotoğrafta ise farkı yakalayabilirseniz işte o zaman fotoğraf kartpostaldır. 39. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? Şair, yazar ve romancının esasta aynı işi yaptığına B) Fotoğraf ve yazının benzer işlevlerinin bulunduğuna Şairin yaşama başkasından farklı baktığına Hikâyenin şiirsel yöne sahip olunca değer kazandığına E) Fotoğrafın farklı yorumlara açık olduğuna

A 37-38. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. (1) Başka kültürlerde yetişen, farklı karakterlerdeki iki kişinin bir araya gelmesiyle ortaya çıkan aile kurumunda çiftlerin uyumu, evliliğin kalitesini de belirliyor. (II) Evlilikte uyumun en önde gelen şartlarından biri ise empatidir. (III) Bizim kültürümüzde “diğerkâmlık" olarak geçen empatide karşı tarafın duygularını anlarken kendi duygularını da muhafaza etmek gerekmektedir ((IV) Bu şekilde kurulan ve "empatik ilişki" denen bu ilişki modeli, insanı hata yapmaktan korur, ilişkilerde doğru kararlar vermeyi sağlar. (V) Empatik ilişki, bir anlamda evlilik kurumunun sigortası olarak değerlendirilebilir. 37. Bu parçaya göre, aşağıdakilerden hangisi, empatik ilişki olarak kabul edilir? A) Aylin'in evlendikten sonra kişiliğini eşinin kişiliğine uydurmaya çalışması B) Ahmet'le Ayten'in evlenmesinden sonra kendileri için yeni bir ortak kişilik kurmaları Nurten'in evlenince kişiliğini korurken eşinin kişilik özelliklerini dikkate alarak onu anlayışla karşılaması D) Tunay'ın evlendikten sonra eşininkinden farklı da olsa onun onayladığı bir kişiliğe bürünmesi E) Sema'nın eşinin anlayış ve davranış tarzını dikkate almadan kişiliğini olduğu gibi sergilemesi 39-40. Şair, foto- fotoğraf g bize haya bir hikây ve ölüm onlara b Herkes, fotoğraf pikselle farklı g yakala 39. Bu p D 40.

24. Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürebilen taşınabilir enerji kaynaklarına pil adını veririz. Bugün birçok çeşidi olan pili, bilimsel olarak Italyan bilim insanı Alessandro Volta geliştirdi. Volta, bakır ve çinko metallerinin arasına tuzlu suya batırılmış kumaş ya da kartonlar yerleştirdi ve elektrik akımı elde etmeyi başardı. Böylece Volta pili olarak da bilinen pil ortaya çıktı. Bu buluşla elektrokimya alanındaki gelişmeler hız kazandı. Biz de bugün pek çok alanda pillerden yararlanıyoruz. Volta'yı onurlandırmak adına pillerin gerilimini belirtmede onun adından türetilmiş olan Volt birimini kullanıyoruz. Bu parçadan hareketle pil ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Volt biriminin neden kullanıldığına B) Tanımının ne olduğuna C) Kimin icat ettiğine D) Hangi alanı etkilediğine E) İçeriğinin nasıl oluştuğuna

TYT 28. Jean Paul Sartre "Başkaları cehennemdir!" demişti. Biz bu kültürden gelmiyoruz. Bizim Akdeniz aydınlığı vurmuş kültürümüzde "Yalnızlık Allah'a mahsus!" denir. Ve inanılır ki "İnsan insanın zehrini alır!" Doğrudur da. Mutluluk bizi sarıp sarmalayan dostlarımızdır, paylaşma duygusudur ve paylaşıldıkça artar; merhamettir, erdemli kalma onurudur, sevdamız. Bu parçadan insan ilişkileriyle ilgili 1. Akdeniz kültüründe kişiler arası iletişim çok önemlidir. II. Başka toplumlarda bireyin mutluluğu toplumun mutluluğundan önce gelir. III. III. Mutluluk paylaştıkça acı ise içimize attıkça çoğalan duygulardır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III E 30. Sen Ben Ve F Her Mu dal NLARI A) BY C

• Uyku bozukluğu çeşitleri nelerdir? • Uyku bozuklukları insanları nasıl etkiler? • Işığın uyku düzenindeki rolü nedir? • Uyku bozukluğunun belirtileri nelerdir? Aşağıdaki araştırma sonuçlarından hangisi bu sorulardan herhangi biriyle ilişkili değildir? A) Erken dönemde tedavi edilmeyen uyku bozuklukları kişide kronik uykusuzluğa ve ilerleyen dönemde tüm vücut sağlığının büyük oranda bozulmasına yol açar. B) Uyku bozukluğu; başlıca insomnia (uykusuzluk), parasomnia, uyku ile ilişkili solunum bozuklukları, merkezi sinir sistemi ile ilgili uyku bozuklukları, sirkadiyen ritim ilişkili uyku ve uyanıklık bozuklukları ve uyku ile ilişkili hareket bozuklukları şeklinde 6 ana başlıkta incelenebilir. C) Kaliteli bir gece uykusu uyumak için öncelikle fiziksel ve zihinsel sağlık düzeyi iyileştirilmeli, varsa altta yatan sağlık problemleri hızlı şekilde tanılanıp tedavi edilmelidir. Daha sonra uyku kalitesini arttıracak bazı düzenlemelerin planlanması gerekir. Uyunan ortamın ideal sıcaklıkta olması, karanlık bir ortam yaratılması ve ses gibi uyaranların kontrol altına alınması önemlidir. D) Uyunan ortamın ışık yoğunluğu sirkadiyen ritim olarak da adlandırılan biyolojik uyku ritmi ile doğrudan ilişkilidir. Uyku düzeni üzerinde büyük etkisi bulunan melatonin hormonunun yeterli düzeyde salgılanması ve sirkadiyen uyku ritminin korunması için ortam ışığının doğru şekilde ayarlanması önemlidir. E) Uyku bozukluğu durumunda, bozukluğun çeşidine göre uykuya dalmada güçlük, kesintisiz uyku süresinde kısalma, gün içinde ani uyku isteği, uyku sırasında hareket bozuklukları gibi belirtiler olabilir. Ancak bozukluğun çeşidi ne olursa olsun en yaygın görülen belirti, sabah dinlenmiş ve dinç olarak uyanamama durumudur

TYT / TÜRKÇE 24. Aşağıdaki parçalardan hangisi "Bir çocuk kitabı, çocukların sorun çözme becerisini ve yaratıcı düşünme yetisini harekete geçirmiyorsa işlevsiz bir kitaptır." düşüncesine uzak düşmektedir? A) B) Vladimir Tumanov'un Haritada Kaybolmak adlı romanı birçok bilmecenin dünya haritası ve ansiklopedi kullanılarak çözülmesiyle ilerliyor. Kitap hem öğrenmeyi eğlenceli kılıyor hem de coğrafyanın yaşamımızdaki önemini vurguluyor. D) Sema Çınar'ın okul öncesi çocuklarına yönelik olarak yazdığı Elmayı Kim Isırdı? adlı hikâyesini okuyan çocuklar, başlıktaki sorunun cevabını kitaptaki ipuçlarını takip ederek buluyorlar. Dikkatli çocuklar kitabı bitirebildiklerinde öz güven duyguları da gelişmiş oluyor. C) Psikolog Anıl Şen, Kabarık adlı çocuk kitabında dikkat eksikliği olan çocukları olay örgüsüne sık aralıklarla konuyla ilgili sorular ekleyerek dâhil ediyor. Yazar, kitabı okuyan çocuğun roman kahramanı Kabarık'ın dikkat sorununu çözerken onunla duygudaşlık kurmasını da hedefliyor. 25. Yur yaz şö Ferit Avcı'nın Kırmızı Fil'i Gördünüz mü? adlı anlatısı, kurgusu itibarıyla çocuk okurların hayal gücünü harekete geçirmeyi amaçlıyor. Kitap, çocukları çevrelerindeki her şeye farklı gözlerle bakma, eşyaları imgelemlerinde sıra dışı çizgiler, renkler ve şekillerle resmetme, görünende görünmeyeni yakalama yönünde teşvik ediyor. EX Kemalettin Tuğcu, Küçük Besleme adlı romanıyla çocukları hayatın somut gerçekleriyle yüz yüze getiriyor. Yazar, yaptığımız iyilik ve kötülüklerin karşı tarafta bıraktığı izleri; her çocuğun sevgiye, şefkate ihtiyacı olduğunu ve ne olursa olsun iyi kalmanın verdiği huzuru anlatıyor. "S A y a