Paragrafta Konu, Ana Düşünce ve Yardımcı Düşünceler Soruları

$ S 1 17 8. Dünyanın en soğuk bölgelerinden Sibirya'dan, Akdeniz kıyılarına kadar, pek çok noktada çıkan orman yangınları 2021'in ilk 8 ayında, geçen yıllara göre çok daha fazla alanı küle çevirdi. Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi (EFFIS) verileri, orman yangınlarının yok ettiği alan miktarında 2022'nin olağanüstü boyutta yıkıcı yıl olacağını öngörüyor. Türkiye'de 2008 ila 2020'de her yıl ortalama 20 bin 760 hektarlık alan yanarken, bu miktar 2021'in son 8 ayında yüzde 755 arttı. 2021'in ocak ile ağustos ayları arasında kül olan ormanlık alan 177 bin 476 hektara ulaştı. Buna göre orman yangınlarının günümüzde artış göstermesinde; ihmal ve dikkatsizliğin fazla olması, orman içi ve bitişiğindeki nüfus hareketliliğinin artması, orman alanlarının milli park ilan edilmesi durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenir? B) I ve Il III. A) Yalnız I D) II ve III C) ve H E) I, II ve II Diğer Sayfaya Geçiniz.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aynı anlamı taşıyan iki ifadeye yer verilmiştir? A) 1941 yılında izleyici ile buluşan Citizen Kane, büyük bir başarı kazanıp ismini dünyaya duyurarak sinema tari- hine adını altın harflerle yazdırdı. B) Citizen Kane, içerdiği devrimsel tekniklerle halihazırda bulunan basmakalıp düşünceleri altüst etti ve film yapı- minda nelerin başarılabileceğini tüm dünyaya gösterdi. C) Citizen Kane'in bir veya iki değil, neredeyse her sahne- si farklı sinematik yeniliklerden dolayı çığır açıcıydı. D) Citizen Kane, devrimsel yenilikleri ile sinemaya yaptığı katkıların yanı sıra işlediği konu sebebiyle korkusuz olmasıyla da göze çarpan bir film oldu. E) Aynı sahnede evin içinde koşan gruba yakın çekim ile bakıyor olsak da arkada, evin dışında oynayan Kane'i görüyor oluşumuz sahnedeki görsel derinliği kanıtlar nitelikte.

9. Yüzyıl 15. yy. 15. yy. 16. yy. 17. yy. 18. yy. Sanatçı Âşık Paşa Süleyman Çelebi Bâki Nefi Nedim Yabancı sözcük kullanım oranı %20 %26 %65 %60 %41 Sadece yukarıdaki tablodan yola çıkılarak aşağıdaki- lerden hangisi söylenebilir? A) Günümüze yaklaştıkça sanatçıların yabancı sözcük kullanımı düzenli olarak artmıştır. B) 17. yüzyılda Nefi'nin eserlerinde kullandığı yabancı sözcük oranı çağdaşlarının kullandığı orandan azdır. C) Aynı yüzyılda bile sanatçıların yabancı sözcük kullan- ma oranları birbirinden farklıdır. D) Divan şairlerinin yabancı sözcük kullanımının en az olduğu yüzyıl, 18. yüzyıldır. E) Eserlerinde yabancı sözcüklere çokça yer veren Bâki, divan şiirinin zirveye ulaştığı dönemin sanatçısıdır.

? 26. Senin kişiliğinden korkuyorum. En kestirme yolu seçemeyecek kadar insanlık sütüyle beslenmişsin. Yükselmek istiyorsun, içinde tutku yok değil ama onunla birlikte bulunması gereken kötülük eksik. Gönlünün çektiği yüksekliğe günah işlemeden erişmek istiyorsun fakat sahtekârlık etmek istemiyorsun yine de hakkın olmayan yere sahip olmak istiyorsun. Çabuk buraya gel de bütün gücüm söz olup kulaklarına aksın. Senin yazgın olan ve görünmez güçlerin de başına geçirmeye yardım ettikleri altın çelenkle arana giren bütün engelleri, dilimin gözü pekliği bir bir devirsin. Lady Macbet'in kocasına yönelik bir tiradından alınan bu parçada Shakespeare'in üzerinde durduğu konu aşağıdakilerden hangisidir? A) Yükselme tutkusunun yaptırmak istediği kötülükler sebebiyle yaşanan iç çatışma ja o BY Kişinin yükselme hırsıyla yaptığı kötülükten doğan vicdan muhasebesi C) Ulaşılan bir makama layık olup olmadığını düşünen bir insanın ruhsal çatışması D) Başarıya ulaşmada yönteme sahip olmanın ve motivasyonun önemi E) Birine duyulan sevginin, insanı kişiliğine aykırı davranışlara yöneltmesinin pişmanlığı "Şairlik y yazamıy kanunu ve vark Usta s biriktin şiirdin Derg vern Ust kış ya de A

TYT / TÜRKÇE wwww WWW.S Here 24. Senin kişiliğinden korkuyorum. En kestirme yolu seçemeyecek kadar insanlık sütüyle beslenmişsin. Yükselmek istiyorsun, içinde tutku yok değil ama onunla birlikte bulunması gereken kötülük eksik. Gönlünün çektiği yüksekliğe günah işlemeden erişmek istiyorsun fakat sahtekârlık etmek istemiyorsun yine de hakkın olmayan yere sahip olmak istiyorsun. Çabuk buraya gel de bütün gücüm söz olup kulaklarına aksin. Senin yazgın olan ve görünmez güçlerin de başına geçirmeye yardım ettikleri altın çelenkle arana giren bütün engelleri, dilimin gözü pekliği bir bir devirsin. Lady Macbet'in kocasına yönelik bir tiradından alınan bu parçada Shakespeare'in üzerinde durduğu konu aşağıdakilerden hangisidir? A) Yükselme tutkusunun yaptırmak istediği kötülükler sebebiyle yaşanan iç çatışma B) Kişinin yükselme hırsıyla yaptığı kötülükten doğan Anvicdan muhasebesi CY Ulaşılan bir makama layık olup olmadığını düşünen bir insanın ruhsal çatışması D) Başarıya ulaşmada yönteme sahip olmanın ve motivasyonun önemi EY Birine duyulan sevginin, insanı kişiliğine aykırı davranışlara yöneltmesinin pişmanlığı TARANDAE

31. Son derece yalın bir düşünce ve bana ait değil. Tüm gerçek edebiyatçılar için geçerli olan bir ilke. Anlatacak o kadar çok öykü, yazılacak o kadar çok roman konusu ("Hayatım roman") var ki... Ama nasıl? Bu soruya yanıt verene yazar diyoruz. Bu sözler, aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık söylenmiş olabilir? "Neyi anlatmak değil, nasıl anlatmak önemlidir." dediğiniz, sanat anlayışınızı yansıtan bu söylemi açar mısınız? B) Biçimsel arayışların ve eğilimlerin etkisinde kaldığınızı düşünüyor musunuz? C) "Edebiyat, günlük dile yaslanmalıdır." sözünüzle neyi kastettiğinizi açıklar mısınız? D) Edebî metinlerin toplumla ilişkisine dair düşüncelerinizi öğrenebilir miyiz? E) Edebiyat eserlerinde biçimin asıl işlevini sizden dinleyebilir miyiz?

3. Çam, okaliptüs ve mangrov gibi bazı ağaç türlerinde; üst dalların bulunduğu tepe tacı adlı bölgeler, komşularıyla olan sınırlarında kanal benzeri boşluklar oluşturur. Buna "taç utangaçlığı" denir. ----. Bu konuda o hipotezlerden çokça dile getirilen birine göre ağaçlar arasındaki düzenli boşluklar, rüzgârlı havalarda savrulan dal ve yaprakların çarpışmalar sonucu zarar görerek düşmesiyle oluşuyor. Karşılıklı budama adıyla anılan bu hipotezi test eden bir çalışmada, taç bölümleri sabitlenen ağaçlar arasındaki tepe boşluklarının zamanla kapandığı belirtilmiştir. Aynı çalışmada, bol rüzgâr alan ormanlarda yetişen ve büyümüş olanları birbirine yakın yüksekliğe sahip, uzun ve ince gövdeli ağaçların taç utangaçlığına daha yatkın olduğu da ortaya konmuştur. Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Kimi canlılar, ürettikleri bazı maddeleri çevrelerine yayarak yakınlarındaki canlıların büyümesini ve gelişmesini olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilir B) Aynı türe ait ağaçlar arasında daha yaygın gözlemlenen bu durumun neden oluştuğu hakkında öne çıkan birkaç hipotez bulunuyor C) Farklı türler üzerinde çalışan bazı araştırmacılar, taç utangaçlığı gösteren ağaçların uç bölümlerindeki büyümeyi çarpışmalar yaşanmadan önce durdurabildiklerini düşünüyor D) Taç utangaçlığı, tek bir nedene bağlı olmaktansa muhtemelen bu mekanizmaların çoklu işleyişiyle gerçekleşiyor E) Bilim insanları bu yüksek ağaçların tepelerinde araştırma yapmanın daha kolay yollarını buldukça hangi mekanizmanın daha baskın olduğunu anlamaları da kolaylaşacaktır

. Paris-Saclay Üniversitesinde kültür ve yapay zekâ araştırmaları direktörü Pascal Maujan, "Robotik kitaplardan korkmalı mıyız?" başlıklı makalesinde bir makineye yazma görevini devretme fikrini kabul etmenin zorluğuna dikkati çekti. Maujan'a göre büyük heykeltıraşların ve ressamların atölyeleri yüzyıllardır, taklide dayalı seri üretimi kabul etmedilerse yapay zekâ programları ile yazarın benzersiz üretim idealini yakalayabilecekleri de kabul edilemez. Yazar, gecenin karanlığında dünyadan izole olarak yazan yalnız bir dahi veya ürettiği daha önce üretilmeyen olağanüstü bir sanat insanıdır. Bir robot çok şey üretebilir. Ama insana has sanatsal üreticiliğin bir robot tarafından gerçekleştirilebileceği hayal edilemez. Dolayısıyla yapay zekâ müzik ya da resim üretebilir ama büyük yazarlar gibi edebî eser üretemez. Bu parçada düşüncelerine yer verilen makale yazarına göre, yapay zekânın edebî üretimle ilgili başaramayacağı aşağıdakilerden hangisidir? A) Özgünlük B) Tutarlılık C) Sadelik D) Açıklık E) Etkileyicilik

1. C 1 ve 2. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Fransız düşünür Diderot'un çok borcu olduğunu duyan Rus Imparatoriçesi Katerina, Diderot'nun kütüphanesini satın alır ve ona 25 yıllık maaşını peşin ödeyip kütüphaneyi kendisine tekrar hediye eder. Artık Diderot, bütün borçlarından kurtul- muş ve bir servete sahip olmuştur. Bir gün bir arkadaşı ona kadife bir sabahlık hediye eder. Filozof, sabahlığıyla çalışma masasında şevkle çalışırken aniden bu yeni ve gösterişli sa- bahlığıyla çalışma masasının hiç uyuşmadığını düşünür ve işte her ne olduysa bundan sonra olur. Hemen, çalışma masası- ni değiştirip harika bir çalışma masası alır. Artık sabahlık ve çalışma masası uyumludur. Aynı şekilde halı, koltuklar, san- dalyeler, masalar, dolaplar, duvar resimleri Diderot'u rahatsız edince evin bütün eşyalarını değiştirir. Durumu anlaması fazla zaman almaz ama hırsları yüzünden başladığı noktaya döner. Bunun üzerine, ünlü eseri "Eski Sabahlığım İçin Pişmanlık'ta unutulmayacak şu meşhur sözleri söyler: "Eski sabahlığımın efendisiyken yenisinin kölesi oldum." Her satın alma kararının yenisini tetikleyerek başka bir şeyin daha satın alınmasına yol açtığı tüketim çılgınlığına "Diderot etkisi" denir. Bu etkinin tü- ketici psikolojisi ve tüketim bağımlılığına dair ortaya çıkardığı sonuç oldukça önemlidir. 3. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi Diderot et- kisini örnekleyen bir durum değildir? A) Toplantı için yeni bir elbise alan kişinin elbiseye uygun ayakkabı, çanta, toka ve küpeler de almasi BY Spor üyeliğini yenileyen birinin spor giyim mağazasındaki tüm kıyafet çeşitlerini de satın alması C) Kızına iki tekerlekli bisiklet alan bir babanın kızına kask ve dizlik de satın alması D Çocuğuna oyuncak bir bebek alan annenin bebekler için var olandan daha fazla giysi ve aksesuar satın alması E) Yeni bir kanepe alan kişinin bir anda salonun tüm halılarını ve televizyon ünitesini de değiştirmesi la H 4

5. Kadın yazar yaftası benim üstüme yapıştı kaldı. Doğrusu bu yaftadan hiç hoşlanmıyorum. Çünkü kendimi bir kadın so- runları yazarı olarak görmüyorum. Öyle de olmak istemiyo- rum. Aşağıdakilerden hangisi, bu sözleri söyleyen yazara ait bir düşünce olamaz? A) Ben, edebiyatın kadın ve erkek edebiyatı diye ayrılmasın- dan yana değilim. B) Kadın edebiyatının, dar kalıplarından kurtularak çok bo- yutlu bir alana oturması gerekir. C) İnsanın toplumda kendini gerçekleştirme sorununa cins ayrımı gözetmeksizin yaklaşılmalı. D) Eserlerimde kadın ve erkeği, insan kimliği ile yaşamda bir bütün olarak irdelemeliyim. E) Benim için edebiyat salt, kadının kendini gerçekleştirme- si sorununun işlenmesi için bir araçtır.

31. Aşağıdaki parçalardan hangisi "Öykücülükle ga- zetecilik birleşince avantaj mi yoksa dezavantaj mi doğurur?" sorusuna cevap vermektedir? A) Gazeteciliğin bileşimlerinde birçok unsur bu- lunmaktadır ve bu bileşenlerin birbiriyle ahenkli bir biçimde gazetecilik içinde erimesi oldukça önemlidir. B) Sanatçıların eserlerinin gazetelerde yayımlan- ması oldukça müspet bir durumdur ve bunun edebiyat dünyamız açısından avantajları ola- caktır. C) Avantaj ve dezavantaj göreceli kavramlardır, ben bir gazeteci olarak farklı düzyazı türlerini gazetedeki köşemde yayımlarım ki bunun da bana katkısı fazladır. 32 Roman bugün olma sorg rom ola D) Gazetecilik ve yazarlık arasında (gezinenlerin köklü bir geleneği var ve evet, bu seyyahlığın birbirlerine hem faydaları hem de zararları var- dir elbette. E) Öyküleyici anlatım biçimini kimi köşe yazılarım- da kendi üslubumla harmanlamıştım ve bu tip yazılarım okur tarafından beğenilmişti. m r

26. Bir roman sadece yazarı tarafından mı yazılır? Bu soruya "evet" deseydik o zaman en azından bazı yazarlar romanlarında neden satır aralarında fikri ve duygusal boşluklar bırakır? Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki düşün- ceyi destekler niteliktedir? A) Kitap okuma eylemine yön veren belli başlı ha- rici kaynaklar okurla buluşturulmuştur. By Ne yazar okurun bitişiğindedir ne de okur oku- duğu romandan ayrılıp kafasını kaldırınca ya zar ile göz göze gelecektir. C) Romanda olay veya durumların etkili bir bi- çimde anlatılabilmesi veya okurun gözünde canlandırılabilmesi için çeşitli anlatım teknikleri 27 kullanılır. D) Romanda gösterme yöntemi sadece figürlerin psikolojik boyutlarını aktarmak, net bir anlatım- la sunmak işlevini gerçekleştirir. E) Romanın inşaatının sonunda gezintiye çıkan ve bu inşaata katkı sağlayan okurlar roman ya- zarını da zenginleştirir.

A A TÜRKÇE TESTİ Roman; yüzyıllar boyunca en çok ilgi uyandıran, üzerinde en fazla konuşulup tartışılan ve fikir üreti- len, birey-toplum etkileşimini en yoğun biçimde dile getiren ve bunun yanı sıra toplumu doğrudan etki- leme özelliği olan edebiyat türlerinden biridir. Şiir sanatı kadar eskilere dayanan köklü bir geçmişi ol- masa da roman, özellikle Batı'da burjuvazinin yük- selme süreci içinde oluşup gelişen, senfonik yapılı, kapsamlı ve zengin bir tür olarak günümüzde de geçmişte olduğu kadar büyük ilgi gören bir düzya- zı biçimi ve bir yaşama/yaşatma sanatıdır. Roman okurken kendi hayatımızı bir süreliğine askıya alır, yazarın yaratıp sayfalarda yaşattığı roman kişileri- nin hayatlarını yaşarız. Bu parçadan romanla ilgili olarak aşağıdakiler den hangisi çıkarılabilir? A) Şiir sanatı kadar bir geçmişi olan roman, yüzyıl Jardır toplumlarda ilgi uyandırmıştır. B) Birey ve toplum etkileşimini en yoğun şekilde dile getiren tek edebiyat türüdür. C) Roman, okuruna kurmaça bir dünya sunar ve okuru bu dünyanın içine çeker. D) Tüm düzyazı türleri arasında toplum tarafından en az okunan ve ilgi gösterilen türdür. E) Şiir türü kadar olmasa da roman türü üzerine de oldukça fazla eleştiri yazısı kaleme alınmıştır.

I. Klasik anlamda kapaklı ve sayfalı, somut resimli çocuk kitapları sanal ortama taşınıp başta etkileşim olmak üzere ses, hareketli görüntü ve farklı oyunlar eklenerek okuyucunun ussal ve bedensel olarak okuma etkinliğini gerçekleştirmesine fırsat tanınmakta, çocukların okuma alışkanlıkları geliştirilmektedir. II. Cep telefonlarına yüklenen etkileşimli çocuk kitaplarının gelişimi, klasik basılı çocuk kitaplarına göre daha farklı, nitelikli ve öğretici uygulamaların kullanılmasını sağlarken çocukları klasik kitaplarda okumanın renksizlik ve sıkıcılığından kurtarmaktadır. III. Renkler, hareketli veya hareketsiz görüntü, ses ve müzik ile donatılarak çocuklar için tasarlanıp cep telefonlarına yüklenen e-kitapların algılamayı kolaylaştırmak gibi klasik kitaplarda bulunmayan bir farkı söz konusudur. IV. Klasik kitapların okuyucuyu düşünmeye yönelten niteliği karşısında cep telefonlarına yüklenen e-kitapların hızlı kullanımından kaynaklanan yüzeysel kalışı, okumaktan alınan zevkin zamanla azalmasına yol açabilmektedir. V. Cep telefonlarına yüklenen, çocuklara yönelik etkileşimli e-kitapların açılış ekranı ve ana sayfa ile uygulamadaki hareket ve yönlendirmeyi sağlayan butonlarının da tasarım özellikleri çocuğun kitaba ulaşmadan önce oyalanmasına ve dikkatinin dağılmasına neden olabilmektedir. Numaralanmış cümlelerden hangileri, cep telefonlarına yüklenen etkileşimli e-kitaplarla ilgili olarak diğerlerine anlamca benzememektedir? A) I ve II B) II ve III D) III ve IV C) I ve III E) IV ve V

2. Osmanlı Devleti için Birinci Dünya Savaşı'nın sona erdiğini belgeleyen Mondros Ateşkes Antlaşması, 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanmıştır. Bu antlaşma ile ilgili Osmanlı yöneticileri şu değerlendirmelerde bulunmuştur: Rauf Bey: Bu mütareke ile devletimizin istiklali, saltanatımızın hukuku tümüyle kurtarılmıştır. Rıza Tevfik Bey: Hüküm, galibindir!... Almanya'yı bile dize getiren bir düşman "Bazı noktaları işgal ederim." derse, haklı sayılması gerekir. Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Osmanlı yönetimi teslimiyetçi bir dış politika anlayışına sahiptir. B) İtilaf Devletleri, Paris Barış Konferansı kararlarına uygun hareket etmiştir. C) Gizli antlaşmaların Anadolu'da uygulanmasına imkân kalmamıştır. D) Wilson İlkeleri, ateşkes antlaşmasının hükümlerinin belirlenmesinde etkili olmuştur. E) İstanbul Hükümeti, başarılı bir diplomasi süreci yürütmüştür. L G i $ S A R4 M 16

Bilge Garnal - Türkiye Geneli 19. Uluslararası dil ansiklopedisi Ethnologue'un 15. baskısında dünyada 6912 yaşayan dil olduğu bilgisi yer alır. İlk baskıda ise 5687 rakamı verilmişti. Farklı kaynaklarda başka rakamlarla da karşılaşmak mümkündür. Bu belirsizliğin pek çok nedeni vardır. Her şeyden önce dünya dilleri üzerindeki çalışmalar henüz tamamlanmamıştır ve varlığı bile bilinmeyen dillerin bazılarının yok olduğu tahmin edilmektedir. Bu dillerin çoğu dünyanın henüz keşfedilmemiş bölgelerinde yer alsa da keşfedilmiş bölgelerdeki dil çalışmaları bile bitirilmiş değildir. Çünkü araştırmacılar, çoğunlukla kolay ulaşılan Batı Avrupa dilleri üzerinde çalışmayı tercih etmektedir. 4000 kadar dilin henüz doğru dürüst betimlenmemiş olduğu tahmin edilmektedir. Ayrıca dillerden birçoğunun özel adı yoktur. Örneğin Papua-Yeni Gine'deki Sare halkının dillerine verdiği Sare adı sadece "konuşmak" demektir. İngiliz Kolumbiyası'nda yaşayan Gitksan halkı kendi dillerinden Sim'algaks "gerçek ya da doğru dil" diye söz ederler ama komşu Nigşa ve Tsimşian lehçeleri de aynı adı kullanır. Kimi dillerin ise birden çok adı vardır. Ethnologue, birbirinin yerine kullanılan 39.000 dil ve lehçe adı verir. Ayrıca araştırmacılar da bir dile hem o dilin konuşurlarından hem de birbirlerinden farklı adlar vermiş olabiliyorlar. Yaşayan ya da ölü diller konusunda da kaynakların verdiği bilgiler her zaman tutarlı değildir. Bu parçadan aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir? A) A R M A L Günümüzde yeryüzünde konuşulmaya devam eden bütün dillerin varlığı kayıt altına alınmıştır. B) Birçok araştırmacı, Batı Avrupa dilleri dışındaki diller üzerinde çalışmayı daha çok önemsemektedir. C) Dünya üzerinde ne kadar etnik grup varsa o kadar da dil vardır. D) Dil araştırmacıları bir dili adlandırırken o dili konuşan halkın kültürel özelliklerinden yararlanmaktadır. E) Yeryüzünde birbirinden farklı dillerin ortaya çıkmasının tek bir nedeni yoktur.