Masal Türü ve Genel Özellikleri Soruları

1. Genellikle halkın yarattığı, hayale dayanan, sözlü gelenekte yaşayan, çoğunlukla insanlar, hayvanlar ile cadı, cin, dev, peri vb. varlıkların başından geçen olağanüstü olayları anla- tan edebî türe masal denir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi masalın özellikleri arasında yer almaz? A) Masallar, olay çevresinde oluşup halkın ortak verimi olan bir türdük. 3) Masallar tamamıyla hayal ürünüdür ve gerçeklikle ilişki- lendirilemez. STEMM C) Masallar sözlü edebiyat ürünleri olup olaylar duyulan geçmiş zamanla anlatılır. D) Masallarda hem gerçeğe uygun hem de olağanüstü ni- telikler taşıyan kahramanlar bulunur. E) Çocuk eğitiminde önemli bir yeri olan masallar, ulusal bilincin gelişmesini de sağlar.

GIN ANONIM HALK EDEBİYATI - DÜZYAZI şi anlatan, kahra- çalar olan, halk edilen, olağanüs- PUAN erçek kişilerinin stülükler katı- ndan gerçek ardır. ellikle ger- n, sonun- iyilerin biçim- konu- nırlı ci- AM BENİM BAŞARIM BENİM HOCAM BENİM BAŞARIM 3. BENİM HOCA Bir varmış bir yokmuş. Evvel zama içinde kalbur saman içinde; pireler ber- ber iken develer tellal iken ben babamın beşiğini tingir mingir sallar iken güzeller güzeli bir kız varmış. Yukarıdaki parça bir masalın hangi kısmından alınmış olabilir? A) Serim B) Döşeme Dilek OM Muhavere E) Düğüm

& I. Metin ve II. Metin parçalarını aşağıda verilen başlıklar doğrultusunda karşılaştırınız. I. Metin Vaktiyle Sürmeli Çukuru'nda iki kız kardeş varmış. Bunlar birlikte dolaşır, evlerinin odun ihti- yaçlarını karşılarlarmış. Yine bir gün evlerine götürmek üzere ormanda odun hazırlarlar, odunları bağlarlar. Sıra sırtlarına yüklemeye gelince büyüğü: "Bacım, kurbanın olayım, gel şu yükü benim sırtıma yükleyiver." Bacısı odunları ablasının sır- tına yüklemediği gibi acı bir cevap vermekten de geri kalmaz: Ben senin hizmetçin değilim ki kaldırayım. Kocaya gitmekte benden çabuk davranırsın da bir çöpü mü sırtına yükleyemiyorsun." Derken iki kardeş kavga etmeye başlarlar. Sonunda döğüşmekten yorgun düşerler. Fakat dilleri hâlâ işlemektedir. Birbirlerine beddua etmeye başlarlar: "Allah seni öyle bir dağ etsin ki yaz kış üstünden kar eksik olmasın." "Sen de öyle bir dağ olasın ki başından yılan çıyan eksik olmasın." Her ikisinin de duaları kabul olur. Bugün biri Büyük Ağrı, diğeri de Küçük Ağrı olarak göğe baş çekmektedirler. Ayrıca büyüğü- nün tepesi daima karlı, küçüğü de yılanlı, akreplidir. II. Metin Sevinç Han öteki boylara da elçiler gönderip birleşmek ve Moğollardan öç almak üzere anlaş- t. Hepsi birleşerek Moğol üzerine yürüdüler. Moğollar çadır ve sürülerini bir yere yığıp etrafına hendek kazdılar; beklediler. Sevinç Han geldi. Tema DESTAN/EFSANE Vuruş başladı. On gün savaş oldu. On günde de Moğollar üstün geldi. Bunun üzerine Sevinç Han, bütün han ve beyleri topladı. Gizlice görüştüler. Sevinç Han, "Biz bunlara hile yapmazsak işimiz bitiktir" dedi. Ertesi gün, tanla çadırlarını kaldırıp kötü mallarını ve birtakım ağırlıklarını bırakarak kaçtılar. Moğollar, güçsüzlükten kaçtıklarını sanarak bunları kovaladılar. Tatarlar dönüp çarpıştılar. Bu sefer Moğollar yenildi. Ordugâhlarına gelinceye kadar onları kestiler. Bütün ordu- gâhı zaptettiler. Bütün çadırları orda olduğu için Moğollardan bir aile bile kurtulmadı. Büyüklerini kılıçtan geçirdiler; küçüklerin her birini bir kişi tutsak olarak aldı. Tutsak olanlar, efendilerinin boy adını aldılar. Böylece dünyada Moğol'dan eser kalmadı. Anlatıcı Büyük ve Küçük Ağrı Saim SAKAOĞLU, 101 Anadolu Efsanesi Üslup Ergenekon Destanı Büyük Türk Klasikleri Anlatım Biçimi Bakış Açısı

4. ÜNİTE lara 4. ÜNİTE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI 1. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazınız. Halk tarafından oluşturulan genellikle olağanüstü olayların anlatıldığı kuşaktan kuşağa aktarılan yazı- denir. Masallar Masal kahramanları .. ve motifler içermez. ....... gibi olağanüstü kişilerdir. Kahramanları hayvanlar ve bitkiler olan, sonunda bir öğüt veren hikâyelere... denir. • Türk masallarında en tanınmış masal kahramanı 2. Aşağıda verilenleri birbirleriyle doğru şekilde eşleştiriniz.

Yanıt Yayınlar 10. Ülkelerin birinde büyük bir saray varmış. Bu sarayda bir kral üç kızıyla yaşarmış. Kralın kızları çok güzelmiş. Kral da kızlarını çok severmiş. Bütün hayatı boyunca ne yaptıysa kızları için yapmış. Bir gün bu padişah kızlarını başına toplamış, beni ne kadar seversiniz, demiş. En büyük kız dünyalar kadar, ortanca kızı kucak kadar, küçük kızı da tuz kadar severim, demiş. Padişah küçük kızın cevabına çok sinirlenmiş, ardından küçük kızını muhafızlara teslim etmiş. Muhafızlar, küçük kızı kolundan tuttukları gibi zindana atmışlar. Yıllar önce ben sana tuz kadar sevdiğimi söylemiştim. Sen de beni saraydan kovmuştun. Tuzun insan hayatındaki yerinin ne kadar önemli olduğunu şimdi anladın mı? Tuzsuz hiçbir şeyin yenmeyeceğini, senin de tuzlu yemekleri çok sevdi- ğini bildiğim için o zaman öyle söylemiştim. Gerçekten de padişah, kızının sevgisinin çok büyük olduğunu, maddiyatla ölçülemeyeceğini anlamış. Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine. Bu parçada masalın aşağıdaki bölümlerinden hangisine yer verilmemiştir? A) Döşeme D) Çözüm B) Serim E) Dilek C) Düğüm ler

7. Aşağıdaki açıklamaların hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) Divan şiirinde olayların anlatımında mesnevi nazım biçi- minden yararlanılmıştır. B) Milletlerin yaşamında yer etmiş önemli olayları mitolojik unsurlarla yansıtan, millî karakter taşıyan uzun manzum ürünlere destan adı verilir. C) Halk hikâyelerinde düzyazı bölümünde olayların, şiir bölümünde duyguların yansıtılmasına ağırlık verilir. D) Eski çağlardan beri söylenegelen efsaneler, olağanüstü varlıkları, olayları konu edinir, halk anlatılanların gerçek olduğuna inanır. E) Geleneksel anlatım kalıplarının yer aldığı masallar, kah- raman anlatıcının bakış açısıyla oluşturulur. Yanıt Yayınları

4. Aşağıdakilerin hangisinde ele alınan masal kitabı, ayraç içinde verilen ulusla örtüşmemektedir? A) Pançatantra kökeni çok eski çağlara uzanan, ahlaki ve siyasi bir içeriği olan masallardan oluşmaktadır. (Hint) B) İki kardeş tarafından derlenen masallardan oluşan Grimm Masalları, içinden çıktığı halkın gelenek ve görenekleriyle ilgili belge niteliği taşır. (Alman) C) Keloğlan Masalları'nda olaylar, fiziksel görünüşünün aksine parlak zekasıyla sorunlara çözüm yolları üreten bir kahramanın etrafında gelişir. (Türk) D) Dünyanın en eski masallarının yer aldığı Kelile ve Dim- ne'de yer alan metinlerin temel konusu ahlak ve siyasettir. (Arap) E) Daha çok, fablların yer aldığı Ezop Masalları'nın özünde halk kitlelerinin yöneticilere üstü kapalı eleştirileri yer almaktadır. (Yunan)

2. Halk arasında asırlardan beri anlatılagelen masal; içeriğinde olağan dışı olaylar bulunan, zaman ve mekân mefhumundan 1 uzak bir sözlü anlatım şeklidir. Masalların anlatımına "Az || gitmiş, uz gitmiş; dere tepe düz gitmiş." gibi klişe bir teker- lemeyle başlanır ve "Yediler içtiler, muratlarına erdiler.", "Onlar erdi muradına, biz çıkalım kerevetine.", "Gökten üç IV elma düştü; biri anlatana, biri dinleyene, biri de bana." gibi V NC birtakım ifadelerle sona erdiği belirtilir. Bu parçada numaralanmış sözlerin hangisinde bir bil- gi yanlışı vardır? nato B) II AA) A) SESEN YAYINLARI C) III b (D) V Imenca E) V

gi- 188 6. Aşağıdaki kalıplaşmış masal ifadeleri, masal içinde bulun dukları bölüne göre gruplandırıldığında hangisi dişta kalır? AY Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde develer tellal iken pireler berber iken B) Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine Gökten üç elma düştü; birisi yiğit olanların başına, birisi bu masalı dizip koşana birisi de dinleyenlerin başına. Masal masal mat atar, iki tilki ot satar. Bindim deve boynu- na gittim Halep yoluna. Bir memleketin birinde Sülün kız derler, bir kız varmış. 8. D

5. Bir masaldaki tekerleme bölümünün esas görevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Dinleyicilerin dikkatini farklı bir yöne çekmek B) Dinleyicileri masala hazırlamak C) Dinleyicileri eğlendirmek D) Dinleyicilerin hayal gücünü artırmak E) Söz oyunları yapmak

6. Aşağulaki cümlelerin hangistude masal ve fablın karşılaştırılması sırasında bir yanlışlık ulaştır? A)Her ikisinde de teşhis (kişileştimo) sanatına yer verilebilir. 13) Her ikisinde de olym geçidi ver gerçek mekända, C) Her ikisinde de olaganishi olaylar anlatılır. D) Fabkan sonunda ders vermek amaçlanır, masalların özellikle böyle bir amacı yoktur. E) Her ikisi de dini ve milli motifler taşımaz.

"Az gittim uz gittim... Dere tepe düz gittim. Çayır çimen geçerek, lale sümbül biçerek; soğuk sular içerek ayla bir güz gittim. Bir de dönüp ardıma baktım ki, ne göreyim, gide gide bir arpa boyu yol gitmişirn!.." 7. Yukarıdaki parça masalın hangi bölümüne ait olabilir? A) Düğüm bölümü B) Çözüm bölümü C) Dilek bölümü D) Serim bölümü E) Tekerleme bölümü

3. Masalla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Bir tekerlemeyle başlar. B) Masalın sonunda iyiler kazanır. C) Anonimdir. D) Olayın geçtiği yer ve zaman bellidir. E) Kahramanlar olağanüstü özellikler gösterir.

9. Aşağıdaki masallarda yer alan ana karakterler ve onların sembolize ettiği değerler eşleştirme- n hangisinde yanlışlık yapılmıştır? A) Üvey anne-eziyet, zulüm B) Üvey kız kardeş-kıskançlık C) En küçük kardeş-ihanet, kötülük D) Ak sakallı dede-iyilik, yardım E) Keloğlan-şans, zekâ ilo tarang

Aşağıdakilerden hangisi bir masalın dilek bölümünden alınmıştır? A) Onlar orada, bunlar burada, ölünceye kadar mesut yaşıyorlar. Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine. 5) Öyle olmuş ki memlekette hiç fukara kalmamış. Herkes kapısının eşiklerini gümüşten, kapılarını altın kaplamadan yaptırmış. C) Kirk gün kırk gece düğün sürer. Kırk birinci gün gelin telli duvaklı kapıda bekler. Derviş baba dolabı açar, oradan bir altın leğen çıkarır. D) Böylece günler geçiyor. Bir gün, "Aman şu kırk birinci odayı da açayım, orasını da temizleyeyim." diyor. Kapıyı açıyor, bakıyor, arası da kirli, tozlu bir oda... E) Bir varmış, bir yokmuş... Bir padişah varmış. Bu padişahın gayet güzel, akıllı bir kızı varmış. Kız her sabah yatağından kalkarmış, babasının odasına gider, onun elini öpermiş.

Numaralanmış özelliklerden hangisi masalda bulun- B) D) IV EV kesin olarak ne zaman 8. Arap masal kitaplanndan olan ortaya çıktığı belli değildir. Masalın kahramanlan Şehri- yar adlı şehzade ile Şehrazat adlı eşidir. Eser, başvezirin kazı Şehrazat'ın Şehriyar ile evlenip kadinlan kurtarmak için anlattığı ve sonunda Şehrazat'ın başarısıyla sonuçla- nan bir hikayeler bütünüdür. Bu masalların en bilinenleri arasında Alaaddin'in Sihirli Lambası ile Ali Baba ve Kirk Haramiler vardır. A) Billur Köşk Masalları'nın B) Grimm Kardeşler Masallan'nın C) Andersen Masallan'nın D) Keloğlan Masallan'nın E) Binbir Gece Masalları'nın Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir? 9. "Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine, gökten üç elma düşmüş, görenlerin başına, birisi bu masalı düzüp