Türk Edebiyatında Romanın Tarihî Gelişimi Soruları

5. - eski ile yeni arasında bocalayan Tanzimat aydini- nin tipik bir örneğidir. Şiirde, biçim bakımdan eskiye bağlı kalırken içerikte yeniliklere uzanır. Klasik zevkten beslenen söyleyişle yeni duyuş ve düşünüş bu şairin dünyasında aynı çizgide birleşir. Yeniliklere açık bir şa- ir olmasına rağmen edebi ününü bir divan şairine yaz- dığı nazirelerle kazanmış olması da eski-yeni arasında- ki gidiş gelişlerini örneklendirir. Bu parçada boş bırakılan yere, aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Muallim Naci B) Ziya Paşa C) Ahmet Mithat Efendi D) Ahmet Vefik Paşa E) Recaizade Mahmut Ekrem

1. Varsın, Sen İlâhî, yine varsın, yine varsin Aklımda, hayâlimde ve hissimde yaşarsın! Her yer dolu zâtınla, sifatınla ilâhî Zatın da, sifatın da senin nâ-mütenâhî... Kalbinde birer katredir eb'âd ile evkât; Titrer nabazânınla şerâyin-i mesâfât. Kuvvet bir elinde ve anâsır bir elinde Mimarı elindir, ebedin de, ezelin de! Şirin dü cihândır kelimâtın bütün ecrâm; Her jâle-i sun'un bana kulzüm-ilhâm! Rûhumda, dimağımda ve kalbimde yaşarsın; Varsin Sen ilâhî, yine varsın, yine varsın. Cenap Şahabettin'e ait yukarıdaki şiir ile ilgili aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır? A) Sözcük tekrarlarıyla ahenk sağlanmıştır. + B) Gazel şeklinde uyaklanmıştır. + C) Tam uyak kullanılmıştır. + D) Servetifünun şiirinin genel dil eğilimini yansıtmaktadır. E) Nazım türü tevhittir. Mental Be

PO A) B) 14. 1. İlk yerli roman, Şemsettin Sami'nin yazdığı Taaşșuk-ı Talat ve Fitnat adlı aşk romanıdır. II. İlk edebî roman, Namık Kemal'in yazdığı İnti- bah adlı eserdir. III. İlk köy romani, Nabizade Nazım'ın yazdığı + Karabibik adlı realist ve natüralist özellik ta- şiyan eserdir. D) E W. İlk tarihî roman, Ahmet Mitenie keral Efendi'nin ka- leme aldığı Yeniçeriler adlı eserdir. Palme Yayinevi + V. Samipaşazade'nin yazdığı Sergüzeşt roman- tizmden realizme geçiş örneği kabul edilir. Yukarıda numaralanmış bilgilerin hangisinde yanlışlık yapılmıştır? A) B) II C) III D) IV E) V 17. U

13. 1. Şinasi Natüralizm II. Namık Kemal Sembolizm III. Ahmet Haşim Parnasizm IV. Tevfik Fikret Klasisizm V. Nabizade Nazım Numaralanmış sanatçılar, akımlarla eşleştirildiğinde hangisi dışta kalır? A) 1 B) 11 C) III D) IV E) V

D . 1-A TYT 1 17. Geçen yıl şubat ayında güneşin içimizi sıcache isottigl, güler , yüzlü insanların ülkesi Tayland'daydım. Adini çoğu haritada bulamayacağınız, göçebe balıkçıların yaşadığı Bulon Lae adlı küçük bir adada kalıyordum. Adada elektrik yoktu. Televizyon yoktu, müzik yayını yoktu; araba motor sesi, cep telefonu sesleri yoktu Teknolojiden uzakta, zaman ve yer kavramını unutmuş bir şekilde yaşıyor gibiydim. Denizin, dalgaların ve tropikal kuşların çıkandideer, onları ilk defa duyuyormuşum gibi beni heyecanlandırıyor, kendimi özel hissetmemi sagtıyordu. Bu büyüleyici seslere kimi zaman da balıkçı tekneleri eşlik ediyordu. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Sayıp dökmelerden yararlanılmıştır. B) Birinci kişili anlatıma başvurulmuştur. es . Birden fazla duyuya seslenilmiştir. Benzetmeden yararlanılmıştır lo E) I gökmelere yer verilmiştir. 2 18. () Tarihçilere göre, günümüzden binlerce yıl önce Anadolu'da, Çatalhöyük'te insanlık tarihinin en eski uygarlıklarından biri kurulmuştur. (II) Bu uygarlığı kuran (I) Bugünkü aile

3. Ahmet Mithat Efendi'nin edebî kişiliğiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Meddahların hikâye anlatma yöntemini kullanarak ro- manlarında okurlara seslenmiştir. B) Edebiyat, tarih, coğrafya, ziraat, iktisat alanlarında eser- ler vermiştir. C) Sanat yapmak için değil, okuma zevki aşılamak ve halkı eğitmek amacıyla yazmıştır. D) İlk romanlarında romantizm akiminin etkileri açıkça görü- lür. E) Kahramanlarının ve olayların gerçeğe yakın olmasına özen göstermiştir. 08

10. Sinif / Türk Dili ve Edebiyatı 04 10. I ve II. Tanzimat Dönemi hikâyelerinde aşağıdakile- rin hangisinin ortak olduğu söylenebilir? A) Kahramanların özelliklerinin B) Bir plana uyularak yazılmalarının c) Tasvirlerin ne amaçla yapıldığının D) Yazılış amaçlarının E) Sanat görüşlerinin 11. Aşağıdakilerin hangisi, I. Tanzimat Dönemi hikâye- lerinde tercih edilen konulardan biri değildir? Kölelik eleştirisi B) Tarihin önemli olayları e Yanlış Batılılaşma D) Bireyin yalnızlaşması

11 Aşağıdakilerden hangilerinin roman türünde yapıtı vardır? A) Abdülhak Hamit Tarhan - Cenap Şahabettin B) Mehmet Rauf Ahmet Hasim C) Recaizade Mahmut Ekrem-Ahmet Rasim D) Cenap Şahabettin - Mehmet Rauf E) Naruk Kemat Halit Ziya Uşaklıgil

vardır? 11. Aşağıdakilerin hangisinde verilen bilgilerde yanlisik A) Ahmet Vefik Paşa, düşünce ve görüşleriyle Batul, our ve davranıslarıyla Doğulu bir aydın olup Bursa'da fiye binası yaptırmış, Meliere'den tiyatro çevrileri yapmıştır. B) Recaizade Mahmut Ekrem'in "Afife Anjelik ile Az romanları konusunu yerli hayattan alan eserlerdir. C) Namık Kemal, edebiyatın birçok türünde yapıtlar vermis yapıtlarında "vatan sevgisi, adalet, eşitlik, haksızlık ve hürriyet" gibi toplumsal konuları işlemiştir. D) Ahmet Mithat Efendi, yapıtlarında eğlenceyle yararlı olmaya çalışmış, halkın eğitilmesi amacıyla yapıtlanını ortaya koymuştur. “Letaif-i Rivayet" hikâyelerini toplado kitabıdır. E) Tanzimat Dönemi'nde aydınlar, gazeteyi halkla iletişim kurmanın önemli bir aracı saymışlar ve gazeteye büyük önem vermişlerdir.

$ 12. Aşağıdaki dizelerin hangisi dil, üslup ve zihniyet bakımından Tanzimat II. Dönem şiir anlayışına uygun değildir? Gask, ölüman Bâb-ı ihsânın girilmez bir cehâlet bâbıdır Halka-i zülfün çıkılmaz bir belâ girdabıdır B) Ahenk-riz-i gülşen mürgân-( aşk-perver Cârî sefâda cûlar.. sârî hevâya anber w Oldukça nûr-bahş-ı dil ü dîde vechiniz Rü'yâ gelir hayâlime envâr-ı mihr ü mâh D Maksûd- hayâtı dermiyân et Ferdâ-yı beşer nedir, beyân et le Muîni zalimin dünyada erbab-i denaettir Köpektir zevk alan sayyad-1 bi-insaftan

Vay Zaman zaman-1 terakki cihan cihan-1 ulum Our mu cehl ile kâbil beka-yı cem'iyyat Zaman bilgi ve medeniyet olarak ilerleme yükselme za- mang (böylebir asırda) toplumların sonsuza kadar yaşa- Buldum ben dahi darüşşifa-yı Bâb-i ali'de Felatun'u beğenmez anda çok divaneler gördüm. Bir zamanlar ben de Bab-i ali denilen şifa evinde bu- lundum ve orada Eflatun'u beğenmeyen kendisini ondan rasi cehaletle sağlanabilir mi?) me Ke Te KÜ • M üstün gören birçok deli gördüm.) M V Sadullah Paşa'nın “19. Asir" Manzumesi ve Ziya Paşa'nın "Gazel"inden alınan beyitlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Tanzimat'ın iki şairi de bilim ve felsefenin bir toplum için gerekliliğine inanır. B) Edebiyat bu dönemde fikirlerin aracı hâlindedir. CLşiirler içerik olarak divan edebiyatının etkisindedir. D) Sadullah Paşa cehalete karşı fikirsel tavır geliştirmiş- tir. E) Ziya Paşa Eflatun'u beğenmeyenlere iyi gözle bakma- maktadır. E K N MUTLAKA ÖĞREN Dönem Tanzimat şiirinde şunlar görülür. Dil ve biçimde divan şiiri gibi olma

7. Sidk ile terk edelim her emeli her hevesi Kiralım hâil ise azmimize ten kafesi inledikçe eleminden vatanın her nefesi Gelin imdada diyor bak budur Allah sesi Bu dizelerde Tanzimat şiirinin 1. Aruz ölçüsünden yararlanma II Beyit nazım birimini kullanma III. Yeni bir kavram olan "vatan" temasını işleme IV. Arapça ve Farsça sözcüklere yer verme V. "Kulak için kafiye" anlayışını benimseme özelliklerinden hangisi yoktur? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve IV D) Il ve V E) I, III ve V 31

6. Akşam eve yaklaştıkça içindeki korku büyüyordu. Ya buldularsa parayı, karanlıkta beni bekliyorlarsa? Eve gitmese olmaz mı? Her gece evde yattigini herkes biliyormuş gibi geliyordu ona. Bu gece eve gitmese suç işledigine kanit olacaktı bu. Sokağına döndu. Evi solda, ileride, 1$ksızdı. Yukarıdaki metin hangi bakış açısıyla yazılmıştır? A) Müşahit bakış açısı B) Ilahi (hakim) bakış açısı C) Kahraman bakış açısı D) Gözlemci bakış açısı E) Romancı bakış açısı 1. Aşağıdakilerden hangisi Milli Edebiyat anlayışıyla yazılmış şiirler için doğru degildir ? A) Milli ve yerli konuları ele aldılar. B) Halk şiiri nazım biçimlerini kullandılar. C) Türkçülük akımından etkilendiler. D) Sade bir dil ve hece ölçüsüyle yazdılar. E) Şiirde içeriğe değil biçime önem verdiler. 8. 1860'tan günümüze değin edebiyatımızın geçirdiği dönemler zaman sırasına göre aşağıdakilerden hangisine uygundur? A-Tanzimat / Servetifúnun / Milli Edebiyat/Fecriati Cumhuriyet B-Servetifúnun/Tanzimat / Fecriati / Milli Edebiyat Cumhuriyet C-Fecriati / Tanzimat / Servetifonun / Cumhuriyet / Milli Edebiyat D-Tanzimat/Servetifûnun / Fecriati /Milli Edebiyat Cumhuriyet E-Tanzimat / Fecriati / Servetifonun /Cumhuriyet / Milli Edebiyat Milli Edebiyat Dönemi'nde üç farklı şiir anlayışı vardır: Saf (öz) şiir, sade Türkçe ve heceyle yazılan şiir, halkın yaşayış tarzını ve değerlerini anlatan manzumeler.

6. (1) Siyaset sahnesinde yeniliklerin yaşandığı bir dönemde altı asırlık bir şiir geleneğinden kopmak, yeni şeyler ortaya koymak pek de kolay değildir; bu yüzden divan şiiri, etkisini Tanzimat Dönemi'nin özellikle ilk kuşağında gösterir. (I) Daha önce, 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan Sebk-i Hindi, eski şiiri canlandırmak amacını benimser. (III) Bu oluşumun şairlerinden Yenişehirli Avni, Hersekli Arif Hikmet Bey, Osman Nevres, Leskofçalı Galip gibi isimler divan şiiri geleneğinde şiirler yazmayı sürdürür. (IV) Namık Kemal, Ziya Paşa gibi Tanzimat'ın birinci dönem şairleri de bu grubun şairlerini yakından takip eder hatta şiirlerine nazireler yazar. (V) Bu durum, yeni Türk edebiyatını kuran sanatçıların klasik kül- türden beslendiğini gösterir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) B) II C) III D) IV E) V

10. Sınıf Deneme Sınavı-1 yayr 26. (1) Tanzimat edebiyatı, Tanzimat'ın ilanından yirmi yıl kadar sonra 1860'ta Şinasi'nin Agâh Efendi ile Tercümân-ı Hakikat gazetesini çıkarmasıyla başlayan ve 1895'e kadar süren edebî dönemin adıdır. (II) Türk edebiyatında önemli bir anlatım birikimi ve geleneği olmakla birlikte roman türünün ilk örnekleri önce çevi- ri sonra da Batı romanlarının taklit edilmesi yoluy- la bu dönemde oluşturulmuştur. (III) Ahmet Mithat Efendi'nin ilk yerli romanı olan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat adlı eserlerinden sonra ilk edebî roman Namık Kemal'in İntibah adlı eseridir. (IV) Bu dönemde sanatçılar halka yönelmiş, halkı eğitmeyi amaçlamış- lardır. (V) Recaizade Mahmut Ekrem ise romanlarını realist ve naturalist etkilerle daha gerçekçi bir zemine taşımak istemiştir. Yukarıdaki metinde numaralı cümlelerin hangisin- de yanlış bir bilgi verilmiştir? A) I ve II B) II ve III C) I ve III D) II ve v E) IV ve v Yayınevi

A A AKTIF ÖĞRENME YAYINLARI 15. Eserde yer yer dinî mefhumların, farz ve vâciplerin be- yan edildiği, İslam tasavvufunun şer'i hükümlerle örtüşen yönlerinin yerli yerince işlendiği, Türk edebiyatına mal ol- muş tasavvufi remizlerin başarıyla kullanıldığı görülmekte- dir. Mensur bir münacaatla başlayan eserin bablarnda da Hz. Muhammed ana konusudur. Bu parçada sözü edilen eserin şairi aşağıdakilerden hangisidir? Baki B) Süleyman Çelebi D) Nefi E) Nedim Nab Aktif Öğrenme Yayınları