Paragrafta Konu-Ana Düşünce Soruları

1 A Arabası olanlar bilir. Arabaların yaz ve kış aylarına özel bakımları vardır. Yağı, suyu, antifrizi ve karbüratörü şartlara göre ayarlanır veya değiştirilir. (1) Arabalarımız, bunlardan tutunuz da lastiklerine, cam sileceklerine kadar az ya da çok bir bakım ister. (II) Peki ya biz? (III) Gerek aile içi gerekse aile dışı ilişkilerimizi yani çocuklarımızla, akraba ve komşularımızla olan iletişimimizi tamire, bakıma alıyor muyuz acaba? (IV) Çevremize verdiğimiz önemi arabamı- za veriyor muyuz? (V) Yıpranan ilişkilerimizi, bir doktorun yarayı tedavi ettiği gibi tedavi edebiliyor muyuz? Eğer etmiyorsak geç kalmış değiliz. Yapacağımız ilk iş evliliği- mizi, çocuklarla olan ilişkimizi kısaca insana ait ne varsa her şeyi gözden geçirmek ve bunları bakıma almaktır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır? A) I B) II C) III D) IV E) V

B 11. Dil ve tarih üzerindeki araştırma yöntemleri Avrupa'da geliştirildi. Kafalarda bir Avrupa bencilliği egemen olsa da Doğuluların yapa- madığı biçimde Doğu araştırıldı, öğrenildi. Öyle ki Doğu, hålen Avrupa oryantalistlerinden öğreniliyor. Kuşkusuz ilerleyen zaman ve araştırmalar Avrupalı oryantalistlerin arasında farklı ve daha doğru düşünen insanların sayısını da artırdı. Bu nedenle son zamanlarda Orta Doğulu bilginlerin bazıları gibi Avrupa oryan- talizmini yanlış öğretilerden kurulu bir dal olarak düşünüp toptan reddetmek pek sağlıklı bir düşünce değildir. Doğu bilimin Maxime Rodinson, Barthold gibi bilim namusuna sahip, sağlıklı düşünen hizmetkârları da vardır. Daha 19. yüzyıl sonlarında Avrupa uygar- lığının gökten inmediğini düşünmek ve bu uygarlığın köklerini Doğu'da da aramak eğilimi, tarihçilerin bazıları kadar dil bilim- ciler, metin analizi yapanlar, arkeologlar ve edebiyat tarihçileri arasında da taraftar toplamıştı. BENIM HOCAM TYT- Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin yanıtı yoktur? A) Dogu bilimini doğru ve etkili şekilde düşünerek araştıran önemli isimler var mıdır? B) Avrupa medeniyetinin kaynağını Doğu'da arayanlar arasında Kimler vardır? C) Avrupalı oryantalistlerin ortaya koyduklarını Doğulu bilginlerin reddetmesi doğru mudur? D) Doğu ve Batı arasındaki çekişmenin sebebi Avrupalı araştır- macılar mıdır? E) Boğu kültürünü araştıran kişiler arasında Avrupalı olanlar var midir?

3. Konfüçyüs şöyle der: "En büyük ihtişamımız asla düşmemek değil, düştüğümüzde kalka bilmektir." Dünya böyle. Hayat yolunun bir yerlerinde, bir şekilde ayağımız taşa değe- cek. Elbette düşeceğiz. Düştüğü yerde takılı kalan, ömrünü ziyan eder. Kalkıp yürüyenler her zaman başarılı olur. Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıda- kilerden hangisidir? A) Olumsuzluklar, azimli insanı körükleyen unsurlardır. B) Başarmak için engellerin büyüklüğüne değil, hedefin güzelliğine bakmak gere- kir. C) Yaşanan iyi veya kötü her şeyin hayatı- mız için bir anlamı vardır. D) Hayatın içindeki olumsuzluklara rağmen yılmamak ve tutkularımızdan vazgeç- memek gerekir. E) Her zorluğun üstesinden gelen insanlar başarıyı hak etmişlerdir.

20. Göstergebilim, anlatı çözümlemelerinde çözümleme araçlarını açıklayan, kendine has bir metot ortaya koyan bir çözümleme teklifidir. Klasik öykülerin göstergebilimsel çözümlemeleri belli bir teknik içinde abartısız, övgüden ve yergiden uzak bir şekilde yapılabilir. Ne var ki çağımızda anlatı teknikleri bambaşka bir hâl almıştır. Kimi anlatıların öykü mü, günlük mü olduğu bile tartışılır duruma gelmiştir. Söz gelimi Cahit Zarifoğlu'nun Yaşamak adlı anlatıları için günlük denilebileceği gibi deneme de denilebilir. Dahası bu anlatılarda şiir de vardır. Bu parçadan hareketle I. Göstergebilimin özgün yönteme sahip olduğu II. Bazı yazarların anlatılarının birden çok yazın türünün özelliklerini taşıdığı III. Günümüzde anlatı yöntemlerinin değişikliğe uğradığı önermelerinden hangilerine kesin olarak ulaşılır? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II DII ve III E) I, II ve III UcDört 10 Bes

D) Gözlemlere kişisel kanılar katılmıştır. EÜçüncü kişili anlatıma yer verilmiştir. 25. Öğrencinin görsel ve duygusal gelişmesini hızlandırmaya kat- kıda bulunan görsel eğitim, yaşam boyu devam edecek bir sürecin başlangıcıdır. Görmesini, algılayabilmesini öğrenen bir öğrenci yeterli düzeyde görsel bilgi birikimini geliştirmiş olacaktır. Böylece öğrenci çevresini daha duyarlı bir biçim- de gözlemleme, yorumlama alışkanlığını kazanacaktır. Bu tür bir duyarlığa sahip olan kişi, çevresine ve olaylara bakması- ni bilir. Baktığını görür, gördüğünü değerlendirebilir ve bun- lardan en doğru sonuçlara, çözümlere ulaşabilir. Ancak bu durumda yaratıcı bir insan olabilmek söz konusudur. Bu parçaya göre yaratıcı bir insan olabilmek aşağıdaki- lerden hangisiyle mümkündür? A) Görsel ve duygusal gelişmeyi sağlayıcı eğitim almakla B) Zengin bir bilgi birikimine sahip olmakla C) Yaşanan olaylar karşısında duyarlı olmakla D) Hangi bilginin nerede kullanılacağını bilmekle Sorunlarını başkalarının yardımı olmaksızın çözebilmekle 1. OTURUM

ALES 289. ve 290. soruları aşağıdaki parçaya göre ce- vaplayınız. Hafızadaki bilgiyi geri çağırma yani hatırlama yöntemly- le öğrenilen bilgilerin, çeşitli akış şemaları ve kavramsal haritalar kullanılarak öğrenilen bilgilerden daha kalıcı olduğu saptanmış. Bu sonuca, "hafızadaki bilgiyi geri çağırma alıştırması" ile "kavram haritaları kullanarak detaylandırıcı çalışma yöntemlerinin karşılaştırıldığı bir çalışmayla ulaşılmış. Bu çalışma için 200 öğrenci seçil- miş. Bu öğrenciler iki gruba ayrılmış. Bir grup, verilen konuyu kitaba bakarak, kavram haritaları ve akış şema- lanı kullanarak öğrenmeye çalışırken öteki grup, aynı konuyu geri çağırma yani hatırlama yöntemiyle çalış- mış. Bunun için önce, verilen kaynaktaki bilgiyi okumuş, ardından bu bilgileri hatırlamaya çalışmış. Uygulanan testler sonucunda iki grubun da hatırladığı bilgi miktarı- nın eşit olduğu görülmüş. Bir hafta sonra bilgi düzeyleri tekrar ölçüldüğünde hafızadan geri çağırma yöntemiyle çalışanların öteki gruba göre %50 daha başarılı olduğu görülmüş. 289. Bu parçadan aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir? A) Öğrenmede hangi yöntemin daha etkili olduğunu öğrenciler kendileri belirlemelidir. B) Eğitimciler genellikle öğretim tekniklerinden biri olan detaylandırıcı çalışma yöntemlerini kullanırlar. C) Bilimsel konuları öğrenmede öğrenciler arasında farklılık görülür. D Her çalışma yöntemiyle edinilen bilgi aynı ölçüde kalıcı olamaz. E) Çalışırken kaynak kitap kullanan öğrenciler, konuyu daha iyi öğrendiklerini düşünürler. 1 2011 İlkbahar Söz - 2 290. Bu parçada aşağıdakilerin hangisine değinilmemiş- tir? A) Iki çalışma yöntemi arasındaki farka B) Çalışmanın hangi amaçla yapıldığına CY Bilimsel konuları öğrenmede öğrenciler arasında farklılık görülür. D) Araştırmanın kaç öğrenci üzerinde yapıldığına EÇalışan öğrencinin her yöntemle aynı başarıyı ya- kalayabileceğine 2011 İlkbahar Söz - 2 298 www.ihtiyacyayincilik.com.tr 291. 292. V C E

DENEME 7 13. Mektup, bize şunu söyler: Yaz ki göreyim! Yani insan, yazdı- ğında görülür. Yazı, bizim aynamızdır. En çok da mektupta. O nedenledir ki mektup yazmak biraz cesaret ister. Eğer kendi- nizi göstermek, anlatmak, kendinize ayna tutmak istiyorsanız mektup yazın yoksa ötekilerin hepsi "ileti"dir. Görevci yazma- lardır. Bunlara çok da rağbet etmeyin! Günün akışında olağan sayılacak şeylerdir. Peki, mektup "olağanüstü" bir şey midir, demek istiyorum. Evet. Çünkü yüreğinizi vererek yazarsınız öylesi mektupları, kendinizi içine yerleştirerek. Bu parçadan mektup ile ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin olarak çıkarılabilir? A) Yazmanın çok zor bir tür olmadığı B) Günlük, anı gibi türlerden etkilenmediği C) Yazarının kişiliğini dışa yansıttığı D) Okunmasının, içtenliğine bağlı olduğu E) Yazarın kişiliğinin oluşmasına katkı sağladığı 15

5. (1) Uydu görüntüleri, iletişim çağında olmamıza rağmen dünyada hâlâ küreselleşmeden uzak yüzlerce ilkel kabi- le olduğunu gösteriyor. (II) Bu kabileler, gezegenin farklı köşelerinde kendilerini modern dünyadan tecrit etmiş hâlde yaşıyor. (III) Aslında geçtiğimiz yüzyılda dış dün- yanın bu kabilelerle doğrudan teması mümkün olmuştu. (IV) Ancak modern insanın bağışıklık kazandığı pek çok hastalığın, onlar için tehlikeli hatta öldürücü olacağını kimse tahmin edememişti. (V) Modern insanla ilk temas- larından sonraki birkaç yılda, binlerce insan kızamık ve grip gibi hastalıktan hayatını kaybetmişti. Bu parçada yer alan numaralanmış cümlelerde ilkel kabileler hakkında aşağıdakilerden hangisi söylene- mez? cümlede varlıkları ve genel sayıları hakkında kanıt- lanabilir bilgiler verilmiştir. II. cümlede modern dünyayla irtibatsızlıkları, coğrafi izolasyonla ilişkilendirilmiştir. C) III. cümlede dış dünyanın daha önce kendileriyle ile- tişim kurduğu belirtilmiştir. D) IV. cümlede kabilelerle iletişimin, kestirilemeyen so- nuçlar doğurduğu ifade edilmiştir. E) V. cümlede dış dünyayla temaslarının yıkıcı sonuç- larına somut örnek verilmiştir.

METİN Metin, çok farklı düzeylerde dille iletişimde bulunmak amacıyla oluşturulan anlatma ve anlaşma aracıdır. Cümle, yalnız başına eksiksiz bir anlaşmayı sağladığı zaman, kullanıldığı bağlamda metin değerindedir. Ancak bir cümle ile herhan- gi bir konuda soruya gerek duyulmadan ve şüpheye yer bırakmadan anlaşma sağlanamaz. Öyleyse metin, cümlelerden oluşan, daha yerinde bir söyleyişle, cümlelerle örülen bir anlatma ve anlaşma aracıdır. Sesten paragrafa uzanan çizgide, her dil birliği metnin oluşmasına hizmet eder. Amaç, dille anlatma ve anlaşmadır. Anlatma ve anlaşmanın amacı, konusu, kullanılan iletişim kanalı ve hedef kitle, metnin türünü, boyutunu, anlatım biçimini ve dil özelliklerini belirler. Bilimsel, felsefi ve edebî metinlerle günlük hayatın akışını düzenleyen metinler birbirlerinden farklıdır. Hedef alınan okuyucu kitlesi de metnin yapısı ve anlatımı üzerinde etkili olur. 4. Metin Metinleri; yazılış amaçları, hedef kitleleri, anlatım biçimleri, gerçeklikle ilişkileri bakımından gruplandırmak mümkündür. Ancak bunlar arasında en geçerli ve yararlı gruplandırma, metinleri öğretici metinler ve sanat metinleri olmak üzere önce ikiye ayırmak, sonra da her metni kendi özellikleri ve benzerleriyle tanımaya ve açıklamaya çalışmaktır. Sanat metinlerine, yaygın ve benimsenmiş adıyla edebî metinler adı verilmektedir. Bunlar da, edebiyat denilen sanat dalı içinde düşünülür ve değerlendirilir. Hiçbir metin kendi alanında her şeyi anlatmaz, her metin kendinden daha geniş bir sistemin yapıcı unsurlarından biridir. Bunun için bir metnin tamamında her şeyi anlatmaya kalkışmak hiçbir şey anlatmamaktır. Ayrıntılar bir tarafa bırakılıp, asıl olanı, farklı olanı ön plana çıkarmak; anlam ve estetik ile ilgili değerlerin okuyucu ile metin arasındaki kültür, zevk ve anlayış birliği yardımıyla anlaşılması gerektiği düşünülmelidir. Bunlar aynı zamanda anlam birlikleri arasında bütünlüğü de sağlarlar. Her metnin kendine özgü anlamı, anlatım biçimi ve hatta sesi vardır. Bazı metinler öğretmeyi, bazıları düşündürmeyi, kimileri sezdirip duygulandırmayı amaçlar. (...) tim Cc Dile

28. İlk şiir bence ilk sözün kendisidir. İnsanla o kadar içli bir şekilde birleşmiştir ki onu, insanın nefesinden bile ayırmak çok zordur. İnsan asırlardır düşüncelerini bu söz derlemeleriyle yansıtmıştır. Umutlarını, korkularını, özlemlerini... Bu bakımdan şiiri, insan hayatından asla ve asla koparamayız. İnsanı duygularıyla bütünleştirmiştir şiir. Bu sayede en yakınındaki insanı en yakınındaki insana anlatmayı başarmıştır. İnsanı toplumla bütünleştirmiş ve bir vücut gibi olmanın önünü açmıştır. Bu parçanın yazarının şiirle ilgili aşağıdakilerden hangisini söylemesi beklenir? A) Geleneksel tabanını devam ettirirse nesnel yaklaşım sergileyenlere ulaşamaz. B) Toplumsal değerleri işleyerek evrensele ulaşabilir. C) İnsanın duygusal yönünü aktarabildiği ölçüde toplumun genelini de yansıtabilir. D) Anlatım olanaklarındaki yenilikler şairini benzerlerinden farklı bir konuma yükseltir. E) Farklı çağrışım olanaklarıyla özgünlük kazanır. 8

TYT 24. Modernizmin eksiklerini gidermek için çıkılan bu yolda yeni roman anlayışının oldukça başarılı olduğu söyleniyor. Bu anlayış, eski metinlerden ve farklı anlatım olanaklarından yararlanıp kendi çarpık düzenini oluşturmayı sanat zannetmese daha iyi olacak. Zaten eski ile yeni arasında bir yerlere yerleşmiş durumda. Bu çok açık. Fakat okuyucu bu parçalı roman yapısının içinde âdeta kayboluyor. Okuyucu neyi ne ile karşılaştıracağını bilemediği için arafta kalmış durumda. Geleneksel yapıdan iyice uzaklaştığı için hayatın neresinde olduğunu kaybetmiş gibi görünüyor. Oysa roman, okuyucuya net bir düşünce biçimi sunmasının yanında anlaşılır bir yol haritası da vermelidir. TÜRKÇE Bu parçaya göre eleştirmenin roman türüne yönelik eleştirisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Yeni düşünce biçimlerini yeterince irdelemeden okura sunması B) Yapısındaki düzensizliğe ek olarak okura çıkış yolu sunmaması C) İçerikte ele alınan konuların okura yeterince aktarılamaması D) Okuyucuları sadece eğlendirmeyi amaç edinmesi E) Modern bireyi kendine yabancılaştıran anlatım yollarına başvurması 25. 26.

Ida yeni Dr. Bu ndan sında okuyucu TÜRKÇE narafta ığı için yor. elidir. melik 7 volu esi B 25. Araştırmacılar, bitter çikolatanın içinde bulunan flavonoid maddesinin beden sağlığına faydalı olduğu görüşündedir. Çikolata tüketimi ile kardiyovasküler hastalıklar arasındaki bağlantı üzerine yapılan çalışmaların analizine göre gün içinde daha çok bitter çikolata yiyen kişilerin kalp hastalıklarına yakalanma ve inme riskinin yemeyenlere oranla daha az olduğu görülmüştür. Birçok deneysel çalışma, düzenli olarak bitter çikolata yemenin kalp hastalığı riskini azaltabileceğini de göstermiştir. Bir çalışma, haftada beş defadan fazla bitter çikolata yiyen kişilerde kalp hastalığı riskinin %57 oranında azaldığını göstermiştir ki araştırmaların geneli de ----. Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) bu riski azaltan etkenin, bitter çikolatadaki flavonoid maddesi olduğunu ortaya koymuştur B) çikolatanın diğer yiyeceklere oranla kalorisinin ve doymuş yağ oranının yüksek olduğunu kanıtlamıştır C) kilo alımını önlemek için günde yaklaşık 20-30 gram bitter çikolata yemenin yeterli olduğunu söylemektedir D) doğal olmaları nedeniyle bitter çikolataların beynimize faydalı olduğunu göstermektedir E) insüline hassasiyeti artırarak diyabet gibi hastalıkların oluşma riskini azalttığını vurgulamaktadır 26. (1) Kadın ve erkek beyni arasında bir farkın olup olmadığı uzun yıllardır araştırılıyor ancak Rosalind Franklin Üniversitesinden sinirbilimci Lise Eliot liderliğindeki yeni bir çalışma, bu geniş kapsamlı araştırmayı tek bir sentezde birleştirdi. (II) Bu sentezin cevabı ise neredeyse bir hiçtir. (III) Araştırmacıların bulduğu temel farklılığın nedeni de cinsiyet yerine beyin boyutu arasındaki farkla ilgiliydi (Y) Kadınların beyni erkeklerinkinden yaklaşık

24. Noktalama işaretlerinin mucidi, yaklaşık 2.300 yıl önce İstanbul'da doğan Aristofanes idi. Noktanın, virgülün ve noktalı virgülün tarihi "Bizantiyonlu" bu dil bilimciye uzanıyor. 15. yüzyılda matbaanın icadıyla bir düzene kavuşan noktalama işaretleri, 19. yüzyılda dünyaya yayıldı. En eski Türkçe metinlerden olan Orhun Yazıtları'ndaki basit noktalama, bizde yüzlerce yıl bir sisteme oturmadı. 1860 yılında İstanbullu gazeteci Şinasi ise bir dönüm noktası oldu. Türkçe noktalamada tam standartlasmayı, Cumhuriyet Dönemi uzmanları sağlayabildi. Bu parçadan aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz? A) Aristofanes'ten önce noktalama işaretleri yoktur. B) İstanbul çok eskiden Bizantiyon olarak anılmıştır. C) Matbaanin icadı, noktalamayı olumlu etkilemiştir (D) Orhun Yazıtları, Aristofanes'in etkisiyle yazılmıştır. Doma E) 19. yy. bizde noktalama açısından dönüm noktasıdır.

1 6 S i 15. İştahsızlık, alınması gereken besin miktarının az alınması durumudur. Çocuklarda iştah, vücudun enerji gereksinimine bağlıdır. Çocuklar hareketli ol dukları zamanda çok yerler; az enerji sarf ettikleri zamanlarda ise iştahsız olurlar. Bazı çocuklar diğer- lerine kıyasla yediklerini daha az yakar. İştahsızlıkla birlikte çocukta sağlıksız bir görünüm gözleniyorsa ve çocuk yaşıtlarının gelişim olarak gerisinde kalıyor- sa bunun nedenleri araştırılmalıdır. Ateşli hastalıklar, karaciğer enfeksiyonları, boğaz ağrısı, idrar yolu en- feksiyonları, fazla şekerli gıdalar yeme, gereğinden fazla süt içme, ek besinlere zamanında başlamama, düzensiz yemek yedirme ve annenin fazla ısrarcı ol ması gibi durumlarda iştahsızlık gözlenir. Nedeninin belirlenmesi ile sorun basit bir şekilde çözülebilir. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi iştah- sızlığın nedenlerinden biri değildir? A) Vücutta gerekli besinin karşılanmaması B Enerji tüketiminin azalması İhtiyaç fazlası gıda tüketilmesi DY Annenin yanlış uygulamaları E) Çocuğun sindirim sorunu yaşaması ✓

4. Aynı anda hem iletken hem de yalıtkan davranış sergileyen ye- ni bir malzeme keşfedildi. Bu malzeme, bazı ölçümlerde yalıt- kan özelliğe sahipken eş zamanlı olarak da iletken özelliği gös- teriyor. Yalıtkan durumda elektronlar bir bölgede toplanırken iletken durumda bu elektronların akışı serbest gerçekleşiyor. Bi- lim insanları buna neyin sebep olduğunu henüz tam olarak bi- lemiyorlar. Fakat tahminlere göre, bulunan malzeme ne iletken ne de yalitkan olan yeni bir potansiyel üçüncü faz da olabilir. Son zamanlarda keşfedilmiş, iletken ve yalıtkan özellik gösterebilen başka malzemeler de var. Fakat son araştırmanın konusu sama- rium hexaboride (SmB6) diğer malzemelerden farklı olarak sand- viç benzeri bir yapıda değil ve bundan dolayı diğer malzemeler- den daha farklı yüzey davranışına sahip. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir? A) SmB6 malzemesi iki zıt iletkenlik özelliğini yüksek ısı ortam- larında gösterebilmektedir. B) Samarium hexaboride malzemesi katmanlı bir yapıya sahip olduğu için diğer materyallerden farklı özelliktedir. C) Bir malzeme iletkenlik yönüyle aynı anda iki zıt özelliği bir- likte gösterebilir. D) İletken cisimler bulundukları ortamların şartlarına göre de- ğişken özellik göstermezler. E) Bir malzeme iletken, yarıiletken ve yalıtkan durumlarının di- şında bir niteliğe sahip olamaz

11. Yıllardır aradığım fotoğraf albümünü burada bulacağım hiç aklıma gelmezdi. Çok şaşkındım ve bunun neden burada olduğunu bulabilmek için sorular sormaya başladım fakat her cevap yeni bir soruya sebep oluyor ve hiçbir cevap beni tatmin etmiyordu. En akıllıca bulduğum hamle soru sormak- tan vazgeçip mutlu çocukluğumun tozlu anlarına sığınmak için albümü açmaktı ancak elim buna bir türlü varmıyordu. Anladım ki albümünü bulunca umduğum coşkuyu, arzuyu kendimde bulamamıştım. Bu şekilde yılın ortasını bulduk. Bu parçada "bulmak" sözcüğü aşağıdaki anlamlardan hangisine karşilik gelecek şekilde kullanılmamıştır? A Kaybedilen bir şeyi ele geçirmek BY Ortaya çıkarmak C) Bir yere, bir noktaya erişmek, ulaşmak D) Bir isteği yerine getirmek, ifa etmek E) İstenilen şeye kavuşmak, nail olmak