Halk Hikâyeleri Soruları

13. Meğer hanım, Oğuz'da Duha Koca oğlu Deli Dumrul derlerdi bir er var idi. Bir kuru çayın üzerine bir köprü yaptırmıştı. Geçeninden otuz üç akçe alırdı, geçmeyeninden döve döve kırk akçe alırdı. Bunu niçin böyle ederdi? Onun için ki: "Benden deli, benden güçlü er var mıdır ki çıksın benimle savaşsın, benim erliğim, bahadırlığım, kahramanlığım, yiğitliğim Rum'a, Şam'a gitsin, ün salsın." der idi. umantulud (...) Deli Dumrul kırk yiğit ile yiyip içip otururken ansızın Azrail çıkageldi. Azrail'i ne çavuş gördü, ne kapici. Deli Dumrul'un görür gözü görmez oldu, tutar elleri tutmaz oldu. Dünya âlem Deli Dumrul'un gözüne karanlık oldu. Çağırıp Deli Dumrul söyler, görelim hanım ne söyler... Der: (0 idebe "Bre ne heybetli ihtiyarsın Kapıcılar seni görmedi Çavuşlar seni duymadı bv Opv0 (3 res nabanahusa Benim görür gözlerim görmez oldu Tutar benim ellerim tutmaz oldu Titredi benim canım cûşa geldi." Bu parça aşağıdakilerin hangisinden alınmıştır? A) Oğuz Kağan Destanı -B) Divan-ı Hikmet G) Dede Korkut Kitabı D) Battal Gazi Destanı E) Muhakemetu'l-Lugateyn

Halk hikâyelerinde manzum veya mensur cümleler- den oluşan kalıplaşmış bir girişin olduğu bölüme denir. Hikâyenin geçtiği yer ve zaman, hikâyenin kahramanları ve bunların aileleri tanıtılır. ‒‒‒‒. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han- gisi getirilmelidir? A) döşeme D) dua B) fasıl E) muhavere C) dibace

12. Tahir'i eli bağlı köşke getiriyorlar. Huzura çıkınca padişah diyor ki: - Oğlum! Benim büyük yeminim var. Yeminimi boza- mam. Kızım Zühre'den vazgeç. Seni padişah yapa- cağım. Hangi padişahın kızını dersen onu alacağım. Yalnız kızım Zühre'den vazgeç. - Amca! Söz ile geçemem, saz ile geçersem, bilemi- yorum, diyor. Elinin kelepçelerini çözüyorlar. Sazı alıyor destine, koyuyor sinesinin üstüne. Katil amcasına ne diyor bakalım: Elim bağlı divanına gelmişim Divana bağışla beni sen emmi Gözyaşıyla name yazmış yâr bana Nameye bağışla beni sen emmi Böyle deyince Ethem Şah: - Vurun boynunu, diyor. Hâlâ Zühre'nin ismini ağzına alıyor. Ali Han Vezir ayağa kalkıyor. - Ulan, katil şah! Lan, katil herif! Padişah nesline kılıç sallanmaz. Sen kim oluyorsun? Söyle sen oğlum. Aldı bakalım Tahir ne dedi: Derya kenarında yüksek adalar Esen yeller yâr zülfünü zedeler Bana gelsin yâre gelen gadalar Bu parçadan halk hikâyelerinin genel özelliklerin- den hangisine ulaşılamaz? A) Nazım-nesir karışık bir şekilde oluşturulur. B) Genellikle aşk ve kahramanlık konuları işlenir. C) Söyleyeni belli olmayan anonim nitelikli metinler- dir. D) Öyküleyici ve betimleyici anlatıma yer verilir. E) Çoğu hikâye "hâkim bakış açısı" ile anlatılır.

B B B TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI TESTİ 19. Tekür, taht üzerinde oturmuştu. Yüz kâfiri de giz- lice zırhını giyinmişti. Yedi kat meydanı dolandı, geldi. Meğer Tekür'ün kızı meydanda bir köşk yap- tırmıştı. Yanındaki bütün kızlar al giyinirken ken- disi sarı giyinmişti. Yukarıdan onları seyrediyordu. Kan Turalı geldi, kara şaykalı Tekür'e selam verdi. Tekür de onun selamına karşılık verdi. Alaca halı döşediler, oturdular. Tekür, yiğide sordu: "Yiğit nereden geliyorsun?" Kan Turalı, yerinden kalktı; sallana sallana yürüdü. Ak alnını açıp ak bileklerini sıvadı. Dedi ki: Karşı yatan kara dağını aşmaya gelmişim Akıntılı suyunu geçmeye gelmişim Dar eteğine, geniş koltuğuna sığınmaya gelmişim Tanrı buyruğu ile Peygamber kavli ile Kızını almaya gelmişim Dede Korkut Hikâyeleri'nden alınan bu parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Öyküleme anlatım biçimi ile oluşturulmuştur. abai L B) Nesir bölümünde duygulara, nazım bölümünde 10 olaylara yer verilmiştir. C) Nazım bölümünde ses tekrarları ile anlatım 1 güçlendirilmiştir. D) Dinî özelliklere yer verilmiştir. (@ E) Dönemin sosyal hayatından izler bulunmaktadır.

ETKINL Aşağıdaki parçayla ilgili belirtilen yargıları doğru ve (D/Y) olarak belirleyiniz. Üç yaşını henüz sürüyormuş Cavit köyden ayrıldığında. Bir ya- bandan başka bir yabana ceviz gibi yuvarlanmışlar. Bereket kı- rılmamış bugüne değin. Babası öldüğünde anası üç çocukla ka- lakalmış. Biri yetişti, bir iş tutar, eve bakar, diye düşünmüş. Öte- ki kız, akşama sabaha kısmeti çıkar, evlenir. Ama Cavit, bari ağ- bisine yük olmasın! Kendinin de gözü yılmış yaşamdan. Yılma- sa n'apacak sanki; kır yeşilinden, solucanlardan, kurbağalardan başka kim sığabilmiş bu köprü ardına? Vermiş Cavit'i Yuva'ya. Sütten, yumurtadan, meyve suyundan uzak bir çocukluk. Da- ha sonra ilkokul ve Yetiştirme Yurdu. Burada da harçlıkla, bay- ramlıkla karşılaşmadan, ilk kez onun açtığı bir kitabı ve onun öl- çüsüne göre alınmış bir ayakkabısı olmadan büyümüş Cavit. 1. Olayın başkahramanı Cavit'tir. Olayın zamanı özetlenerek verilmiştir. Gözlemci bakış açısıyla yazılmıştır. Konuşma havası hâkimdir. Sessel yinelemelere yer verilmiştir. 2. 3. 4. yanlış 5.

3. Aşağıdakilerin hangisinde halk edebiyatı nesir ör- nekleri bir arada verilmiştir? A) Deyim-karagöz - orta oyunu - koşma B) Fıkra - destan efsane - halk hikâyesi C) Bilmece-tekerleme meddah - türkü D) Atasözü fıkra - halk hikâyesi - masal E) Ninni - masal - halk hikâyesi - mani 1 - 101

7. (1) Dede Korkut Hikâyeleri, 15. yüzyıldan günü- müze gelmiş en özgün anlatıdır. (II) Dönemin tüm dil ve kültür özelliklerini yansıtan bu hikâyelerde Oğuzların nasıl yaşadıkları, kadın-erkek ilişkileri, çocuklarına ad koyma gelenekleri, düğünleri, eğ- lenceleri gibi hemen her konuda bilgi yer almakta- dır. (III) İki nüshası bulunan bu hikâyelerin bir nüs- hası Vatikan'da, diğeri Dresden Kütüphânesi'nde- dir.(IV) Hikâyelerden ilk kez 13. yüzyıl şairi Cüveyni söz etmiştir. (V) Eserlerle ilgili ilk büyük çalışmayı Fuat Köprülü ve Ahmet Hamdi Tanpınar yapmıştır. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisin- de bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V 10.

1. EDEBİYAT HALK EDE (Anonim Halk Edebiyatı, Ne Aşağıdakilerin hangisinde halk hikâyesi ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır? A) Başta aşk, kahramanlık olmak üzere dinî konu- ları da işleyen, destan ve masal unsurlarından da yararlanan anlatılardır. B) Halkın ortak duygularını, anlatma yoluyla ku- şaktan kuşağa aktaran anonim hikâyelerdir. C) İslamiyet öncesi destan geleneği ile günümüz modern hikâyeleri arasında köprü işlevi gör- müştür. D) Hikâyeler manzum olup 19. yüzyıldan sonra nesir şeklinde yazılmıştır. E) Dil yalın, anlatım kendi döneminin özelliklerini yansıtsa da günümüze gelirken değişerek gün- cellenmiştir.

6 Eserde Oğuz Türklerinin Rum, Ermeni ve Gürcüler- le yaptığı savaşlar ve Oğuz boyları arasındaki anlaş- mazlıklar, iç savaşlar destansı bir üslupla anlatılmak- tadır. Eserde Oğuz Türklerinin günlük yaşamlarını, törelerini ve dinî inançlarını, sosyal ve siyasi durum- larını yansıtan metinler yer almaktadır. Bu metinlerde ad koyma, başlık alma gibi İslam öncesine ait gele- nekler görülür. Metinlerde yer alan kahramanlar han, bey, bey oğulları gibi yüksek tabakadan kişilerdir. Bu kişiler, iyiliği ve doğruluğu öğütler. Güçsüzlerin, çare- sizlerin, yanındadır. Tok sözlü, sözlerinin eri kişilerdir. Hepsi bileği bükülmez bir yiğitlerdir. Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden han- gisidir? A) Kutadgu Bilig B) Divan-ı Hikmet C) Atabetü'l-hakayık D) Divanü Lügati't-Türk E) Dede Korkut Hikâyeleri

11. Aşağıdaki sanatçı-eser eşleştirmelerinden han gisi doğrudur? + Erzurumlu İbrahim Hakkı - Maarifname B Kayıkçı Kul Mustafa - Şairname AS Bayburtlu Zihni - Sergüzeştname D) Yunus Emre - Müzekki'n-Nüfus Este Revi +9XB E) Hacı Bayram Veli - Makâlât 11 Bektesi 4 tamamıyl

in Özelliği da yazılan sözlük, Kasım Abdullah'a muştur. erinde Orta Asya'da ve Anadolu dâhil ere göç eden Oğuzların nlatılmaktadır. emi'ne ait iyi kli iki ikâyesidir. diğinde 10. Isfahan'da yaşayan bir hükümdarın ve keşiş hazinedarının çocuğu olmamaktadır. Keşişin karısı ve Hanım Sultan, bir adamın verdiği fidandan olan elmayı yerken çocukları olursa birbirleriyle evlendireceklerine söz verirler. Aradan zaman geçer, sultanın bir oğlu, keşişin ise bir kızı olur. Hükümdar, oğluna Ahmet Mirza; keşiş, kızına Kara Sultan adını koyar. Bu parçada hangi halk hikâyesinden söz edilmiştir? A) Ferhat ile Şirin B) Kerem ile Aslı C) Arzu ile Kamber D) Tahir ile Zühre E) Leyla ile Mecnun

NAL Karagöz aslında ---- adı verilen bir sanatçının tek başına gösterimidir. Sanatçı aynı zamanda, el maharetiyle ve değişik tonda sesler çıkararak kadın ve çocuklardan çeşitli ağızlara kadar bütün kişilerin konuşmalarını veren bir ----, giriş-çıkış- ları, oyunun ritim ve temposunu belirleyen bir ----, dansları ve kişilerin hareketlerini düzenleyen bir ----, Osmanlı tasvir sanatının en önemli görüntüleri olan tasvirleri kesip boyayan bir ---- kimliğine bürünür. Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) hattat D) hayalbaz B) rejisör E) koreograf C) aktör

Bunlar o Airlar ucunda kişi bir dagin vedurdular ra, tepe- göründü ladi ama olanı bu esi için aru gitti. peden ok ço Dokuz Dağdan apağı inip andan Erciyes Dağı'na çıktıla deyip kesti. Birden hava açıldı. Birbirlerini budu Kerem, arkasına baktı ki inkisar ettiği dag cay Ve Kayseri tarafından Han Asli'nin dahi rüzgar cayir yanar Hálá o dağ şimdiye kadar kapkarad kokusu gelirdi. Bunlar giderken bir yaylaya gel diler. Gördüler ki bir çoban koyun güder Kerem, - Gel şu çobandan sevdiğimi sorayım, deyip Sofu'ya eyitti yanına geldi: Bu taraftan bir Keşiş geçti mi? dedi. Çoban dahi - Bana bir türkü söylersen haber veririm, dedi Kerem: - Pekâlâ deyip aldı sazı eline, bakalım ne dedi? Aldı Kerem: Eğlen çoban eğlen haber sorayım Dudu dilim Kayseri'ye vardın mı Mecnun oldum varam soram bulayım Asli Han'ım Kayseri'ye vardın mi angi- Kerem der serinden duman gitmesin Lale sumbul mor menekşe bitmesin Bahçenizde yad bülbüller ölmesin Han Asli'm geçmiştir yolundan senin Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden han- gisi söylenemez? A) Mensur ve manzum parçalar içerir. B) Bir halk hikâyesinden alınmıştık C) Ahenk sağlamak amacıyla secilere basyarul- muştur. D) Ait olduğu dönemin dil özelliklerini yansıt ansik EyOlağanüstü ögeye yer verilmiştir. c

21. Türk kağanı şimdiki gibi kargaşalık olmaksızın Ötüken Ormanı'nda oturursa ilde sıkıntı olmayacaktır. (...) Ötü- ken Ormanı'nda yabancı hükümdar yoktur, yurdu yöne- tecek yer Ötüken Ormanı'dır. Burada yerleşip Çin hal- kıyla aramı düzelttim. Altın, gümüş, ipeği sayısız, öylece veren Çin budununun dili tatlı, hediyeleri yumuşakmış. Bu tatlı dili, yumuşak hediyeleriyle kandırarak uzaktaki halkı yaklaştırırmış... Ey Türk halkı onun tatlı diliyle, yu- muşak hediyesiyle bozulup çoğunuz öldünüz. İçinizdeki kötü kişiler sizi şöyle kışkırtmışlardı: "Uzakta iseler kötü hediye verirler, yakında iseler iyi hediye verirler." Bu parçadan Türklerle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi kesinlikle çıkarılır? A) Gök Tanrı inancına bağlı oldukları B) Yurt bilincine sahip ve toprağına bağlı oldukları C) Cihan hâkimiyeti ülküsünü taşıdıkları D) Devlet işlerini kurultayda görüştükleri E) Bilgili ve tecrübeli kişilerin sözlerine değer verdikleri 23

ilgilerden stü özellik- deniyle ya- da yaşanan CI -Özellikle rini taşır; an- er alan Dede vor angisi söylene alınmıştır. reis Taynton ellenmiştir. 17. Yedi yıl zindanda kalan Tahir, Allah'a dua edip kendisini zindandan kurtarmasını ister. Duası kabul olur, zindanın açılan kapısından siyah atıyla Hızır gelir ve onu atına alıp o uyurken Zühre'nin köşkünün önüne bırakır. Zühre, Ta- hir'e dadısı Melek Suna'yı gönderir. Melek Suna, Tahir'i gördükten sonra Zühre'nin yanına gelir. Alıyor sazı eline, bakalım neler geliyor diline: Sana kurban Melek Suna Uyur gözün yuma yuma Mevla'm hasret ile koma Uyan Zühre, Tahir geldi. umuna katkı sağla- 6 O günden sonra her gece buluşurlar. Fakat bir gün Tahir rüyasında yine kara köpeklerin etrafını sardığını görür. Rüyası yine çıkar, çünkü Arap köle onları yine görmüştür. Bunu padişaha haber verir ve Tahir, üstü açık bir sandıkla Şat suyuna bırakılır. Bir halk hikâyesinden alınan bu parça ile ilgili aşağı- dakilerden hangisi söylenemez? A Olağanüstü ögeler ile gerçekler iç içedir. B Aşk temasının işlendiği bir hikâyedir. C) Kişilerle ilgili ruhsal çözümlemelere yer verilmiştir. Duygu ve düşünceler nazımla ifade edilir. Olayların yaşandığı zaman ve yer belirsizdir. Diğer sayfaya geçiniz

6. O E) III-IV-V Nazım ve nesir karışık bir yapıya sahiptir. Kahramanlar, birbirlerine olan sevgilerini, acıla- rını, ızdıraplanını hep şiirle dile getirir. Kahramanların hareketleri, bir yere gidişleri, bir olaydan başka bir olaya geçiş, zamanı kısaca ifade etme vb. olaylar kalıplaşmış sözlerle ifade edilir. Yukarıda bazı özellikleri verilen sanatsal tür aşa- ğıdakilerden hangisidir? A Masal C) Halk hikâyesi B) Mesnevi D) Manzum hikâye E) Mensur şiir Prf Yayınları 3