Paragrafta Konu-Ana Düşünce Soruları

8. MÖ 4. yüzyıla kadar işletildikleri anlaşılan ve bazı kazı çalışmaları süren seramik atölyelerini Hızırşah köyünde görebilirsiniz. Yel değirmenle- rini görmek istiyorsanız ilçeden sekiz kilometre uzaklıktaki Kızlan köyüne gitmelisiniz. Yarıma- danın en çok rüzgâr alan bölgesi de burasıdır. İlçeye dört kilometre kala (yel değirmenlerine gelmeden önce) "Perili Köşk" tabelasını gördü- ğünüzde sola, bir kilometrelik toprak yola sapı- yorsunuz. Yol sizi kumsala ulaştırıyor. Uzunluğu yedi kilometreyi bulan bir kumsalı olan Gebe- kum, denize girmek için çok uygun. Kumsal, rüzgârın da etkisiyle kendini çoğaltıyor ve ya- yılıyor. Kumul hareketleriyle karşısındaki adaya denizden yürüyerek ulaşmayı sağlayan bir de sığlık oluşmuş. Bu parçada sözü edilen yarımada ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşıla- maz? A) Yarımadanın en çok rüzgâr alan bölgesinin Kızlan köyü olduğuna B) Yel değirmenlerinin Kızlan köyünde bulun- duğuna C) Seramik atölyelerinin MÖ 4. yüzyıldan son- ra kullanılmadığına D) Yarımadada hem deniz turizmi hem de ta- rihî turizm imkânı bulunduğuna E) Kumul hareketleri nedeniyle kumsal ile ada arasının tamamen kumsala dönüştüğüne Paragrafhane

r- iz = T- a ] a k r. a CI e- a 1- li 3- D- LİYAKAT YAYINLARI Paragrafta Yapı TEST 8 19.-20. soruları parçaya göre cevaplayınız. Edebiyata karşı ilgim nasıl mı başladı? Ben de bu soruya yanıt vermekte zorlanıyorum. Geçmişe gi- dip bu hususta işime yarayacak anıları gün ışığına çıkarmak ve onların gerçekliğine inanmak benim için neredeyse olanaksız. Çocukluğumun her anı- ni görebileceğim bir kayıt olabilseydi keşke. Gene de vazgeçmiş değilim, belki geçmiş zaman dehliz- lerinin karanlığında elime beni cevaba götürecek bir anı kırıntısı geçer /Bu yolla ben de salt kurma- ca olduğu için samimiyet yoksunu ve bu sebeple güdük kalan yapıt üretmekten kurtulur, dünyaya mal olmuş edebiyatçılar kervanına katılırım. 19. Parçanın yazarının altı çizili soruya yanıt bulamamasının gerekçesi aşağıdakiler- den hangisidir? Geçmişiyle ilgili ipuçlarını öğrenebileceği kişilere ulaşamaması B) Çocukluğunda yaşadığı olumsuzlukların kişiliğini etkilemesi Geçmişle ilgili bilgilerini anımsamaya ça- lışırken yaşadığı andan kopması Anıları anımsama sürecinin kesintiye uğ- raması E) Anılarının ayrıntılarını yeterince anımsa- mamasi 20 Bu parçaya göre yazarın çocukluk anıları- ni bilmesinin eserinin niteliğine etkisi ile ilgili olarak İçtenlik taşımasını sağlaması Yazarın üslup özelliğini belirlemede etkili

B t D § J e i 211 37. Empati, bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koya- rak olaylara onun bakış açısı ile bakması, o kişinin duygu- larını ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sürecidir. Zekâ, bilişsel gelişim için ne kadar gerekliyse empati de kişilerarası iletişim için o dere- ce önemlidir. Sosyal beceriler ve olumlu sosyal davranışlar çocuklar için hayati önem taşımaktadır. Empatik tepkilerin gelişimi sosyal becerilerin büyük ve önemli bir parçası ola- rak kabul edilmektedir. Empatik çocukların daha az saldırgan, daha çok yardımsever ve daha gelişmiş ahlaki yargılara sahip oldukları belirtilmektedir. Bu parçada empatiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangi- sine değinilmemiştir? A) Kişilerarası yardımlaşmayı sağlayan en önemli etkendir. B) Çocukların sosyalleşebilmesinin önemli adımlarından biri- dir. C) Gereklilik bakımından insana, zekâ ile aynı mesafede dur- maktadır. O Diğer insanlara, kendilerinin anlaşıldığına dair dönütler verilmesini gerektirir. E) Başkasının hislerini hissetme anlamına da gelmektedir. Diğer sayfaya geçiniz.

8 Bu parçaya göre toplum bilimcilerin aile kavramının evrimiyle ilgili olarak Yerleşik birlikteliğin çözülmesi, II. Birey sayısındaki azalma, III. Mal paylaşımı konusundaki yeni anlayışlar maddelerinden hangilerini incelediği söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve Il C) I ve III D) II ve III G (₁ E) II ve III

6. Epikuros'a göre felsefenin en önemli işlevi, sıkıntılarımızın saklı nedenlerini, arzularımızın asıl kaynaklarını bulup onları yorum- lamamıza yardım etmek ve mutlu olmak adına yanlış yollara sapmamızı engellemektir. Yapmamız gereken, ilk aklımıza ge- leni uygulamaya koymak yerine, öncelikle arzularımızın mantık- li olup olmadığını tartmaktır. Epikuros'un iddiasına göre felsefe, bize içgüdülerimizle bulduğumuz iyileşme yöntemleriyle zaman zaman ters düşecek yöntemler sunacak, böylece bizi kendimiz için çok daha iyi tedaviler bulmaya yönlendirecek, gerçek mut- luluğu bulmamıza yardım edecektir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi Epikuros'un felsefeyle ilgili düşüncesini en iyi açıklar? AV Dış etkenlerden bağımsız olarak kişisel görüşlerin hayata geçirilmesine olanak sağlar. B) Mantıkla açıklanamayan kimi durumların birey için faydalı olup olmadığını anlama fırsatı sunar. C) Doğru seçimler yapmaya en uygun düşünce yönteminin bi- limsel niteliğini belirler. D) İnsanın mutlu olmasını sağlayan eylemlerin kişinin beklen- tileriyle uyumlu olup olmadığını açıklar. E) Mutlu olmak adına alınan kararların akli ölçütlere ne derece uyduğunu sorgulamaya yarar. C ▲ 114

35-36. soruları aşağıdaki parçaya göre cevap- layınız. Anneler ve bebekleri iletişime geçtiklerinde ikisinin beyni senkronize olarak bir "mega ağ" şeklinde çalışıyor. Be- yin dalgalarının bağlantı seviyesi ise annenin duygusal durumuna göre değişiyor. Anne, pozitif bir ruh hâlindey- ken bebeğinin beyni ile daha güçlü bir bağ kurduğu için bebeğin öğrenmesi ve gelişmesi kolaylaşıyor. Anneler ve bebekleri arasındaki iletişimin olumlu bir duygusal durum içinde sürdüğü zamanlarda bağlantı daha güçlü oluyor. Araştırmalarda olumlu etkileşim ve göz tema- sının, anne ve bebek beyninin tek bir sinir ağı olarak çalışma özelliğini geliştirdiği saptandı. Bu da iki birey arasındaki bilginin ve paylaşımın etkin ve verimli bir şekilde akmasını sağlıyor. Araştırmanın sonuçları aynı zamanda, depresif annelerin bebeklerinde öğrenmenin daha az gerçekleştiğini, bunun sebebinin aradaki zayıf sinirsel bağlantı olduğunu gösteriyor. 36. Bu parçaya göre depresif annelerin çocuklarında öğrenmenin daha az gerçekleşmesinin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Göz teması kurulmaması B) Duygu durumunun olumlu olmaması C) Sözel ifadelerin yetersiz olması D) Bebeğin ilgi düzeyinin düşük olması E) Beynin, işlevini yerine getirememesi

7. Buradan yazara sesleniyorum: haberiniz olsun sayın yazar, bir mukabil platformlarda adınıza kü- fürbaz damgasını yakıştırmışlar. Siz şiirle dünyayı bütünleyebilmek için çaba gösterdiğinizi ifade edi- yorsunuz. Ben okudum, hakkınızı yemişler. Herkes biraz küfür eder. Bazıları sanatsal değildir sadece. Bazıları aynaya söver. Bazıları şiir yazar. Öznenin ne olduğunun bir önemi yok. Aslında herkes kendi- ne sōver biraz da. Bu parçada geçen "şiirle dünyayı bütünleyebil- mek" sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakiler- den hangisidir? A) Şiirlerinde daha çok kendini anlatmak B) Okurlara toplumsal mesaj vermek C) Şiirlerinde yoğun bir anlatımı benimsemek D) Kendisiyle okuru arasında bağ kurabilmek E) Şiirlerinde ortak toplumsal yargıları buluştura- bilmek

1. Birçokları, geçim sıkıntısı yüzünden sanatı birakan sanatçıları anlamıyor/ Hatta bu sanatçıların yaratıcılık- tan yoksun olduklarını ileri sürüyor! Onlar, sanatçının yoksulluk ve açmazlar içinde bulunmasını, sanat eseri- nin yaratılması için gerekli sananlardır Gerçi hayatın indirdiği yoksulluk şamarı, sanatçıya hayatın bu yönünü de tanımak bakımından yararlı olabilir ama Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağı- dakilerden hangisi getirilmelidir? -Ayoksulluk sınırının yükselmesi, sanatçı olmanın tek koşulu değildir. B) bu yarar, zarak karşılamadığı zaman sanatçı, daha yi çalışma ortamları aramak zorundadır. geçim sıkıntısı sanatçıyı başarı yapıtlar vermeye zorluyorsa başarı için her şeye katlanılmalıdır. -D sanatını bu nedenle bırakanları eleştirenler, bu si- kıntılara katlanma gücünü kendilerinde bulabilirler mi? -E)-buna rağmen hayatın olumsuzluklarını yaşayan bir sanatçı, iyi koşullarda bulunanları kendine örnek al- mamalıdır. 3

10. Aşık Veysel "Beni Hor Görme Gardaşım" şiirinde Beni hor görme gardaşım Sen altınsın ben tunç muyum Aynı vardan var olmuşuz Sen gümüşsün ben sac mıyım Ne var ise sende bende the Aynı varlık her bedende Yarın mezara girende Sen toksun da ben aç mıyım diyerek nasihat eder ve sorgulama yapar. Âşık Veysel'in vurguladığı düşünceler arasında da I. Mütevazı olmak gerektiği Yaratılışta insanların eşit olduğu Ölümün fakir-zengin ayrımı yapmadığı IV Mala mülke düşkün olmamak gerektiği durumlarından hangileri yoktur? A) I ve IV B) II ve IV D) Il ve IV C) Yalnız II E) Yalnız IV

2. Dil canlı organizma gibidir, onun yaşayıp yaşama- E yacağını çevresindeki şartlar belirler. O şartlar ne yazık ki dünyanın pek çok dili gibi Türkçe için de pek olumlu değil. Dünyada öne çıkan bazı diller nedeniyle, fazla kullanılmayan diller, gittikçe zayıf- liyor. ---- Bundan dolayı öykülerimde, günümüzde hiç kullanılmayan eski sözcüklerle gündelik haya- tın içine yerleşmiş sözcükleri kaynaştırmaya çalı- şıyorum. Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akı- şına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) Çünkü her dilin kaderinde var bu B) Fakat Türkçenin böyle bir ihtimalle karşılaşma ihtimali yok C) Ancak Türkçe bu aşamaya henüz gelmiş değil, bu nedenle endişeye gerek yok D) Hatta, her yıl belli miktarda dil dünya üzerinden siliniyor, Türkçe de böyle bir tehlikeyle karşıla- şabilir mi diye düşünmeden edemiyorum E) Hatta Türkçenin böyle bir tehlikeyle yüz yüze ol- duğunu söyleyebilirim P A R A R F 5

TYT/Türkçe 5. Ben tüm dünya kültürlerine insanlık mirası olarak bakıyorum. "Doğu" ve "Batı" kavramları bile nerede durduğunuza ve nereyi merkez aldığınıza göre şekillenen kavramlar. Üzerinde yaşadığımız topraklarda pek çok farklı kültür yeşermiş ve solmuş, hepsi geride izler bırakmış. Bu mirası keşfetmek ve sanatımızda dolu dolu kullanmak eserlerimizi zenginleştirecek ve derinleştirecektir. Bati ve Doğu'nun kesiştiği bu coğrafyada yaşıyor olmanın yarattığı çatışmalar ve zorluklarla mücadele ederken nimetlerinden de faydalanmak gerektiğini düşünüyorum. Ben de kitaplarımda bu zenginliği yansıtmaya çalışıyorum. Bu parçada konuşan sanatçı, aşağıdakilerden hangisini yaparsa kendi tutum ve düşüncesini en doğru biçimde örneklemiş olur? A) Öykülerinde Dede Korkut Hikayeleri'ndeki yiğitlere de Grimm Kardeşlerin masallarındaki kahramanlara da bir motif olarak yer vermesi B) Son romanında Eski Yunan edebiyatını yönelerek bu edebiyata özgü trajedi ve komedinin biçimsel özelliklerine bağlı kalması Bazi eserlerinde Arap edebiyatına ait Binbir Gece Masallan'ndaki öğretici yaklaşımı benimseyerek benzer mesajlar vermesi P) Serini bütünüyle halk edebiyatı geleneğine uygun arak yazması 19. yüzyıl Fransız sembolist şairlerin etkisiyle soyut, imgelerle yüklü bir dil geliştirmesi

14. Sanat, din, politika, tarih, kültür, spor, eğitim, ekoloji, bilim, bilgi, yaşam, ölüm, varlık, ahlak, kısacası aklınıza gelebilecek her şey felsefenin konusunu oluşturur. Bu, her şeyin felsefesi olabilir de- mekten başka bir şey değildir. Felsefe tüm bu alanlara dair temel kavramları ve soruları açıklar, insana karşılaştığı sorunlarda belli türden düşünme becerileri kazandırır. İnsanlara tutarlı ve sistem- li bir dünya görüşü kazandırarak yaşamlarını anlamlandırır. Eleş- tirel, çözümleyici, bütünleştirici ve kavramsallaştırıcı zihinsel bir güç kazandırır. Örneğin İlk Çağ'da insanları mitolojik açıklama- dan uzaklaştırmış, akla dayalı açıklamaya yöneltmiştir. Batı'da Or- ta Çağ boyunca dinin temel kavramlarının açıklanmasına yardım etmiştir. Yeni Çağ'da Rönesans ve reform hareketlerini hümanizm akımıyla desteklemiştir. Bu parçadan felsefeyle ilgili olarak, 1. İnsanın sorgulayıcı bir kişilik kazanmasını sağladığı II. Geniş bir konu alanına sahip olduğu III. Farklı dönemlerde farklı işlevlerinin öne çıktığı IV. İnsana zihinsel becerilerini geliştirmede yardımcı olduğu vyduğu V. Bilimsel otoritelerle uyum içinde çalıştığı çalışığı yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) I ve II D) IV ve V B) II ve III Eve IV C) II ve V

1. Mensur şiir türü de Türk nesir dilinin gelişmesinde, ifa- denin kuraklaşmamasında, oldukça faydalı sonuçlar doğurdu. Servetifünün'dan itibaren büyük bir gelişme kaydeden Türk nesir dili, İkinci Meşrutiyet Dönemi'nin iyice serpilen bu nesri ile yeni bir aşama kaydetti. Türkçe, iç içe giren, zamanla uzayan ve yerine göre aniden duruveren cümleleriyle, o kadar sanatkârane bir havaya ulaştı ki bu dil, okuyan ve yazana kelime- nin gerçek anlamıyla bir ferahlık veriyordu. Paragrafta asıl üzerinde durulan konu aşağıdaki- lerden hangisidir? A) Mensur şiirin Türk diline getirdikleri B) Servetifünûn ve mensur şiir C) Türk nesir dilinin tarihçesi D) Türk dilinin cümle yapısı E) Mensur şiirde ifade zenginliği

nce ünyada- ğerleri- ek çok üzeyde wa pek ticarî önem erleri xme- zeri- lan ers r. un k" ri- KafaDengi 4. 3.-4. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Şu anda kilogramın tanımı, "Le Grand K - Büyük K" adı veri len ve Paris'teki bir kasada saklanan platin bazlı bir külçeyle yapılıyor. Araştırmacılar, Paris'te yapılacak Ağırlık ve Olçü. ler üzerine Genel Konferans'ta kilogramı artık bu külçeyle değil, elektrik akımlarıyla tanımlamayı oylayacak. Büyük K, 1889'dan bu yana uluslararası ölçüm sisteminin yapı taşların. dan biri. Birkaç kopyası da var. Ancak kilogramın başlıca tanı mının günleri sayılı. Yıllar boyunca yaşanan bozulma nede. niyle ağırlığı değişti. Kilogramın tanımı eski zamanlara göre llaç geliştirme, nanoteknoloji ve hassas mühendislik çağın- çok önemli çünkü tüm diğer ağırlıklar ona göre ayarlanıyor. da doğru ölçümler büyük önem taşıyor ve ölçüm sistemlerini koruyan ve bakımını yapan uzmanlar Büyük K'dan vazgeçme zamanının geldiğini söylüyor. 3. Bu parçada sözü edilen durumla ilgili ulaşılabilecek düşünce aşağıdakilerden hangisidir? Kilogramın tanımının önümüzdeki günlerde değişe- bileceği B) Uluslararası ölçü standartlarının "Ağırlık ve Üzerine Konferans'ta belirlendiği Ölçüler C) Ağırlık ve ölçülerle ilgili düzenlemelerin Paris'te yapıl- diği Dilaç geliştirmede ve nanoteknolojide yeni ölçü birim- lerine ihtiyaç duyulduğu IN E Platin bazlı külçelerin ağırlıkarının zamanla değişe- bildiği Bu parçadan kesin olarak çıkarılabilecek yargı aşa- ğıdakilerden hangisidir? A) Kilogramın tanımında temel alınan platin külçenin ağırlığı, yılların yıpratıcılığı nedeniyle düşmüştür. B) Ağırlık ve Ölçüler Üzerine Genel Konferans'ta kilog- ramın platin külçeyle değil, elektrik akımıyla tanım- lanması gerektiği görüşü benimsenmiştir. 5 Ket C Paris'te bulunan "Büyük K" adlı platin külçenin kop- yaları dünyanın birçok ülkesine yayılmış durumdadır. D) "Büyük K" adlı platin külçenin ağırlığındaki değişiklik hassas mühendislik, ilaç geliştirme ve nanoteknolo- jide bazı sorunlara yol açmıştır. E) Günümüzde ağırlıklar kilogramın tanımından yola çıkılarak düzenlenmektedir..lud nin g te bc la ra 16

2. Eskiden üzüntülü durumları anlatmak için neler derdik biz? "Melal" derdik. "Hüzün", "keder", "elem" derdik. Bunların nüansları vardı. Çünkü kederli olmak başkadır, hicranlı olmak başkadır, elemli olmak baş- ka. Mesela, hicran, içinde ayrılık olan bir hüzündür. Şimdi bunlardan bir tek "hüzün kaldı. Hüzünden başka yok. Hepsi gitti. "Melal'i bilmiyor genç kuşak. Melali bilmeyince "melul"ü hiç bilmiyor. Bu bir anlam join verilmiş küçük bir örnek. Bunun gibi yüzlercesi var. Bu parçanın yazarı aşağıdakilerin hangisinden eren deieb yakınmaktadır? (A) Dildsid kelimelçin karşıladıklanı anlamı zaman icinde değişmesinden BX Dildeki yüzlerce kelimenin birden fazla anlan karşılıyor olmasından la anlamı C) Dilde, benzer durumları karşılayan birçok kelime- nin unutulmasından Dildeki yabancy kelimelerin farks biçimde Türkçe- leştirilmesinden Ex Dilip anlaşılması güç kelimelerle dolmasından 4. 137

2. Eskiden üzüntülü durumları anlatmak için neler derdik biz? "Melal" derdik. "Hüzün", "keder", "elem" derdik. Bunların nüansları vardı. Çünkü kederli olmak başkadır, hicranlı olmak başkadır, elemli olmak baş- ka. Mesela, hicran, içinde ayrılık olan bir hüzündür. Şimdi bunlardan bir tek "hüzün kaldı. Hüzünden başka yok. Hepsi gitti. "Melali bilmiyor genç kuşak. Melali bilmeyince "melul'u hiç bilmiyor. Bu bir anlam için verilmiş küçük bir örnek. Bunun gibi yüzlercesi var. Bu parçanın yazarı aşağıdakilerin hangisinden yakınmaktadır? en devel Dildeia kelimelçin karaladıkları anlamı zaman icinde değişmesinden Ja cidad ex Dildeki yüzlerce kelimenin birden fazla anlamı karşılıyor olmasından C) Dilde, benzer durumları karşılayan birçok kelime- nin unutulmasından Dildeki yabancı Kelimelerin farks biçimde Türkçe- lestirilmesinden Dili anlaşılması güç kelimelerle dolmasından 4. 137