Paragrafta Konu-Ana Düşünce Soruları

6. Ünite / Şimdi Deneme Zamanı 21. 19. Edebî eser, hiç şüphesiz onu vücuda getiren yazarın haya- tıyla, sosyal çevresiyle yakından ilgilidir. Her insan gibi sanatçı da bir aile ortamında büyümüş, geçmişin karanlık dehlizlerinden geçmiş, pek çok insan tanımış, sevmiş; yaşamış ve okumuştur. Eserini oluştururken sanatçının bunlardan faydalandığı da bir gerçektir. Ancak bütün bunlar sanatçı için bir malzemeden ibarettir. Sanatçı bu malzemeyi, eseri oluşturma sürecinde, o anın şuur ve şuuraltı kuvvetle- rinin etkisinde kalarak birleştirir. Bütün bu unsurlar eser için önemlidir ancak şu unutulmamalıdır: Fırından çıkan güzel bir vazo, yapıldığı çamurdan ayrı bir varlıktır. Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden han- gisidir? A) Gerçek yazarın yaşam tarzı ile oluşturduğu eser arasında hiçbir bağ yoktur. B) Hayatın her alanında faaliyet gösteren yazarlar, daha gü- zel eserler verirler. C) Eser, yapısına karışan malzemeden farklı bir şeydir. D) Güzel bir eser, yeterli bir malzemeyle oluşur. E) İyi bir sanatçı için güzellik ayrıntılarda gizlidir. Palme Yayınevi 20. Taç Mahal, şimdiye dek gördüğüm en güzel yapi. Uçsuz bucaksız yeşilliğin ortasında dev bir zambak gibi. Şah Cihan, sevgili eşi Mümtaz Mahal'in anısına yaptırmış. Ruhu olan yapi- lardan. Bütün ustalar, işçiler bu eşsiz sevginin yüceliğini içle- rinde duymuş, gözlerine, ellerine taşımış olmalılar. Böylece aşk taşı yumuşatmış, çağlanı aşan bir düşe çevirmiş. Hayranlığımın büyülenmeye dönüşmesi için dolunay olduğunda görmeliymi- şim, insanın bitimli varlığını aştığı bu sevda mabedini. Ay yeryü- zine inmin

13. İlber Ortaylı bir röportajında şunları söylüyor. 'Güzellik ya da çirkinlik meselesi değildir bu. Bir insan dingin yaşadıysa, iş yaptıysa kötülükten kaçındıysa onun verdiği huzurla yüzü bir şekil alır. İnsanın yüzünü bir kitap gibi okuyabilirsiniz. İfadeniz bomboşsa hiçbir şey yaşamadığınız fark edilir. Bundan kurtulmak mümkündür, yaşayın. monotonluktan uzaklaşın, gezin, görün, keşfedin, başkalarıyla ilgilenin, okuyun, sevin. Bunları dolu dolu yapın ki izleri yüzünüze yansısın. Yüzünüz ifadesiz kalmasın 13.Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Tekdüze yaşam hayatı tanımamızı sağlar. B) Yaşadıklarımız yüzumuzu anlamlandırır C) İnsanların yanlışları yüzlerinden belli olur. D) Hayatı dolu dolu yaşamak bizi mutlu eder

14 Eylül 1964 tarihinde "Al Kuwait" adlı bir şilep Kuveyt Lima- nı'nda içindeki 5000 koyunla birlikte battı. Batik, deniz suyunu antarak içme suyu üreten önemli bir tesisin çok yakınındaydı, yani şilebin ambarlarında çürüyen koyunların şehir halkı için ciddi bir hijyen sorunu ortaya çıkarması an meselesiydi. Bu nedenle kurtarma için çok hızlı davranılması gerekiyordu. Bu işi yapabilecek kapasitede vinçlerin getirtilmesi çok zaman ala- caktı, üstelik bunların gemiyi parçalama riskleri de vardı. 31 Aralık 1964'te bir hortum yardımıyla 65 ton kütleli 27 milyon plastik top, geminin içine pompalanarak gemi yüzdürülerek kurtarıldı. Buna göre, I topların özkütlesinin sudan küçük olması, II. topların toplam ağırlığının şilebin ağırlığından küçük olma- SI, III. toplar sayesinde etki eden toplam kaldırma kuvvetinin şile- bin ağırlığından daha büyük olması durumlarından hangileri şilebin yüzdürülmesinde etkili ol- muştur? A) Yalnız! B) Yalnız 11 C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

Sezai karakoç bir yazısında, “Anlam, yeni şiirde, kendi öz fonksiyonunu yitirmiştir. Bir uyurgezerdir, hafızasını kaybetmiştir belki. Gerçi yeni şiir, yer yer anlamsızlığı dener. Anlam boşlukları bırakabilir, anlam sıkıntıları çekebilir ama büsbütün anlamsız şiir düşünülemez." der. Sezai Karakoç bu sözlerle aşağıdakilerden hangi- sini vurgulamaktadır? A) Her şiirde anlam arka plana atılmıştır. B) Şiirin özü anlamdan ibaret değildir. C) Şiirde anlam boşlukları affedilemez. Her şiir açıkça söylenmese de bir anlamı barındırır. E) Şiir, zaman içinde kendine yeni söyleyişler bulan bir sanattır. 6

33. - 34. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Ağrı konusunda hastasının tarifine güvenmek zorunda kalan doktorlar için ağrıyı ölçmek ve izlemek ileride mümkün olabilir. Yapılan bir araştırmada önce sekiz kişinin, isi hissi verildiğinde ağrı hissettikleri ve hissetmedikleri durumlardaki beyin aktiviteleri görüntülenmiş. Ardından on altı yeni katılımcıya ağrılı ve ağrısız isi hissi verildiğinde bu kişilerin ağrı hissedip hissetmedikleri % 81 doğrulukla tespit edilebilmiş. Araştırmacılar bunun henüz bir ön bulgu olduğunu belirterek subjektif bir olgu niteliğindeki ağrının karmaşıklığını ve deneyin küçük bir grupla gerçekleştiğini vurguluyor. Yine de bu çalışmanın, tamamen öznel olduğu düşünülen ağrının aslında nesnel olarak ölçülebilecek özelliklere sahip olduğuna dair bir kanıt sunduğu söyleniyor. 35 33. Parçada bahsedilen araştırmanın, denek sayısının az olması, Vam agnesidin kişiye gore degişmesi Il ağnı eşiğinin kişiye göre değişmesi, III. deneyin yalnızca isi hissi üzerine kurgulanması yönlerinden hangileri açısından geçerli olmadığı iddia edilebilir? A) Yalnız! BA B) Yalnız 11 l ve UN D) II ve III 1. Il ve in

A) So ye B) S la C) ren kitaplardır. Kişisel gelişim kitapları başarı yüzdesi yüksek olan, insanların hayatını değiştirer kitaplardır, DY Kişisel gelişim kitapları kişilerin pozitifliğini yükselten, onlara potansiyelini keşfettiren ki- taplardır. E) Kişisel gelişim kitapları yıllardır yayımlanan, alıcısı çok olan, insanları yönlendirmeye ça- lışan kitaplardır. D) © Başarıyorum Yayınları x 8. 6. Yahya Kemal'deki tarih tutkusu bugünün anla- şılması için mazinin bilinmesi gerektiği fikrine dayanır. Ona göre tarihinden habersiz milletler geleceğe güvenle bakamazlar, tıpkı hiçbir ağa- cin kökü olmadan ayakta duramayacağı gibi. Zi- ya Gökalp, Yahya Kemal'e hitaben şöyle seslen- miştir: “Sen hep maziden bahsediyorsun, dünkü Osmanlı eserleri camiler, çeşmeler vs. harabisin, harabatisin." Yahya Kemal de su misralarla cevap vermiştir bu iddiaya: "Ne harabiyim ne harabati- xim/ Kökü mazide olan âtiyim." Aşağıdaki sözlerden hangisi Yahya Kemal'in bu parçadaki sözüyle aynı doğrultudadır? A) Hayat, gelecekle bir dizi çarpışmadır, hayat mazide yapılanların toplamı değil, istikbalde ne olmak istediğimizdir. BY Eğer gelecek hakkında düşünmezseniz, as- la bir geleceğiniz olmaz. 7 C) Geçmişler, geleceğe; suyun suya benzeme- sinden daha çok benzer. D) Yalnız geçmişine değer veren insanın, gele- cek beklemeye hiçbir hakkı kalmaz. X E) Mazinin önünde şapkamızı çıkarıp eğilelim, istikbalin karşısında kollarımızı sivayalım.

toes 20. (1) Yıllar yılı göz ardı edilen ve adına bisiklet denen iki tekerlekli harikaya şimdi yeniden sahip çıkılıyor. (II) Büyük paralar harcanarak üzerinde çeşitli araştırma- Tar yapılıyor. (III) Çünkü bisiklet çevreyi kirletmez; sesi sedası çıkmaz, doğal kaynakları tüketmez; üstelik fiyatı da her keseye uygundur. (IV) Bunun nedeniyse çok açık: Şimdiye kadar yapılan birçok icat ya doğal kaynakları tüketiyor ya da saç köklerinden ayak tırnaklarına kadar bütün organların sağlığını etkiliyor. (V) Faydalı görünen teleskop, mikroskop gibi buluşlar bile gözleri bozuyor; doğayla böylesine uyumlu bir araca araştırmacıların dört elle sarılmasını doğal karşılamak gerekir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır? AI BI C) II D) IV E) V

you elerin karşısına yargılar doğru ise 'D'; yanlış ise “Y' yazınız. Sagu, sözlü edebiyat dönemine ait bir türdür. ( ) * Destanlar manzum ve uzun hikayelerdir.. ( ) * Sekiz Yükmek, Uygurlara ait eserler içinde yer almaktadır. ( ) * Türk edebiyatı başlangıcından günümüze kadar üç farklı uygarlığın etkisinde gelişmiştir. ( ) *Yazılı dönem ürünleri, Köktürk ve Uygur metinleri olmak üzere ikiye ayrılır. ( ) * Sözlü edebiyat ürünleri yazıldıkları dönemde halkın yaşayışından izler taşımaz. ( ) * Türk destanlarında bozkurt,ay.yıldız,su,işık gibi mitolojik unsurlar görülmez. ( ) *Eski Türklerde sevilen,sayılan bir kişinin ölümünden sonra düzenlenen cenaze törenine sagu:bu törenlerde söylenen şiirlere yuğ adı verilmiştir. ( ) *Bilinen ilk Türk şairi Aprinçur Tiğin'dir. ( ) *Destan kahramanlarına tarih sayfasında rastlanmaz.. ( )

Anılarımdan oluşan ilk kitabım yayımlandığında çevremdeki insanların tepkisi beni şaşırttı. Birçok kişi, insanın düşünceleri ve hayata bakışı zamanla değiştiği için anıların, ilerleyen yaşlarda yazılması gerektiğine inanıyordu. Onlara göre anılar, yaşam telaşının geride kaldığı günlerde sakin zihinle yazılmalıymış. Bu yaklaşım, anı yazmanın doğasına aykırı bence. Çünkü ani, insanların yaşadığı olaylardan zihninde kalanları, duyguların gücünden de yararlanarak okuyucuyla paylaşmanın bir yoludur. Yazar, anılarını yazarken kenc fotoğrafını çeker. Varsın zamanla düşünceler değişsin. Anıları okurken “O yıllarda ne kadar çocukça şeyler düşünmüşüm." demek, eski bir fotoğrafa bakarken "Neydi o gençlik günleri!" demek kadar doğal değil mi? Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) İnsan, anılarını yazarken yaşadıklarını yeniden gözden geçirme fırsatı bulur. B) Yazar, kaleme aldığı anılarını ancak yıllar sonra tekrar okuduğunda tarafsız olarak değerlendirebilir. C) Anıları yazarken duygu ve düşüncelerin zamanla değişebileceği dikkate alınmalıdır. D) Anı yazmanın temel amacı, yaşadıklarımızı o anki duygu ve düşüncelerimizle birlikte kalıcı hâle getirmektir. E) Ani yazarı, yaşadıklarıyla ilgili her ayrıntıyı değil, başkalarının ilgisini çekecek şeyleri kaleme almalıdır.

38. Tiyatroyu göklere çıkarırcasına övüp de sinemayı kötülemeye kalkanlar var. Onlar, daha sinemanın tiyatrodan büsbütün başka bir sanat olduğunu anlayamadılar. Aslında, insanlık tarihi sinemadan öncesi ve sonrası diye ikiye ayrılabilir. Sinema dünya görüşümüzü, doğaya ve insana bakışımızı değiştirebilir. Bir yüzün, bir elin neler söyleyebileceğini sinemadan önce bilmiyorduk. İyi ki doğrudan doğruya sesli sinema çıkmadı ve uzun zaman sessiz sinemayla çalışıldı. Şimdi, ses ne kadar ustalıkla kullanılıyorsa da sessizliğin de ses kadar, söz kadar etkili olduğunu sessiz sinema sayesinde anladık. e Bu parçada sinemayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Tiyatroyla karşılaştırılmaması gerektiğine/ B) İnsanlık için yeni bir başlangıç kabul edilebileceğine C) En başarılı ürünlerinin sessiz sinema döneminde verildiğine D) İnsanların yaşama bakış açısını değiştirebildiğine E) Kendine özgü özellikleri içeren bir sanat dalı olduğuna n

4. Uzaktaki büyük bir şirket nasıl olup da benim yurduma dahi gelip beni ve çocuklarımı benim iznimi sormaya yeltenmeden -riske atabilir? Çocukların oynadıklarını çok iyi bildikleri yerde havaya kimyasal madde salmaları nasil hukuki olabilir? Bir insanın derisini soyun ve böylece yaşamasını isteyin. Iste o gözünü para bürümüş şirketlerin toprağa yapıp ettikleri tam da bu. Üstelik toprağın yanı sıra su ölüyor, hayvanlar da telef oluyor. Bölge halkının orada yaşamasına imkan bırakılmıyor ve halkın sağlığı da sürekli tehdit altında oluyor. Bu parçada düşüncelerini dile getiren kişi aşağıdakilerden hangisine özellikle dikkat çekmek istemiştir? A) Çok uluslu şirketlerin doğayı yok etmelerinde izledikleri yöntemleri anlatmak B) Yaşam alanlarının ve doğanın tahrip edilmesine karşı bilinç oluşturmak C) Doğanın katledilmesine izleyici kalanların basiretsizliğini belirtmek D) Para kazanma hırsının yol açtığı kötülükleri göstermek E) Kimyasal atıkların doğaya verdiği zararı anlatmak

TYT/Türkçe 31. A Bu eşek arisi ve uzun ignesi, insanlar için tehlike oluşturabilse de ölüm vakalan genelde nadir görül- müş. Anya takılan lakabın ölümcül tonu, daha ziya- de bu eşek arılarının bal anısı kovanlarına saldırma ve onları yok etme eğilimiyle ilgili. Eşek arılan bunu yaparken böceklerin kafasını kopararak onlan feci bir şekilde katlediyor. II. Genelde "katil" eşek arısı şeklinde isimlendirilen ve dünyanın en büyük eşek arısı olan dey Asya eşek arisi (Vespa mandarinia), Asya Tle Rusya'nın bazı bölümlerinde yaygın şekilde görülüyor. Fakat Kuzey Amerika'da yakın zaman öncesine kadar hiç gö- rülmemiş. 2019 yılından beri hem Washington hem de British Columbia eyaletinde görülünce bu kötü üne sahip böceğin oraya göç ettiği anlaşılmış. III. Bazı böcek bilimciler, dev Asya eşek arısının tehli- kelerine ilişkin korkuların fazla abartıldığını söylese de ABD'deki tarım otoriteleri her şeye rağmen yuva- lanı bulmak ve katil eşek arisini yurt içinde yayılma- dan önce durdurmak için sıkı şekilde çalışıyormuş. Resmî makamlar, bölgede sağlam bir tutunma nok- tası oluşturmadan önce bu dev eşek arisinin izini sürerek onu durdurmayı başarmış. Bir haber yazısından alınan numaralt parçalar giriş, gelişme ve sonuç özelliklerine göre sıralanırsa doğ- ru sıralama aşağıdakilerden hangisi olur? A) I - IN- B) II - I - III C) III - IL- - Dll - III - 1 E) INTEL

3. (1) Atasözleri, anlamsal olarak farklı özellikler taşıyabilir. (II) Çoğu atasözü, mecaz anlamda kullanılır. (III) Bazı atasözleri, sosyal olayların nasıl olageldiklerini bildirir. (IV) Bazı atasözleri, tabiat olaylarının nasıl meydana geldiğini bildirir. (V) Bazı ata- sözleri; gerçekleri, bilgece düşünceleri dolaylı biçimde bildirerek yol gösterir. (VI) Bazı atasözleri, töre ve gelenekleri bildirir. Bu parçada numaralanmış cümlelerdeki açıklamalara aşağı- daki atasözlerinden hangisi örnek olarak gösterilemez? A) II. cümle: Adamın iyisi, iş başında belli olur. B) III. cümle: Bal olan yerde sinek de olur. C) IV. cümle: Lodosun gözü yaşlı olur. D) V. cümle: Su testisi, su yolunda kırılır. E) VI. cümle: Bir fincan kahvenin, kırk yıl hatırı var.

E) Çevresinde olup bitenlere duyarsız olan 26. Her yazı, insanın düşünce ve duygu evrenini zenginleştirmek, renklendirmek üzere yazılır. Ancak ister bilgilendirmeyle ister deneyim kazandırmak amacıyla yazılsın, dilsel ürünlerin hedefine ulaşması doğru algılanmalarına bağlıdır. Bu da yazıları ve yapıtları oluştura ögeleri işlevleriyle, özellikleriyle tanımayı gerektirir . Bunun için de düşüncenin, düş gücünün, gerçeğin toprağında üretilen ürünlerin amaç dışı çıkarımlara açık kapı bırakmaması bir zorunluluktur. Bu parçaya göre dilsel ürünlerin amacına ulaşabilmesinin temelinde aşağıdakilerin hangisi vardır? A) Öğretmeyi ilke edinmek B) Insani odak noktasına koymak C) Duygusal etkilenmeyi sağlamak D) Yoruma açık olmamak E) Anlaşılır bir dille yazılmak

TYT 39 ve 37 ve 38. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Sozcu neder ya da yazarlığından Necip Fazıl; eserleri, sözleri, davranışları ve jestleriyle bir bütün olarak düşünülmesi gereken bir kişiliktir. Yani onun şairliğini, düşünürlüğünden; düşünürlüğünü gazeteciliğinden ve bunların her birini de yaşantısından ayırıp düşünemezsiniz. O, her alandaydı ve bütün türler onda iç içe işlenmişti. Ama Necip Fazıl'ın en az bilinen yanlarından biri hikâyeciliğidir. Necip Fazıl hikâyelerinin iki önemli yönü bulunmaktadır. Yazar, okuyucuya ya bir mesaj iletmek ya da fikir vermek amacıyla hikâye türünü uyan okuy uydi eski atla da 39. B seçmiştir. Necip Fazıl'ın hikâyelerinde, romanlarında kuralların dışında bir tip vardır. Bu tip genellikle olağanın, gelişigüzelin dışındadır. Bilgedir. Amacı için yaşar. Toplumu belirli noktalara götürmek, aydınlığa çıkarmak ister. Daha sonraları Necip Fazıl'ı yakından tanıdığımda bu tipin, kendisi olduğunu gördüm. Başka büyük yazarlarda da aynı şekilde kahramanların kendileriyle örtüştüğünü fark ettim. d Aşağıdakilerden hangisi bu parçada belirtilenleri destekler niteliktedir? A) iletisi olan eserler yazmak, tür çeşitliliğini de beraberinde getirmektedir. Bir yazarın tek tür üzerinde yoğunlaşıp diğer türleriinmal etmesi, onun tanınması önünde bir engeldir D) Başarılı bir sanatçının önce sanat zevkinin oluşmas lazımdır, bunun için de yaşadığı çevre çok önemlidir. D) Geleneklere bağlılık, yazarın, eserlerinde değişiklik yapmasını engellediğinden tipler hep birbirine benzemektedir. E) Bir sanatçının doğrudan ya da dolaylı olarak eserlerinde kendinden söz etmesi, onun başarısını etkilemektedir. melogre tinler

Deneme - 4 21. Geleceğinizi düşünerek suyunuzu israf etmeyin! Dörtte üçü sularla kaplı olmasına rağmen yalnız %3'0 kullanma suyu olan dünyanın, yakın gelecekte en büyük sorunu "kuraklık" olacaktır. Yurdumuzun üç yani deniz lerle çevrili; her tarafında nehirler, dereler, su kaynakla- n olsa da Türkiye; kullanılabilir su miktarı bakımından maalesef fakir Ülkeler arasında yer alıyor. Günümüzde dünyanın her zamankinden daha fazla suya ihtiyacı var. Sanayileşme, nüfus artışı, suyun kirlenmesi ve bilinçsiz tüketim gibi sebeplerle var olan su kaynakları hızla aza- liyor. Su kaynaklarımız tükenmeden önlemimizi almamız gerekiyor. Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy- lenebilir? A) Varsayımlar üzerinde yorum yapılmaktadır. B) Kendi içerisinde tutarsızlıkları ve yanlılıkları bulun- maktadır. C) Güncel bir konunun ekonomik etkilerine değinilmek- tedir. D) Güncel bir sorunun nedenlerinden ve sonuçlardan bahsedilmektedir. E) Muhtemel bir sorunla ilgili çözüm önerilerinden söz edilmektedir.